مفهوم مخالف، قضیه ای است که حکم آن نفیاً و اثباتاً مخالف منطوق باشد. مثلاً ماده 691 ق.مدنی می‌گوید: «ضمان دینی که هنوز سبب آن ایجاد نشده است باطل است.» مفهوم مخالف آن این است که ضمان دینی که سبب آن ایجاد شده باطل نیست.
مثال دیگر: مفهوم مخالف ماده 360 ق.مدنی می گوید: «هر چیزی که فروش آن مستقلاً جایز است استثنای آن از مبیع نیز جایز است» این است: چیزی که مستقلا قابل فروش نیست استثنای آن از مبیع جایز نیست از قبیل حق ارتفاق.
مفهوم مخالف بر شش قسم است:
1- مفهوم شرط
2- مفهوم وصف
3- مفهوم غایت
4- مفهوم حصر
5- مفهوم لقب
6- مفهوم عدد
