داخل بودن غایت در مغیّى
در بحث«غایت»این مسئله مطرح است که آیا حکمى که در جمله بیان شده شامل خودغایت هم مىشود یا نه؟به تعبیر اصولیان،آیا غایت،داخل در مغیّى(حکمى که غایت براىآن ذکر شده)است یا نه؟مثلا اگر شخصى بگوید:«تا فصل پنجم کتاب را خواندم»آیا اینجمله بدین معناست که فصل پنجم کتاب را خوانده،یا اینکه تا ابتداى فصل پنجم را خوانده
است؟به بیان دیگر،آیا غایت(فصل پنجم)داخل در مغیّى(خواندن)است،یا خارج از آن؟
در ارزیابى این مسئله مىتوان گفت که در این زمینه قاعدهء کلى وجود ندارد.غایتدر موارد مختلف حکم متفاوتى دارد و باید با کمک شواهد قرائن موجود،حکم هر مورد رااستنباط کرد.علاوه بر این،داورى و فهم عرف نیز مىتواند راهنماى مطمئنى در اینمسئله باشد.
مثال .ماده ١ قانون راجع به حفظ آثار ملى(مصوب ١٣٠٩ ):«کلیهء آثار صنعتى و ابنیه واماکنى را که تا اختتام دورهء سلسله زندیه در مملکت ایران احداث شده...مىتوان جزء آثارملى ایران محسوب داشت و در تحت حفاظت و نظارت دولت مىباشد».در این ماده نیزکلمه«اختتام»قرینه بر داخل بودن غایت در مغیّى است.