ما در این مقاله سعی داریم به بررسی احتمال تغییر رای در دادگاه تجدید نظر بپردازیم. در ابتدا به این موضوع که دادگاه تجدید نظر کجاست؟ می‌پردازیم. زمانی که در دادگاه‌های بدوی رایی صادر شد برای بازنگری بیشتر آن، به دادگاه تجدید نظر فرستاده می‌شود. تعداد قضات دادگاه تجدید نظر دو قاضی از سه نفر قاضی است. هدف از تاسیس این دادگاه این است که حقی از کسی در دادگاه بدوی ضایع نشود. بنابراین طبق قانون زمانی که در دادگاه، رای به ضرر فردی صادر شد، آن فرد می‌تواند به این رای اعتراض وارد کند و این پرونده برای بازبینی و بازنگری بیشتر به دادگاه تجدید نظر فرستاده می‌شود. برای پیگیری رای دادگاه تجدید نظر باید درخواست تجدید نظر داده شود.
زمانی که در دادگاه بدوی به رای صادره اعتراض گذاشته و درخواست شود که مجدد بررسی شود، به آن تجدید نظرخواهی می‌گویند. این کار به دو صورت انجام می‌گیرد.
- اعتراض گذاشتن به رای دادگاه بدوی که به صورت رای حقوقی انجام می‌شود.
- اعتراض گذاشتن به رای دادگاه بدوی که در غالب رای احکام کیفری انجام می‌شود.
همانند دادگاه‌های بدوی، در آرای شورای حل اختلاف را نیز میتوان تجدید نظر کرد. که مرجع این تجدید نظر، دادگاه عمومی هر شهرستان است.
این نکته را نیز باید بگوییم که در زبان محاوره ای به نقض رای در دادگاه، شکستن رای در تجدید نظر می‌گویند.
حال به این سوال می‌پردازیم که:
طبق ماده 331 قانون آیین دادرسی مدنی، احکام صادره در دعاوی مالی که خواسته یا ارزش آن از سه میلیون ریال بیشتر باشد.
کلیه احکام غیر مالی قابل تجدید نظر خواهی هستند.
حکم به متفرعات دعوا، مانند قرار تامین خواسته و دستور موقت و غیره، در صورتی که اصل حکم قابل اعتراض باشد، قابل رسیدگی تجدید نظر خواهی است.
طبق ماده 427 قانون آیین دادرسی کیفری، آراء دادگاه‌های کیفری هر شهرستان، جز در دو مورد که قطعی است، سایر آراء در دادگاه‌های فوق الذکر استان مربوطه، قابل تجدید نظر است. که این دو مورد شامل:
- آرایی که در مورد جرائم تعزیری درجه هشتم صادر شده باشد.
- جرائم مربوط به دیه وارش، در صورتی که میزان یا جمع آن کمتر از یک دهم دیه کامل باشد.
همچنین طبق تبصره 2 ماده فوق، آراء قابل تجدید نظر، اعم از محکومیت و برائت و قرارهای منع و موقوفی تعقیب و اناطه، و قرار رد واخواهی و قرار رد تجدید نظرخواهی، در صورتی قابل تجدید نظرخواهی است که اصل دعوی طبق قانون فوق قابل تجدید نظرخواهی باشد.
واخواهی نوعی دیگر از بازنگری در رای صادر شده از دادگاه و یا شورای حل اختلاف است. که فقط خود دادگاه و یا همان شورای حل اختلاف مربوطه، به آن رسیدگی می‌کند.
- ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه: یعنی زمانی که دادگاه رای خود را به استناد موضوع یا قانونی صادر کرده باشد، ولی آن قانون به جهتی از جهات اعتبار قانونی خود را از دست داده باشد. در این صورت میتوان نسبت به رای صادره تقاضای تجدید نظر خواهی کرد.
- ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود: در صورتی که شهود، شرایط قانونی شهادت را نداشته باشند و حکم دادگاه به استناد شهادت آن ها صادر شده باشد، میتوان نسبت به آن رای تجدید نظرخواهی کرد.
- ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابزاری: زمانی که قاضی به دلایل اصحاب دعوا توجهی نکند و این دلایل طوری ارائه شده باشد که توانایی اثبات دعوا را در خود داشته باشند، میتوان به رای صادره تجدید نظرخواهی کرد.
- ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رای: در صورتی که قاضی پرونده صلاحیت رسیدگی به دعوا را نداشته باشد، و تجدید نظرخواه بتواند عدم صلاحیت وی را ثابت کند، میتوان نسبت به رای صادره تقاضای تجدید نظرخواهی کرد.
احتمال تغییر رای در دادگاه تجدید نظر و همچنین موفقیت آن بستگی به این دارد که، چه میزان دلایل قانونی ارائه شده است و طرح لایحه تجدید نظرخواهی چگونه است و اینکه به دلایل ارائه شده در دادگاه بدوی توجهی نشده و یا اصلا به آن اشاره نشده باشد. بنابراین احتمال تغییر رای در دادگاه تجدید نظر بسته به تجربه و توانمندی وکیل و همچنین پیگیری‌های خود شخص یا وکیل آن دارد.
به این شکل است که اگر در محاسبه اشتباهی رخ دهد، یا به صورت سهوی کلماتی در رای اشتباه یا جا انداخته شود، ذینفع آن می‌تواند تقاضای اصلاح برای رای صادر شده از دادگاه را بدهد. در این مواقع دادگاه می‌تواند رای صادر شده را تصحیح کند و آن را به طرفین ابلاغ کند.
باید گفت امروزه به دلیل الکترونیکی شدن ثبت پرونده‌ها، باید برای ثبت دادخواست تجدید نظر، از طریق دفاتر خدمات قضایی اقدام کرد. دادخواست باید به زبان فارسی و روی برگه مخصوص نوشته شود و سپس باید تجدید نظرخواه آن را امضا کند.
طبق ماده 341 قانون آیین دادرسی باید نکات زیر در دادخواست تجدید نظر لحاظ شود:
الف) نام و نام خانوادگی و آدرس دقیق محل سکونت تجدید نظر خواه و وکیل او، در صورتی که وکیل حقوقی داشته باشد
ب) نام و نام خانوادگی و آدرس دقیق محل اقامت تجدید نظر خوانده
ج) حکم و قراری که از آن تجدید نظر درخواست شده است.
د) دادگاه صادر کننده رای
ه) تاریخ ابلاغ رای
ی) دلایل تجدید نظر خواهی
وقت رسیدگی در دادگاه تجدید نظر:
برای افرادی که مقیم ایران هستند، 20 روز از زمان صدور رای؛ و برای افرادی که در خارج از ایران ساکن هستند، دو ماه از زمان صدور رای.باید به این نکته توجه داشت که روز صدور رای جزء این مدت به حساب نمی‌آید. همچنین اگر در یک دعوا محکوم علیه چند نفر باشند و یکی از آن‌ها مقیم خارج باشد، برای تمامی آن‌ها دو ماه زمان در نظر گرفته می‌شود.
آیا رای دادگاه تجدید نظر قابل اعتراض است؟
بله برای این کار باید در دیوان عالی کشور، به رای صادره اعتراض گذاشت.
مدت زمان رسیدگی به پرونده کیفری در دادگاه تجدید نظر:
باید بدانید که زمان رسیدگی به پرونده‌های کیفری در دادگاه تجدید نظر زیاد مشخص نیست و معمولا این زمان طولانی نیست. ولی به دلیل حجم بالای پرونده‌ها و تعدد آن‌ها ممکن است این زمان طولانی شود. گاهی اوقات رسیدگی به برخی پرونده‌ها تا 3 سال طول می‌کشد.
در آخر باید بگوییم که طبق آخرین آمار که از سمت مراجع قضایی منتشر شده است، احتمال تغییر رای در دادگاه تجدید نظر معادل 10 درصد تمامی درخواست‌ها است.
