نحوه اجرای اسناد لازم الاجرا

نحوه اجرای اسناد لازم الاجرا یکی از موضوعاتی است که بسیاری از افراد از آن اطلاع کافی ندارند. فلذا در خصوص نحوه اجرای اسناد لازم الاجرا سئوالات زیادی وجود دارند که برای اطلاع از آن مقاله پیش رو در خصوص نحوه اجرای اسناد لازم الاجرا که توسط گروه وکلای رسمی تهیه شده و گردآوری آن نیز توسط وکیل پایه یک دادگستری می باشد را مطالعه نمایید. اسناد لازم الاجرا چه اسنادی هستند؟ نحوه اجرای اسناد لازم الاجرا چگونه است؟ آیا از نحوه اجرای اسناد لازم الاجرا اطلاعی دارید؟ اسناد لازم الاجرا چه مزایایی نسبت به دیگر اسناد دارند؟ درباره نحوه اجرای اسناد لازم الاجرا بدانیم.

اسناد لازم الاجرا: به موجب قانون و در مواردی قانونگذار نسبت به بعضی از اسناد اعم از رسمی یا عادی عنایت داشته و آنها  را لازم الاجرا دانسته و برای آنها قدرت اجرائی قائل شده است.
سند لازم الاجرا: سند لازم الاجرا سندی است که بدون احتیاج به هیچگونه حکمی از سوی محاکم قابلیت اجرا توسط مأموران دولتی را داشته باشد.
نحوه اجرای اسناد لازم الاجرا بدین شرح است:
1- درخواست اجراء مفاد اسناد لازم الاجرا
2- صدور ورقه اجرائیه
3- ابلاغ اجرائیه
4- اجرای اجرائیه
5- خاتمه عملیات اجرائی
6- شکایت از اجراء اسناد لازم الاجرا

نکته 1- عناوین مختلفی برای اجرائیه ذکر شده است بدین شرح:
«اجرائیه»، «برگ اجرائیه»، «ورقه اجرائیه» و یا «برگه لازم الاجرا»، همگی حکایت از فرم مخصوص چاپی دارد که مرجع صدور اجرائیه آن را تنظیم و صادر می کند و به ادارات و شعبات اجراء ثبت اسناد و املاک یا دیگر مراجعی که قانون تعییین نموده ارسال می دارد.
با این توصیف می توان گفت:
ورقه اجرائیه فرم چاپی و مخصوصی است که در ادارات ثبت و دفاتر مربوط موجود است و فقط تنها تفاوت آنها، در مورد اسناد رسمی با سایر اوراق لازم الاجرا می باشد.
نکته 2- رسمی بودن سند صرفاً جهت برخورداری از قدرت اجرائی ملاک عمل نیست بلکه این قانون است که قدرت اجرائی را نسبت به اسناد معینی مشخص می نماید به عنوان مثال: چک بلامحل یک سند عادی است که به موجب قانون دارای قدرت اسناد لازم الاجرا شده است پس صرف عنوان سند رسمی دلیلی بر لازم الاجرا بودن سند نمی باشد.

1- درخواست اجرائیه: برای درخواست اجرا اسناد همانگونه که قبل تر نیز اشاره گردید، فرم های مخصوص پیش بینی گردیده است که ضمن تکمیل اطلاعات ذیل، می بایست مدارکی را نیز پیوست آن نماییم:
1ـ نام، نام خانوادگی، شماره شناسنامه، محل صدور آن، نام پدر، تاریخ تولد، کد ملی، محل اقامت درخواست ‌کننده اجرائیه یا نماینده قانونی او و شماره دفتر خانه‌ ای که سند در آن ثبت شده و یا قبوض اقساطی صادر گردیده‌است.
2ـ نام، نام خانوادگی، شماره شناسنامه، محل صدور، نام پدر، تاریخ تولد، کد ملی، محل اقامت متعهد و در صورت فوت متعهد، نام و مشخصات ورثه او.
هرگاه بین ورثه محجور یا غایب وجود داشته باشد باید نام و مشخصات نماینده قانونی محجور یا غایب معین گردد و متعهدله یا نماینده قانونی او موظف است ورثه متعهد را معرفی و در این مورد احتیاجی به تسلیم گواهی حصر وراثت نیست.
در صورت عجز متعهدله از معرفی ورثه، دفترخانه و اجرای ثبت تکلیفی نخواهد داشت.
3ـ موضوعی که اجراء آن تقاضا شده‌است، اگر راجع به چگونگی اجراء مورد درخواست توضیحی دارد باید قید کند.
4ـ تصریح به مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در مورد بانکها و مراجعی که قانوناً حق دریافت آن را دارند.
5 ـ شماره و تاریخ مستند درخواست صدور اجرائیه.
هرگاه درخواست اجراء از طرف وکیل یا مدیر شرکت یا ولی یا قیم یا سایر نمایندگان قانونی متعهدله به عمل آمده باشد باید مدارکی که سمت متقاضی را محرز بدارد پیوست شود و اگر اختیار انجام تعهد با متعهدله باشد با توجه به ماده 226 قانون مدنی باید اخطار یا اظهارنامه رسمی را نیز که طی آن مطالبه به‌عمل آمده پیوست درخواست نامه کند.

