عفو در لغت به معنای بخشش، آمرزش و گذشت آمده است اما در اصطلاح حقوقی مراد از عفو، اقدامی است که بعد از دستور رهبری و تصویب مجلس شورای اسلامی سبب توقف تعقیب، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات می شود. برای اینکه عفو به مرحله اجرا برسد مقتضی ست که شرایط آن مهیا شده و مراحلی نیز طی شود. عفو علاوه بر اینکه در کاهش آسیب به اشخاص و جامعه موثر می باشد، می تواند کاهش دهنده و ترمیم کننده اشتباهات قضایی نیز باشد. لازم به ذکر است که عفو جنبه عمومی مجازات را متوقف کرده و همچنین آثار محکومیت را (در صورتی که عفو عمومی باشد) زائل می کند اما در خصوص جنبه خصوصی جرم مثل دیه و خسارات وارده تاثیرگذار نبوده و در این خصوص عفو اثری ندارد. عفو به دو دسته عفو عمومی و عفو خصوصی قسمت می شود، در قسم اول تصویب و تقنین مجلس شورای اسلامی مجازات را زائل کرده و هم مشمول محکومین و هم متهمین می شود در حالی که در قسم دوم براساس قانون اساسی و همچنین ماده 96 قانون مجازات اسلامی، تنها در صورت موافقت مقام رهبری و در خصوص مجرمینی که حکم محکومیت آنها قطعی شده است اعمال می گردد، بنابراین چنین عفوی در خصوص متهمان قابل اعمال و اجرا نخواهد بود.
نکته: عفو خصوصی تنها درخصوص محکومان اعمال می شود نه متهمان.همچنین اینکه این عفو در خصوص محکومیت های قطعی است و محکومانی که محکومیت آنها قطعی نشده و امکان واخواهی، تجدید نظر یا فرجام خواهی دارند، نمی توانند از این عفو استفاده نمایند.
