زمانی که مراحل ثبت ملک انجام می گیرد، ملک ثبت می گردد اما چنانچه فرد و یا افرادی نسبت به ثبت ملک معترض باشند اعتراض خود را تحت عنوان دعوای اعتراض بر ثبت عنوان می نمایند.
دعوای اعتراض بر ثبت از سوی افرادی مطرح می گردد که در ملک ثبت شده ، خود را جزئا و یا کلا ذینفع بدانند. از این رو نسبت به حق خویش اقامه دعوا می نمایند و نسبت به متقاضی ثبت ملک معترض می گردند.
قانون گذار در ماده 16 قانون ثبت اسناد و املاک در این باره چنین آورده است:
“هر کس نسبت به ملک مورد ثبت اعتراضی داشته باشد، باید از تاریخ نشر اولین اعلان نوبتی تا ۹۰ روز اقامه دعوا نماید. عرض‌حال مزبور مستقیماً به اداره یا دایره یا شعبه ثبتی که در ضمن اعلان نوبتی معین شده است تسلیم می‌شود ، در مقابل عرض‌حال باید رسید داده شود. در صورتی که عرض‌حال در مدت قانونی داده شده باشد اداره ثبت آن را نزد دفتر محکمه‌ای که مرجع رسیدگی است ارسال میدارد. اگر اداره ثبت تشخیص دهد که عرض‌حال خارج از مدت داده شده است، کتباً نظر خود را اظهار خواهد کرد و به حاکم محکمه ابتدایی، محل می‌دهد تا حاکم مزبور در جلسه اداری موافق نظامنامه وزارت عدلیه رسیدگی کرده رای دهد. رای حاکم محکمه ابتدایی در این موضوع قاطع است.”
ماده مزبور اگر چه اعتراض بر ثبت را کاملا بیان داشته است اما درک ماده بر عامه مردم دشوار است.
