طلاق مهمترین بحث در احوال شخصیه افراد است که آثار فردی و اجتماعی مهمی نیز دارد. برای ثبت آرای دادگاههای خارجی توسط مراجع ایرانی،رعایت دو عنصر صلاحیت مراجع رسیدگی‌کننده، و صلاحیت قانون اجرا شده ضروری است. اگر رأی طلاقی توسط دادگاه های خارج از کشور در خصوص زوجین ایرانی صادر شده باشد رأی مذکور در صورتی در ایران قابلیت اجرا دارد که به تأیید و تنفیذ دادگاه های ایران رسیده باشد اگر زوجین هر دو مقیم خارج باشند دادگاه صالح برای تنفیذ رأی طلاق دادگاههای تهران می باشند. لذا لازم است زوجین جهت رسمی شدن طلاق و ثبت آن نسبت به دادخواست تنفیذ طلاق اقدام نمایند.
شرایط تنظیم دادخواست تنفیذ طلاق
زوجین می توان شخصا یا توسط فرد دیگری از اقوام یا آشنایان یا وکیل مربوطه که در ایران سکونت دارند نسبت به تنظیم دادخواست تنفیذ طلاق اقدام نمایند.
محاکم ایران در صورتی به دادخواست تنفیذ طلاق ترتیب اثر می دهند که کشور صادر کننده رأی با ملاحظه قانون ایران اقدام به صدور رأی کرده باشد و یا طلاق توافقی و یا به درخواست مرد باشددر صورت عدم پذیرش دادخواست تنفیذ طلاق از سوی دادگاه رأی محکمه خارجی صرفا ارزش اماره از حیث ادله اثبات دعوی خواهد داشت که البته کمک شایانی به صدور حکم طلاق خواهد کرد.
موارد ثبت طلاق در نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور
در گذشته طلاق توافقی زوجین با ارائه حکم دادگاه خارجی و صیغه شرعی طبق تبصره ذیل ماده (7) قانون حمایت خانواده به عمل می آمد، لیکن پس از تصویب ماده واحده قانون« اصلاح مقررات مربوط به طلاق» در مجمع تشخیص مصلحت نظام کلیه طلاق ها منوط به حکم دادگاه مدنی خاص شد.در نتیجه ثبت طلاق در خارج از کشور متوقف شد.لیکن به دلیل بروز مشکلاتی برای خانواده ها مقرر گردید که در چهار مورد طلاق در نمایندگی ها به ثبت برسد. این موارد عبارتنداز:
مورد اول
توافق زوجین و حضور آنان در نمایندگی و ارایه حکم دادگاه خارجی و صیغه نامه شرعی و شناسنامه های معتبر آنان در مواردی زوجین مقیم خارج از کشور با مراجعه به دادگاه خارجی تقاضای طلاق نموده و حکم طلاق از این دادگاه صادر می شود. سپس زوجین به یکی از مراکز اسلامی مراجعه نموده صیغه طلاق شرعی جاری می شود و هر دو به اتفاق به کنسولگری ایران در آن کشور مراجعه می کنند و با ارایه حکم صادره و گواهی جاری شدن صیغه طلاق شرعی تقاضای ثبت طلاق دردفتر کنسولگری و اسناد سجلی خود را می کنند. طلاق مورد تقاضا در دفتر کنسولگری و اسناد سجلی زوجین ثبت می شود و در ایران نیز قابل قبول است.
مورد دوم
عدم حضور زوجه در نمایندگی و وجود حکم دادگاه خارجی و صیغه نامه شرعی
در این صورت با تقاضای کتبی زوجه و اخطار یک ماهه به زوج ثبت طلاق به عمل می آید.
در مواردی زوجین مقیم خارج از کشور پس از مراجعه به دادگاه محل اقامت خود و اخذ حکم طلاق از این دادگاه با مراجعه به یکی از مراکز اسلامی صیغه شرعی طلاق جاری می نمایند و زوج برای ثبت طلاق به دفتر نمایندگی ایران در آن کشور مراجعه می کند. در ابن مورد اگر زوجه نسبت به احکام و تصمیمات دادگاه خارجی معترض و مدعی عدم رعایت مقررات و قوانین ایران باشد، می تواند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ حکم یا تصمیم قطعی، اعتراض خود را با ذکر دلایل و پیوست نمودن مدارک و مستندات آن از طریق کنسولگری ایران در کشور محل توقف خود به دادگاه شهرستان تهران ارسال نماید که در این صورت دادگاه شهرستان تهران آن را بررسی کرده و نسبت به صدور رأی اقدام می نماید.
چنانچه زوج متقاضی ثبت طلاق بوده و زوجه از حضور در نمایندگی امتناع کند،ضمن اخذ درخواست کتبی و رؤیت حکم قطعی طلاق صادره از دادگاه کشور متوقف فیه و گواهی جاری شدن صیغه طلاق شرعی از سوی یکی از مراجع قابل قبول نمایندگی با ابلاغ مراتب به زوجه غایب و رعایت مهلت قانونی ( یک ماه) و عدم دریافت اعتراض زوجه نسبت به ثبت واقعه طلاق اقدام و موضوع از طرف نمایندگی به اطلاع زوجه خواهد رسید.
مورد سوم
عدم حضور زوج در نمایندگی و وجود حکم دادگاه خارجی و صیغه شرعی هر گاه زوجه متقاضی ثبت طلاق باشد و زوج از حضور در نمایندگی امتناع ورزد، در صورتی که صیغه طلاق با حضور زوجین جاری شده باشد، نمایندگی می تواند با رؤیت حکم قطعی طلاق از دادگاه کشور متوقف فیه و گواهی جاری شدن صیغه طلاق شرعی از سوی یکی از مراکز قابل قبول نمایندگی و اخذ درخواست کتبی زوجه مانند مورد فوق،مراتب ابلاغ به زوج غایب را انجام و پس از انقضای مهلت یک ماه و عدم دریافت اعتراض زوج نسبت به ثبت طلاق در دفاتر نمایندگی اقدام نموده و موضوع را به اطلاع زوج برسانند.در این موارد با تقاضای زوجه و اخطار یک ماهه به زوج اقدام به ثبت طلاق می شود.
مورد چهارم
چنانچه زوج و زوجه شخصاً از دادگاه خارجی حکم طلاق گرفته باشند ولی زوج برای جاری کردن صیغه شرعی و حضور در نمایندگی امتناع نماید.
در پایان اشاره می شود اگر هیچ کدام از زوجین جهت ثبت طلاق به دفاتر نمایندگی ایران در آن کشور مراجعه نکنند، در این حالت طبق مقررات، زوج یا زوجه یا وکلای آنان می توانند با مراجعه به دادگاه خانواده در ایران،دادخواست تنفیذ طلاق صادره در دادگاه خارجی را جهت ثبت آن مطرح نمایند.دادگاه خانواده ایران با احراز اصول اسناد و اجرای صیغه طلاق انجام شده توسط مرکز اسلامی و شرایط صحت طلاق،پس از بررسی دادخواست تنفیذ طلاق نسبت به تنفیذ حکم طلاق صادره اقدام و اجازه ثبت آن را توسط یکی از دفترخانه های رسمی طلاق صادر می کند.
