همان طور که از عنوان قانون حفظ کاربری بر می آید، محدوده اعمال آن تنها در زمین های زراعی و باغ ها است؛ حال اینکه چه مواردی مشمول زمین های زراعی و باغ ها شده و چه مواردی در حکم آن هاست، موضوعی است که در ادامه بدان می پردازیم.

اراضی کشاورزی عبارتند از اراضی تحت کشت، آیش و باغات، اعم از آبی و دیم، و همچنین اعم از دایر و بایری که سابقه بهره برداری داشته باشد.

موارد در حکم اراضی زراعی و باغ ها : اراضی تحت فعالیت های موضوع تبصره 4 قانون حفظ کاربری ( مواردی مثل احداث گلخانه، دامداری، مرغداری، پرورش ماهی و … در روستاهای فاقد طرح هادی) نیز در حکم اراضی زراعی و باغ ها محسوب می شوند؛ به عبارت دیگر اراضی کشاورزی که تأسیسات مذکور در آن ها احداث شده است، اگر تنها به امور مذکور اختصاص داده شده و در عمل نیز مورد کشت یا آیش قرار نگیرند، زمین زراعی تلقی می شوند.

مرجع تشخیص زراعی یا باغ بودن اراضی :مرجع تشخیص مزرعه یا باغ بودن زمین موضوع شکایت، وزارت جهاد کشاورزی است. وزارت خانه مزبور پاسخ به استعلامات مراجع اداری یا قضایی را در تشخیص موضوع فوق، به سازمان های جهاد کشاورزی استان ها واگذار کرده است.

نکته: نظر سازمان جهاد کشاورزی استان برای مراجع قضایی به منزله نظر کارشناس رسمی دادگستری تلقی می‌شود.

 

تشخیص اینکه اراضی، تحت کشت یا آیش بوده و یا باغات، آبی یا دیم اعم از دایر و بایر که سابقه بهره برداری داشته اند تلقی می شوند، و همچنین اینکه زمین، در حکم اراضی زراعی و باغ ها محسوب می شوند با کارشناس یا کارشناسان منتخب سازمان جهاد کشاورزی استان است.

 

مصادیق اراضی زراعی : کارشناس منتخب سازمان کشاورزی استان، اراضی زراعی آبی و دیم و باغ اعم از اینکه تحت کشت و زرع باشد یا نباشد را بر اساس یک یا چند مورد از مؤلفه های زیر تشخیص می دهد:

.سند مالکیت، بنچاق و نسق زراعی که مؤید زراعی بودن زمین یا باغ باشد.

.سوابق کشت و کار

.واقع بودن در محدوده قطب های کشاورزی و یا شرکت های سهامی زراعی یا شرکت های تعاونی تولید و امثالهم

.اراضی واگذار شده برای فعالیت های کشاورزی

.استعلام محلی

.وضعیت موجود زمین

.نظریه کمیسیون کیفیت و درجه بندی خاک در استان (متشکل از نماینده خاک شناسی، امور زمین و امور زراعی)

منابع آب موجود و قابل پیش بینی برای کشت و زرع

.امکان بهره برداری و قابلیت زراعی در برنامه های توسعه کشاورزی.

نظریه کارشناس یا کارشناسان پس از تایید ریاست سازمان کشاورزی به عنوان تشخیص نوع زمین به مراجع اداری یا قضایی ارسال می گردد.

 

=مصادیق باغ

باغ ها به دو دسته مثمر و غیر مثمر تقسیم می شوند.

 

باغ مثمر محلی است که دارای محدوده ای معین و مشخص بوده و در آن محصولات باغی یا درختان میوه یا مو به وسیله اشخاص غرس و یا پیوند شده باشد و تعداد درخت میوه یا مو در هر هکتار آن، حداقل یکصد اصله باشد و تعداد درختان خرما و زیتون در هر هکتار باید حداقل پنجاه اصله باشد .هم چنین به موجب تبصره ای که در ادامه این تعریف آمده، اراضی تحت کشت چای، باغ محسوب می شود. لذا می توان چنین برداشت کرد که در خصوص چای، رعایت نصاب مقرر شده الزامی نیست.

باغ غیرمثمر و قلمستان محلی است که دارای محدوده ای معین و مشخص بوده و در آن درختان غیرمثمر به وسیله اشخاص غرس شده و در هر هکتار از آن حداقل هزار اصله درخت وجود داشته باشد.