آیا صرف ادعای جعل چک، موجب سلب مسئولیت صادر کننده می شود ؟

خیر . چرا که ادعای جعل به تنهایی خروج مجرمانه چک از ید صادر کننده را اثبات نمی کند و باید توام با ادعای سرقت و یا کلاهبرداری یا خیانت در امانت باشد.

آیا حکم انکار امضای چک با سفته متفاوت است ؟

بله در مورد چک قانون خاص داریم و انکار سفته مشمول عمومات قوانین انکار اسناد عادی است.

آیا انکار امضای چک موجب سلب مسئولیت از صاحب حساب می شود ؟

خیر . چرا که فرض قانونگذار انتساب امضای چک به هر شکلی به صادر کننده است مگر با حکم کیفری تحصیل مجرمانه چک از ید صادر کننده اثبات شود.

آیا چک تضمین امانی است ؟

خیر، در رویه ی قضایی از مقررات خیانت در امانت نمیتوان در مورد چک تضمین استفاده کرد.

برات اسنادی وصولی چیست؟

برات انواع مختلفی دارد که یک از پرکاربرد ترین‌های آن، برات وصولی یا برات اسنادی وصولی است. این نوع برات معمولا برای معاملاتی استفاده میشود که یکی از طرفین معامله در کشور دیگری باشد.

بنابراین، چنانچه طلبکار و بدهکار در دو کشور مختلف باشند و در کنار قرارداد خرید و فروش، برات نیز صادر شود، به آن بروات اسنادی وصولی گفته میشود. نکته قابل توجه این است که نقل و انتقال سند برات باید توسط سیستم بانکی بین المللی انجام پذیرد که با توجه به تحریم های ایران بعضا با مشکلاتی همراه است.

مطالبه وجه چک از وراث

وصول چک فرد فوت شده ، با توجه به قانون امور حسبی و قانون تجارت، بدون مراجعه به دادگاه امکان پذیر است. اما بانک ها در معمولا از پرداخت چک به تاریخ بعد از فوت صاحب حساب و مسدودی حساب متوفی امتناع می کنند. در این حالت طرح دعوای مطالبه وجه چک و درخواست صدور قرار تامین خواسته برای توقیف وجه چک در بانک، راهکاری مناسب به نظر می رسد تا در کوتاه ترین زمان ممکن وجه چک دریافت شود.

دادخواست مطالبه وجه چک پس از فوت صاحب حساب، باید به طرفیت ورثه متوفی تقدیم دادگاه شود. در صورت نداشتن گواهی انحصار وراثت، می توان از اداره ثبت احوال نسبت به درخواست استعلام از طریق دادگاه یا شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی اقدام کرد. طبق قانون، چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده، کل یا قسمتی از وجهی را که در نزد بانک (محال علیه) دارد به دیگری واگذار می کند. ‏چک سندی است تجاری که قانون گذار جهت تسریع امور تجاری، مزایایی برای دارنده آن در نظر گرفته و طبق قانون چک ممکن است در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد باشد و یا با امضاء پشت یا ظهر آن به دیگری منتقل شود. اما هنگامی که صادرکننده چک با خط کشیدن عبارت «به حواله کرد» در متن آن، پشت نویسی را از کسی که چک در وجه او صادر شده، سلب می کند و دریافت کننده هم با پذیرش چک موافقت خود را اعلام می کند. ‏در نتیجه به نظر می رسد که شخصیت و خود دارنده چک برای صادر کننده مهم بوده و بدین طریق نخواسته است وجه چک مزبور توسط شخص دیگری وصول و یا دریافت شود، لذا در صورتی که این گونه چک ها به دیگری منتقل شود، بانک می تواند از پرداخت وجه آن به غیر استنکاف ورزد. ‏هرچند عده ای معتقد هستند چک وسیله پرداخت سریع در امور تجاری محسوب شده و به صرف امضاء و ظهرنویسی اشخاص قابل نقل و انتقال است. ‏چنانچه صادر کننده چک فوت کند، بانک می تواند قبل از حصروراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی وجه چک را به دارنده پرداخت و یا کارسازی کند، چرا که این تصمیم در زمان حیات وی اتخاذ شده است.‏این امر در مواردی هم که چک مدت دار بوده و تاریخ سر رسید آن بعد از فوت صادر کننده است، مصداق دارد. ‏مطابق ماده ۲۳۱ قانون امور حسبی بدهی های مدت دار (موجل) متوفی بعد از فوت او حال و بروز می شود، لذا در این حالت هم، چون چک در زمان حیات متوفی صادر شده، با مرگ او بدهی مدت دار او حال می شود و بانک باید قبل از تاریخ سررسید وجه چک را به دارنده چک پرداخت کند. از طرفی هم به موجب ماده ۳۱۱ قانون تجارت، پرداخت چک نباید وعده داشته باشد و بانک ها باید با داشتن موجودی در حساب متوفی، وجه چک را پرداخت کنند.

