پورسانت یک کلمه وارداتی است. لغت پورسانت از زبان فرانسه گرفته شده است. این کلمه معادل واژه (Percentage) است. در کشور ما برای آن کلمه «درصدانه» در نظر گرفته شده است. باید دانست که قانونگذار ما تعریف خاصی از پورسانت بیان نکرده است.
درصدانه= در واقع درصدی از مال محسوب میشود. پورسانت از یک طرف میتواند یک حق کمیسیونی باشد که در قالب پرداخت میزان مشخص از مبلغ معامله نمایان میشود. از طرف دیگر این لغت در معنای مبالغی نیز به کار میرود که مستخدمان دولتی به صورت پنهانی و غیرقانونی در هنگام انجام معاملات دولتی به نفع خود دریافت میکنند. پورسانت به صورتهای مختلفی نظیر حق کمیسیون، هدیه یا پاداش پرداخت میشود.
۲) =مجازات گیرندگان پورسانت
قانون مجازات اسلامی در زمینه اخذ پورسانت تعیین تکلیف کرده است. مطابق تبصره ماده 36 قانون مجازات اسلامی 1392، انتشار حکم محکومیت قطعی اخذ پورسانت در معاملات دولتی که میزان مال موضوع جرم ارتکابی، یک میلیارد ریال یا بیش از آن باشد، الزامی است و در رسانه ملی یا یکی از روزنامه های کثیرالانتشار منتشر میشود.
۳) شرایط و اوضاع و احوال=در این جرم لازم است مرتکب از کارمندان و کارکنان و اشخاص عهدهدار وظیفه مدیریت و سرپرستی در وزارتخانهها، ادارات و سازمانها، شوراها و یا شهرداریها، موسسات و شرکتهای دولتی یا وابسته به دولت باشند.
البته نهادهای انقلابی، بنیادها و موسساتی که زیر نظر ولی فقیه اداره میشوند، دیوان محاسبات، موسساتی که به کمک مستمر دولت اداره میشوند، دارندگان پایه قضایی و به طور کلی اعضا و کارکنان قوای سهگانه و همچنین نیروهای مسلح و ماموران به خدمات عمومی اعم از رسمی و غیررسمی باشند نیز مشمول این حکم هستند. این افراد باید بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در معاملات و مزایدهها و مناقصهها و امتیازات مربوط به دستگاه متبوع خود شرکت کرده باشند.
۴) -نتیجه=تحت هر عنوانی اعم از کمیسیون یا حقالزحمه و حقالعمل یا پاداش برای خود یا شخص دیگری یک نفع در داخل یا خارج کشور دریافت کرده باشند. گفتنی است که این پورسانت میتواند از طریق توافق یا تفاهم یا ترتیبات خاص دیگری یا حتی از سایر اشخاص یا نمایندگان اخذ شود.
۵) پیامدهای منفی گرفتن پورسانت= در تصمیمگیری کارمندان در معاملات خارجی چند برابر خواهد بود. علاوه بر این، چنین کاری به اعتبار و سلامت نظام اداری کشور در محیط بینالمللی آسیب خواهد زد. رواج گرفتن پورسانت در این قراردادها باعث شد که قانونگذار یک قانون خاص تصویب کند.
۶) قانون ممنوعیت اخذ پورسانت در معاملات خارجی در قالب ماده واحده در سال ۱۳۸۲ به تصویب رسید
به این ترتیب اگر یک مامور دولت هرگونه پورسانتی را از قبیل وجه، مال، سند پرداخت وجه یا تسلیم مال تحت هر عنوان به طور مستقیم یا غیرمستقیم در رابطه با معاملات خارجی سازمانهای دولتی دریافت کند، مجرم است.
از لحاظ مجازاتی نیز وی باید علاوه بر بازگرداندن پورسانت یا معادل آن به دولت، حبس تعزیری از ۲ الی ۵ سال و همچنین جزای نقدی معادل پورسانت دریافتی را تحمل کند.
در این ماده واحده اضافه شده است، در صورتی که شخص حقیقی یا حقوقی خارجی طرف معامله، پورسانت را بپردازد، موضوع به اطلاع مسئول دستگاه ذیربط رسانده میشود و وجه فوق دریافت و تماما به حساب خزانه واریز میشود.
۷) شمول پورسانت= با ملاحظه محتوای این قانون میتوان نتیجه گرفت که دریافت پورسانت فقط در معاملات خارجی جرم تلقی شده است و اشارهای به معاملات داخلی در آن قانون نشده است. همچنین در حالتی که پورسانت دریافتی توسط مرتکب جرم به حساب خزانه دولت پرداخت شود، جرم و تخلفی متوجه گیرنده پورسانت نخواهد بود.