تاخیر بیان :
قبل از توضیح تاخیر بیان و اقسام آن ابتدا بیان را با ذکر مثالی توضیح می دهیم.
اگر آمر به مامور در روز اول ماه بگوید که در روز بیستم ماه برایم کاری را انجام بده، در اینجا( برایم کاری را انجام بده) ابهام دارد و مجمل است . یعنی ما نمی دانیم منظور آمر از کاری را برایم انجام بده چه کاری است
حال اگر آمر به مامور بگوید، منظور از کار در اینجا خرید کتاب است:
به جمله اول( کاری را انجام بده) مجمل می گویییم
به جمله دوم(خرید کتاب) بیان میگوییم
پس بیان لفظی است که لفظ ما قبل خود را که ابهام دارد توضیح می دهد وآن را مبین و واضح می سازد
همان طور که دیدیم بیان،بعد از لفظ مجمل می آید ،یعنی لفظ بیان با تاخیر می آید. به همین علت این مبحث را تاخیر بیان می نامیم
انواع تاخیر بیان:
1 - تاخیر بیان از وقت خطاب
2 - تاخیر بیان از وقت حاجت
به دو جمله زیر دقت نماییید:
جمله اول : اگر آمر به مامور در روز اول ماه بگوید که در روز بیستم ماه برایم کاری را انجام بده (مجمل) و سپس در روز پانزدهم ماه بگوید که منظور از کار، خریدن کتابی برای من است(بیان)
جمله دوم : اگر آمر به مامور در روز اول ماه بگوید که در روز بیستم ماه برایم کاری را انجام بده (مجمل) و سپس در روز بیست و پنجم ماه بگوید که منظور از کار، خریدن کتابی برای من است(بیان)
در جمله اول،بیان قبل از زمان عمل امده و در جمله دوم بعد از زمان عمل آمده
به جمله اول تاخیر بیان از وقت خطاب میگویییم
به جمله دوم تاخیر بیان از وقت حاجت میگویییم
تاخیر بیان از وقت خطاب اشکالی ندارد و جایز است
تاخیر بیان از وقت حاجت جایز نیست