وصول وجه چک بعد از فوت صادر کننده آن

می توان به زمانی اشاره کرد که فردی متعهد به پرداخت وجه چک بوده و قبل از پرداخت آن فوت نماید. بدین صورت که صادر کننده چک یک چک وعده دار یا بدون وعده را به طرفیت دیگری امضا کرده و پیش از پرداخت وجه آن از دنیا برود. در این شرایط اگر خبر فوت صادر کننده به بانک محال علیه برسد حساب های وی مسدود شده و دارنده چک نمی تواند نسبت به وصول وجه چک اقدام کند.

در این خصوص وی می تواند به دادگاه مراجعه کرده و به عنوان یکی از کسانی که اجازه درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را دارد نسبت به این امر اقدام نموده و در زمان تصفیه ترکه، وجه چک را به نسبت اموال متوفی در مقایسه با طلب سایر طلبکاران دریافت نماید. نکته قابل توجه در این خصوص، تبدیل شدن تمام بدهی های مدت دار متوفی به حال می باشد بنابراین اگر متوفی که چک مدت دار را صادر کرده باشد به محض فوت وی این چک به یک دین حال تبدیل شده و دارنده چک می تواند نسبت به وصول وجه آن از طریق مراجع حقوقی اقدام نماید .

 

نکته : دریافت وجه چکی که دارنده یا صادر کننده آن فوت شده است توسط وراث یا نماینده قانونی متوفی صورت می گیرد و هر گونه تصرف یا تصاحب وجه آن پیش از دستور مرجع قضایی خلاف قانون می باشد. وصول وجه چک در این شرایط نیازمند درخواست گواهی حصر وراثت، تهیه لیست اموال متوفی، مهر و موم ترکه، تصفیه ترکه و مواردی از این قبیل می باشد بنابراین بهتر است انجام این اقدامات را به وکیل چک بسپارید.

وظیفه بانک در قبال چکی که صادرکننده آن فوت کرده چیست؟

اگر بانک از فوت صادرکننده چک و یا همان صاحب حساب جاری مطلع نباشد، وظیفه خاصی در قبال چک ندارد اما اگر حساب مسدود باشد، نمی تواند چک را نقد کند و چک غیر قابل پرداخت می باشد. با توجه به این موضوع که چک در هنگام زنده بودن متوفی صادر شده و وی چک را با اختیار و رضایت خودش صادر کرده است، بانک تنها در صورتی می تواند چک را پرداخت کند که کارهایی از قبیل حصر وراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی انجام نشده باشد.این امر در مواردی هم که چک مدت دار بوده و تاریخ سر رسید آن بعد از فوت صادر کننده است، مصداق دارد. ‏مطابق ماده ۲۳۱ قانون امور حسبی بدهی های مدت دار (موجل) متوفی بعد از فوت او حال و بروز می شود، لذا در این حالت هم، چون چک در زمان حیات متوفی صادر شده، با مرگ او بدهی مدت دار او حال می شود و بانک باید قبل از تاریخ سررسید وجه چک را به دارنده چک پرداخت کند. از طرفی هم به موجب ماده ۳۱۱ قانون تجارت، پرداخت چک نباید وعده داشته باشد و بانک ها باید با داشتن موجودی در حساب متوفی، وجه چک را پرداخت کنند.

صدور چک سفید امضاء مطلقا ممنوع!

از صدور چک های سفید امضاء حتی برای نزدیکان و اقوام و آشنایانتان بپرهیزید .

هنگام به سرقت رفتن اوراق بهادار و چک هایتان سریعا بانک مربوطه مراجعه کنید و سپس مراجع انتظامی و قضایی را مطلع کنید و از آنها آگاهی ها و راهنمایی های لازم را کسب کنید .

تاریخ چک را افقی، عمودی، به عدد و به حرف بنویسید

تاریخ چک باید به صورت افقی و عمودی به صورت عددی و به حروف نوشته شود . همچنین جلوی تمامی قسمت های پر شده را ببندید و هنگام امضای چک، نباید آثار امضا روی برگه های دیگری از دسته چک باقی بماند.

از نوشتن چک در وجه حامل خودداری کنید

از نوشتن چک در وجه حامل بپرهیزید . هیچ گاه قبل از صدور چک هایتان آنها را امضا یا مهر نکنید و همیشه هنگام صدور چک مواردی چون تاریخ، مبلغ و... را کامل کنید و سپس آن را مهر و امضا نمایید. در ته برگ دسته چک نیز آنچه را در برگه های چک می نویسید، بنویسید.

از شعبه بانک مربوطه درباره حساب افرادی که از آنها چک می گیرید اما شناختی نسبت به آنها و میزان اعتبارشان ندارید، اطلاعاتی دریافت کنید. برای قبول چک های تضمینی، رمزدار و مسافرتی نیز قبل از معامله، با شعب بانکی نزدیک محل، درباره اصالت و جعلی نبودنشان تحقیق کنید.

