در برخی قراردادها شرط خسارت مشخص (وجه التزام) برای تاخیر یا عدم ایفای تعهدات می گردد و این وجه التزام ممکن است بیشتر از خسارت واقعی وارده به متعهد له باشد و طبق ماده ۲۳۰ قانون مدنی دادگاه نمی تواند آن را کم نماید. مثلاً شرط خسارت روزانه ۵۰۰ هزار تومان در صورت تاخیر در تنظیم سند رسمی. حال در صورت تاخیر متعهد در ایفای تعهد، اخلاق و کرامت حکم می کند که متعهد له وجه التزام بیشتر از خسارت واقعی را مطالبه ننماید و به دریافت خسارت واقعی کمتر از وجه التزام اکتفاء نماید.

وجه التزام ممکن است در اثر بی تجربگی متعهد له کمتر از خسارت واقعی وارده به وی تعیین گردد و طبق ماده ۲۳۰ قانون مدنی دادگاه نمی تواند آن را زیاد نماید. مثلاً شرط خسارت روزانه ۱۰۰ هزار تومان در صورت تاخیر در تحویل آپارتمان در حالی که اجاره بهای آن آپارتمان روزی ۲۰۰ هزار تومان است. حال در صورت تاخیر متعهد در ایفای تعهد، اخلاق و کرامت حکم می کند که خود متعهد که قرارداد را نقض نموده است، خسارت واقعی وارده به طرف مقابل را بیشتر از وجه التزام مقرر در قرارداد پرداخت نماید.

 

همچنین در برخی قراردادها که مال به طور امانت نزد طرف مقابل (کارگر و اجیر و خیاط و تعمیرکار و امثالهم) قرار می گیرد، اگر مال در نتیجه تقصیر غیر عمدی و غیر فاحش تلف یا ناقص گردد، اخلاق و کرامت اقتضاء دارد که حتی الامکان خسارت مطالبه نگردد.