تعداد کثیری از افرادی که به شهرداری ها مراجعه می کنند، پرونده هایی دارند که باید در کمیسیون ماده ی ۱۰۰ بررسی گردد. بخشی از این افراد به علت عدم اخذ پروانه ی کسب قبل از ساخت و ساز، مشمول قانون این کمیسیون شده اند. یکی از مشکلات افراد در چنین مواقعی، مواجه شدن با متن های سنگین و گنگ قوانین حقوقی است. در ادامه سعی شده تا به بررسی قوانین مربوط به کمیسیون ماده ۱۰۰ به زبان ساده و عامیانه بپردازیم.

تبصره ی ۱: در مواردی که اصول شهرسازی رعایت نشده و یا بنا بدون اخذ پروانه ساخته شده باشد و یا اینکه ساخت منطبق با مشخصات ذکر شده در پروانه نباشد، کمیسیون ماده ی ۱۰۰ ابتدا ۱۰ روز به ذینفع مهلت ارائه ی توضیحات می دهد. اما پس از دریافت توضیحات مالک و بررسی مدارک، کمیسیون ماده صد قلع یا عدم قلع بخش یا کل بنا را در مدتی که نباید بیش از دو ماه باشد، معین می کند. اگر مالک در مهلتی که شهرداری برای وی مشخص می کند اقدام به قلع ملک خود نکند، شهرداری موظف است تا رأساً اقدام کرده و هزینه ی کار را از مالک مطابق قانون دریافت کند.

تبصره ی ۲: هنگامی که اضافه بنا در ملک مسکونی نسبت به آنچه که در پروانه ی ساخت قید شده است مشاهده گردد، کمیسیون ماده ۱۰۰ می تواند نسبت به قلع و یا عدم قلع اضافه بنا تصمیم گیری کند. ملاک این تصمیم گیری، موقعیت ملک و مزاحمت یا عدم مزاحمت در حریم خیابان و همسایگان است. اگر کمیسیون تصمیم به عدم قلع اضافه بنا بگیرد، برای مالک جریمه تعیین می گردد. جریمه ی تعیین شده نباید از یک دوم ارزش معاملاتی هر متر مربع اضافه بنا کمتر و از سه برابر این ارزش بیشتر باشد. در صورت سرباز زدن مالک از پرداخت جریمه ی معین شده، شهرداری می تواند از کمیسیون ماده ۱۰۰ تقاضای رأی تخریب بکند.

تبصره ی ۳: هنگامی که اضافه بنا در ملک تجاری یا اداری و صنعتی نسبت به آنچه که در پروانه ی ساخت قید شده است مشاهده گردد، کمیسیون ماده ۱۰۰ می تواند نسبت به قلع و یا عدم قلع اضافه بنا تصمیم گیری کند. ملاک این تصمیم گیری، موقعیت ملک و مزاحمت یا عدم مزاحمت در حریم خیابان و همسایگان است. اگر کمیسیون تصمیم به عدم قلع اضافه بنا بگیرد، برای مالک جریمه تعیین می گردد. جریمه ی تعیین شده نباید از دو برابر ارزش معاملاتی هر متر مربع اضافه بنا کمتر و از چهار برابر این ارزش بیشتر باشد. در صورت سرباز زدن مالک از پرداخت جریمه ی معین شده، شهرداری می تواند از کمیسیون ماده ۱۰۰ تقاضای رأی تخریب بکند.