تمامی چک ها را با یک قلم بنویسید

از خودکار به جای هر نوع قلمی برای نوشتن چک استفاده کنید چون رنگ هر خودکاری ولو اندک با خودکارهای دیگر متفاوت است و این تفاوت رنگ، جعل را سخت می کند.

روی مبلغ چک، چسب شیشه ای بچسبانید

روی مبلغ قابل پرداخت در نوشتن چک چسب شیشه ای بچسبانید و با سر ناخن خود آن را به کنده شدن حساس کنید. هر چند جاعلان راه کندن چسب را از چک می دانند اما چسب زدن شما کار آنها را سختوگاهی غیر ممکن می سازد.

مبلغ چک را به ریال، تومان، عدد و حروف بنویسید

برای نوشتن چک مبلغ را به رقم و حروف و ریال و به تومان بنویسید و از مسخره شدن توسط افراد دیگر برای حساسیتتان در هنگام نوشتن چک نهراسید.

امضاهای خیلی شلوغ و پیچیده نداشته باشید

اگر امضایتان ساده باشد به راحتی جعل می شود و اگر امضایتان بسیار شلوغ و پیچیده باشد متصدی بانک نمی تواند هنگام ازدیاد ارباب رجوع دقت کند و باز هم جاعلان می توانند جعل امضا نمایند . بهتر است امضای شما با

نوشتن نام و نام خانوادگیتان همراه باشد ،در این صورت جعل امضا برای جاعلان سخت است زیرا دستخط هر فرد مختص اوست و نوشتن نامتان، خود دربردارنده گونه ای سبک خاص است.

چک موردی در قانون جدید

طبق تبصره 2 الحاقی به ماده 6 قانون صدور چک:

 

“به منظور کاهش تقاضا برای دریافت دسته چک و رفع نیاز اشخاص به ابزار پرداخت وعده دار، بانک مرکزی مکلف است ظرف مدت یک سال پس از لازم الاجراء شدن این قانون، ضوابط و زیرساخت خدمات برداشت مستقیم را به صورت چک موردی برای اشخاصی که دسته چک ندارند، به صورت یکپارچه در نظام بانکی تدوین و راه اندازی نماید تا بدون نیاز به اعتبارسنجی، رتبه‌بندی اعتباری و استفاده از دسته چک، امکان برداشت از حساب این اشخاص برای ذی‌نفعان معین فراهم شود.

 

در صورت عدم موجودی کافی برای پرداخت چک موردی، صاحب حساب تا زمان پرداخت دین، مشمول موارد مندرج در بندهای (الف) تا (د) ماده (۵) مکرر این قانون و نیز محرومیت از دریافت دسته چک، صدور چک جدید و استفاده از چک موردی می‌باشد.”

 

این تبصره در واقع همان قانونی است که درباره چک موردی در قانون صدور چک وضع شده است و بیان می دارد که هدف اصلی از ایجاد این نوع چک کاهش تقاضا برای دریافت دسته چک و رفع نیاز افراد به داشتن ابزاری برای پرداخت در آینده است.

 

در واقع برای افرادی در نظر گرفته شده است که دسته چک ندارند و نیازی هم به دسته چک ندارند اما برای برخی از پرداخت های خود چک لازم دارند در این صورت می توانند به بانکی که در آن حساب جاری دارند مراجعه کرده و برای دریافت این چک اقدام کنند زیرا برخلاف دسته چک نیازی به اعتبار سنجی ندارد و بدون نیاز به رتبه بندی اعتباری امکان صدور آن وجود دارد.

مهلت برگشت زدن چک تا چه زمانی است؟

بر طبق قانون در صورتی که دارنده چک تا ۶ ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن، به بانک مراجعه نکرده و ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت کیفری خود را مطرح نکند، حق شکایت ندارد و تنها برای مطالبه وجه چک برگشتی، می‌تواند به صورت حقوقی اقدام کند.

چک برگشتی چیست؟

چک برگشتی به چکی گفته می‌شود که صادر کننده آن در حساب بانکی خود موجودی لازم برای صدور چک را نداشته باشد که در این صورت چک برگشت می‌خورد.

رفع مسدودی حساب چک برگشتی

.تأمین موجودی

.ارائه لاشه چک برگشتی به صادر کننده، بعد از پرداخت وجه چک به صاحب جک

.ارائه رضایت‌ نامه محضری صاحب چک به بانک

.واریز مبلغ چک به حساب جاری و مسدود کردن آن به مدت ۱۲ ماه

.ارائه نامه رسمی از مرجع صالح، مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک برگشتی

.ارائه حکم قضایی، مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک برگشتی

.گذشت ۳ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک برگشتی

شرایط رفع مسدودی چک برگشتی

.یکی از شرایط رفع مسدودی چک برگشتی، گذشت مدت ۳ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک است.

.شرط دوم برای رفع مسدودی چک برگشتی این است که در مدت ۳ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت وجه چک، هیچ گونه شکایت حقوقی و کیفری، از سمت مالک چک، علیه صادرکننده چک برگشتی، صورت نگیرد.