واجب مشروط:هرگاه وجوب عملى مشروط به حصول شرطى باشد،به‌گونه‌اى که تا شرط مزبور حاصل نشود آن عمل هم وجوبى ندارد،آن را واجب مشروط مى‌نامند.
مانند حج که‌وجوب آن برافراد،مشروط و متوقف بر استطاعت است؛یعنى تا زمانى که مکلف،قدرت‌مالى و بدنى براى انجام حج نداشته باشد،حج بر او واجب نمى‌شود.وجوب خمس نیزمتوقف بر آن است که شخص در پایان سال پس از کسر هزینه‌هاى زندگى،مال دیگرى هم‌داشته باشد.
واجب مطلق:آن است که وجوب عمل متوقف بر امر دیگر و مشروط به شرطى نیست،مانند نماز.
مثال حقوقى:پرداخت نفقه اقارب(پدر و مادر و فرزند)مشروط به تمکّن و دارایى‌شخص است(ماده ١١٩٨ ق.م.)؛ولى پرداخت نفقه زوجه مشروط به دارایى شوهر نیست،بلکه از این جهت مطلق است؛یعنى شوهر در هر صورت مکلف به پرداخت نفقه زوجه‌است(مستفاد از مواد ١١٠۶ و ١١٢٩ ق.م.).