انواع اجرائیه:
اجرائیه دادگاه
اجرائیه ثبتی
اجرائیه مالیاتی

الف- اجرائیه دادگاه: این نوع اجرائیه که توسط محاکم دادگستری پس از صدور حکم و بنا به درخواست محکوله صادر می گردد.
اجرائیه دادگاه یا مربوط به احکام مدنی است و یا اجرای احکام کیفری
ب- اجرائیه ثبتی: این نوع اجرائیه توسط مراجع، واحدها و دفاتر اسناد رسمی و بر اساس یک سند لازم الاجرا صادر می گردد.
ج- اجرائیه مالیاتی:  این نوع اجرائیه که توسط سازمان مالیاتی کشور به دلیل عدم پرداخت مالیات قطعی شده ظرف مهلت 10 روز از تاریخ ابلاغ قطعی، توسط مؤدی مالیاتی صادر می گردد.

2- عملیات اجرائی: با ابلاغ برگه لازم الاجرا، عملیات اجرائی آغاز می گردد.
در مواد متعددی از قانون ثبت به اجراء مفاد اسناد رسمی اشاره شده به طور مثال:
«مدلول کلیه اسناد رسمی راجع به دیون و سایر اموال منقول، بدون احتیاج حکمی از دادگاه ها، لازم الاجراست مگر در مورد تسلیم عین منقولی که شخص ثالث متصرف و مدعی مالکیت آن باشد ماده 92 قانون ثبت»
«کلیه اسناد رسمی راجع به معاملات املاک ثبت شده به طور مستقل و بدون مراجعه به دادگاه ها، لازم الاجراست. ماده 99 قانون ثبت»
«ضابطین دادگستری و سایر قوای دولتی، مکلف هستند در مواقعی که از طرف مأمورین اجرا به آنها مراجعه می شود در اجراء مفاد ورقه اجرائیه اقدام کنند. ماده 95 قانون ثبت»
«ادعای مجعولیت سند رسمی، عملیات راجع به اجرای آن را موقوف نمی کند مگر پس از اینکه بازپرس، قرار مجرمیت متهم را صادر و دادستان هم موافقت کرده باشد. ماده 99 قانون ثبت»

3- شرایط صدور اجرائیه:
الف- سند وجود داشته باشد.
ب- سند لازم الاجرا منجز و محقق الوقوع باشد.
ج- تقاضای ذینفع وجود داشته باشد.
د- جهت و مبنای قانونی برای صدور اجرائیه وجود داشته باشد.
ه- مرجع صادر کننده صلاحیت داشته باشد.

نسبت به چه اسنادی می توان درخواست اجراء مطرح نمود:
نسبت به اسناد ذیل که رسمی و یا در حکم اسناد رسمی باشد می توان تقاضای صدور اجرائیه نمود:
1- اسناد رسمی نسبت به املاک ثبت شده
2- اسناد رسمی نسبت به دیون و اموال منقول
3- مهریه ذکر شده در سند ازدواج
4- قبوض اقساطی ثبتی
5- تعهداتی که ضمن ثبت ازدواج و طلاق و رجوع، منعقد گردیده
6- چک های صادره بر عهده بانک ها
7- اسناد رسمی نسبت به وثیقه و اجاره «مشمول قانون روابط مالک و مستأجر» اعم از ثبت شده یا نشده
8- قراردادهای بانکی که در اجراء عملیات بانکی بدون ربا، منعقد می شود و اسناد عادی وام گیرندگان از بانک کشاورزی
9- سایر موارد ذکر شده در سایر قوانین، مانند اظهارنامه ابلاغ شده موضوع ماده 10 مکرر اصلاحی قانون تملک آپارتمان ها اصلاحی 1358

