برابرتبصره ماده 40ق خ و ع : در زمان جنگ یا بسیج همگانی می توان افرادی را که در زمان صلح به علت پزشکی یا تکفل از خدمت دوره ضرورت معاف شده اند را به خدمت احضار کرد.
.مشمولان زیر از انجام خدمت معاف میگردند:
1-تنها فرزند نگهدارنده پدر نیازمند مراقبت که قادر به اداره امور خود نیست.
2-تنها فرزند مراقب یا نگهدارنده فاقد شوهر
3-تنها برادر تنی سرپرست خواهر مجرد فاقد پدر
4-تنها برادر سرپرست برادری که،قادر به اداره امور خود نیست.
5-تنها نوه مراقب یا نگهدارنده پدر بزرگ و مادر بزرگ
6-مشمولی که همسرش فوت کرده و دارای فرزند صغیر است.تا زمانی که ازدواج نکند.
برابر قانون وظیفه عمومی،فرزندان مدد جویان کمیته امداد و بهزیستی تحت شرایطی از خدمت معاف میگردند.
همچنین فرزندان و خانواده معظم شهدا،اسرا و مفقود الاثرها با در نظر گرفتن قانون،از خدمت معاف می گردند. لذا با عنایت به عدم عمومیت موضوع از ارائه مشروح آن صرفنظر میگردد.
مجازات متخلفین:
کسانی که با انجام اعمالی مانند جعل شناسنامه،مهر،کارت معافیت،شهادت کذب،اخذ رشوه و….. موجبات معافیت خود یا دیگران از خدمت را فراهم کنند به اتهام آنان در دادگاه رسیدگی شده و به حبس تعزیری از یک سال تا پنج سال محکوم میگردند.
