در بحث ارث افرادی که وارث قرار می گیرند  نسبت به مورث از چند حالت خارج نیست:

۱_ تعدای که در قرآن فرموده همان فرض بر هستند.

۲_ قرابت بر هستند.

۳_ ردبر و فرض بر هستند.

۴_ قرابت بر و ردبر هستند.

۵_ قرابت بر و فرض بر هستند.


🔹 افراد قرابت :
عبارتند از عموها ،عمه ها، دایی ها و خاله ها

🔹وارثانی که گاهی به فرض بر و قرابت ارث می برند شامل:
پدر،دخترو دختران، خواهر وخواهران پدری

🔹وارثانی که به فرض و به رد ارث می برند: شامل آن وراثی است که صاحب فرض است در صورتیکه مقداری از ترکه به او رد می شود.


🔹ماده۸۹۶ قانون مدنی : اشخاصی که به فرض ارث می برند عبارتند از: مادر و زوج و روجه

🔹ماده ۸۹۷ قانون مدنی: اشخاصی که گاه به فرض و گاهی به قرابت ارث می برند عبارتند از پدر،دختر،دخترها، خواهر و خواهرهای ابی یا ابوینی و کلاله امی.

✅نکته: منظور از کلاله امی برادر خواهر امی است

🔹ماده۸۹۸ قانون مدنی : وارث دیگر به غیر از مذکورین در دو ماده فوق به قرابت ارث می برند.
✅ انواع حجب ماده ۸۸۷ قانون مدنی به دوقسمت تقسیم بندی نموده است:

۱_ حجب حرمانی

۲_ حجب نقصانی

حجب حرمانی: در بحث حرمانی حجب از اصل ترکه است مانند اینکه خویشاوندان نزدیک در هر مرتبه یا طبقه ای باشند حاجب خویشاوندان دور می شوند مثل پدر ومادر که در طبقه اول هستند حاجب برادران و خواهران واجداد طبقه دوم می شوند، برادران و خواهران و اولاد آنان و اجداد حاجب عموها ،عمه ها،دایی ها و خاله ها می شوند .که در ماده۸۸۸ و ماده ۹۳۶ قانون مدنی بصورت کامل توضیح داده شده است.

🔹ماده ۹۳۶: باوجود اعمام یا اخوال اولاد آنها ارث نمی برند مگر در صورت انحصار وارث به یک پسر عموی ابوینی یا یک عموی ابی تنها که فقط در این صورت پسر عمو، عمو رااز ارث محروم می کند لکن اگر با پسر عموی ابوینی خاله باشد یا اعمام متعدد باشد ولی ابی تنها باشد پسرعمو ارث نمی برد.

🔹یه قاعده استثنایی در مورد پسرعموی ابوینی مانع از ارث بردن عموابی می شود .

✅ماده ۸۹۱ حاجب آنها نقصانی است.

🔹حاجب نقصانی: حجب از ارث در ۲ مورد است:

۱_ فرزند متوفی خواه دختر باشد یا پسر

۲_ حاجب زن و شوهر از سهم اعلی به سهم پایین تر می شود.

 ✅افراد  فرض بر عبارتند از :

🔹۱_ افرادی که ۱/۲ یا نصف ارث می برند:

الف) سهم شوهر درصورت نبودن فرزند از زوجه متوفی( یعنی کلا فرزند نداشته باشد).

ب)سهم دختر در صورت نبودن اینکه متوفی پسر نداشته باشد.

ج) یک خواهر پدرو مادری( ابوینی) یعنی برای مثال خواهر من پدرومادرش با پدر ومادر من یکی باشد و بعبارت دیگر تنی باشد.

🔹۲_ افرادی که ۱/۴ یا ربع ارث می برند:

الف) سهم شوهر با بودن فرزند

ب) سهم زن با نبودن فرزند ماده۹۰۰ قانون مدنی

🔹۳_ افرادی که۱/۸ ارث می برند ؛


الف) ماده ۹۰۱ سهم زوجه در صورتیکه شوهر فرزند داشته باشد

ب) ماده ۹۴۲ درصورت تعدد زوجات ربع یا ثمن ترکه که تعلق به زوجه دارد بین آنان بالسویه تقسیم میشود
🔹بطور خلاصه :

سهم اعلی زوج۱/۲
سهم اعلی زوجه۱/۴
سهم ادنی زوج ( فرزند داشته باشد) ۱/۴

سهم ادنی زوجه۱/۸( دارای فرزند)

🔹۴_ افرادی که ۲/۳ یا ثلثان ارث می برند: ماده ۹۰۲ قانون مدنی

الف) سهم دو دختر به بالا

ب) سهم دو خواهر پدر و مادری یا ابوینی( یعنی انحصار وراث ۲ خواهر باشد و ابوینی باشد بازم ۲/۳ ارث می برند).
ج) دوخواهر ابی به بالا ( با نبودن خواهر پدر که حاجب باشد)

🔹۵_ افرادی که ۱/۳ ارث می برند: ثلث ماده۹۰۶ قانون مدنی

الف) سهم مادر در صورت نبودن حاجب( منظور از حاجب اگر اخوه و اولاد باشد مادر۱/۶ می برد و۱/۳ نمی برد) متوفی نباید فرزند و برادر وخواهری داشته باشد.

ب) سهم دو برادر یا دو خواهر یا یک برادر و یا یک خواهر یا بیشتر ( یعنی از مادر یکی هستند) ماده۹۰۳ قانون مدنی

۶_ افرادی که ۱/۶ یا سدس ارث می برند: ماده ۹۰۴ قانون مدنی

الف) پدر با بودن فرزند

ب) مادر با بودن فرزند

ج) یک نفر از خویشاوندان مادری یا امی واحد یعنی مادر یکی و یک فرزند داشته باشد ماده ۹۰۴ قانون مدنی مفهوم ناتنی باشد و فقط از ناحیه مادر یکی باشد.