موارد صدور اجرائیه توسط اداره ثبت:
1- صدور اجرائیه نسبت به قبوض اقساطی ثبتی:
در مواردی ممکن است، متعهد یا بدهکار با امضاء قبوض مخصوصی که از طرف اداره ثبت در اختیار دفاتر قرار می گیرد، پرداخت وجوهی را در سررسیدهای معیّن، متعهد گردد به طور مثال پرداخت قسمتی از ثمن معامله یا اجاره بهاء به صورت اقساط در سررسیدهای ماهیانه و یا سالانه و یا تعهد به پرداخت تمام و یا قسمتی از مهریه پس از ثبت طلاق
2- صدور اجرائیه نسبت به چک هایی که طبق قوانین ایران تنظیم شده و بر عهده بانک های داخلی و یا شعب خارجی آنها صادر شده باشد:
چک در حکم اسناد لازم الاجرا بوده و در صورت وجود شرایط مقرر قانونی قابل وصول از طریق اجرای ثبت می باشد.
3- صدور اجرائیه نسبت به عوارض شهرداری:
مطابق موضوع کمیسیون ماده 77 قانون شهرداری ها، در مواردی که برای پرداخت عوارض شهرداری، احتیاج به صدور اجرائیه باشد، با ارائه مدارک قانونی و تصویر مصدق رأی کمیسیون که به مدیون ابلاغ و قطعی شده است، ادارات ثبت اقدام به صدور اجرائیه می نمایند.
4- صدور اجرائیه نسبت به وصول هزینه های مشترک آپارتمان ها:
برای وصول هزینه های مشترک ساختمان با عنایت به ماده 10 مکرر قانون تملک آپارتمان ها اجرای ثبت محل، صلاحیت صدور اجرائیه را دارا می باشد.
5- صدور اجرائیه در مورد وصول بهای برق و سایر از مشترکین
6- اجرائیه مربوط به قانون راجع به اعتبار اسناد عادی و وام های پرداختی شرکت های تعاونی
7- صدور اجرائیه نسبت به برگه های وثیقه انبارهای عمومی و اجرائیه در مورد وصول آب بها
8- صدور اجرائیه جهت تخلیه فروشگاه ها و غرفه های احداثی در پایانه ها و مجتمع های خدمات رفاهی
9- صدور اجرائیه به استناد اسناد تنظیمی فی ما بین بانک ها و مشتریان و وام گیرندگان

موارد صدور اجرائیه توسط صاحبان دفاتر رسمی «ازدواج و طلاق»:
1- صدور اجرائیه در مورد مهریه و تعهدات ضمن عقد ازدواج یا طلاق و رجوع شده نسبت به اموال منقول و سایر تعهدات به استثناء غیرمنقول، از دفتری که سند را تنظیم کرده و نسبت به اموال غیرمنقولی که در دفتر املاک به ثبت رسیده است، از دفتر اسناد رسمی تنظیم کننده سند صورت می پذیرد.
نکته- دفاتر ازدواج صرفاً می توانند به میزان و مبلغ مندرج در سند نکاحیه اجرائیه صادر کنند و در صورت تعیین مهریه بر اساس شاخص قیمت زمان تأدیه می بایست از مرجع صالح تقاضا گردد.
2- در مواردی که مؤجر به علت عدم وصول وجه قبوض اقساطی، تخلیه مورد اجاره را بخواهد بایستی به دفتر اسناد رسمی تنظیم کننده مراجعه نماید.
نکته- صدور اجرائیه اسناد اقساطی بدون قید و شرط با ثبت محل است ولیکن در مواردی که طلبکار بخواهد از شرط موجود در سند استفاده نماید، صدور اجرائیه با دفترخانه مربوطه است.
3- در مورد اسناد رسمی لازم الاجراء نسبت به دیون و اموال منقول و املاک ثبت شده، دفاتر اسناد رسمی اجرائیه صادر می کنند.
4- صدور اجرائیه در مورد املاک مورد وثیقه و اجاره «مشمول قانون روابط مؤجر و مستأجر» اعم از اینکه ملک مورد وثیق و اجاره ثبت شده یا نشده باشد، از دفترخانه ای که سند را ثبت کرده.

موارد صدور اجرائیه توسط دادگاه:
نظر به اینکه مرجع تظلمات عمومی، دادگستری است، لذا انواع مختلف دعاوی مربوط به اسناد رسمی و یا عادی قابل استماع و رسیدگی در دادگستری می باشد و پس از صدور رأی و قطعیت آن با تقاضای محکوم له اجرائیه توسط دادگاه صادر کننده رأی صادر می شود.

آیا صدور اجرائیه از یک دفترخانه به غیر از دفترخانه تنظیم کننده سند اعتبار دارد؟
خیر، تقاضای صدور اجرائیه باید به موجب تقاضای کتبی و از ناحیه ذی نفع و یا قائم مقام او از دفترخانه ای که سند مورد اجرائیه در آنجا ثبت شده به عمل آید.
قبل از به وجود آمدن مشکل حقوقی به وکیل دادگستری مراجعه نمایید و در صورت ایجاد هرگونه مشکل فقط وکیل دادگستری را به عنوان همراه مورد اطمینان در کنار خود باور نمایید، وکیل دادگستری می تواند راهگشایی برای مشکلات حقوقی شما باشد.