مصوب 1367,09,15
ماده 1 -
هرکس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها یا تجارتخانه‌ها یا
کارخانه‌ها یا مؤسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد
یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیش‌آمدهای غیر واقع
بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و
یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا
حساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار
محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از یک تا 7 سال و پرداخت
جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم میشود.
در صورتیکه
شخص مرتکب بر خلاف واقع عنوان یا سمت مأموریت از طرف سازمانها یا مؤسسات
دولتی یا وابسته به دولت یا شرکتهای دولتی یا شوراها یا شهرداریها یا
نهادهای انقلابی و بطور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و نهادها و
مؤسسات مأمور بخدمت عمومی اتخاذ کرده یا اینکه جرم با استفاده از تبلیغ
عامه از طریق وسائل ارتباط جمعی از قبیل رادیو، تلویزیون، روزنامه و مجله
یا نطق در مجامع و یا انتشار آگهی چاپی یا خطی صورت گرفته باشد یا مرتکب
از کارکنان دولت یا مؤسسات و سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت یا
شهرداریها یا نهادهای انقلابی و یا بطور کلی از قوای سه گانه و همچنین
نیروهای مسلح و مأمورین بخدمت عمومی باشد علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به
حبس از 2 تا ده سال و انفصال ابد از خدمات دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل
مالی که اخذ کرده است محکوم میشود.
تبصره 1 - در کلیه موارد مذکور در این ماده در صورت وجود جهات و کیفیات مخففه دادگاه میتواند با اعمال ضوابط مربوط به تخفیف، مجازات مرتکب را فقط تا حداقل مجازات مقرر در این ماده (حبس) و انفصال ابد از خدمات دولتی تقلیل دهد ولی نمیتواند به تعلیق اجرای کیفر حکم دهد.
تبصره 2-
مجازات شروع به کلاهبرداری حسب مورد حداقل مجازات مقرر در همان مورد خواهد
بود و در صورتیکه نفس عمل انجام شده نیز جرم باشد، شروع کننده به مجازات
آن جرم نیز محکوم میشود.
مستخدمان دولتی علاوه بر مجازات مذکور
چنانچه در مرتبه مدیر کل یا بالاتر یا همتراز آنها باشند به انفصال دائم از
خدمات دولتی و در صورتی که در‌مراتب پائین‌تر باشند به شش ماه تا سه سال
انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم میشوند.
ماده 2 - هرکس بنحوی از انحاء امتیازاتی را که به اشخاص خاص به جهت داشتن شرایط مخصوص تفویض میگردد نظیر جواز صادرات و واردات و آنچه عرفاً موافقت اصولی گفته میشود در معرض خرید و فروش قرار دهد و یا از آن سوء استفاده نماید و یا در توزیع کالاهائی که مقرر بوده طبق ضوابطی توزیع نماید مرتکب تقلب شود و یا بطور کلی مالی یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی بوده است مجرم محسوب و علاوه بر رد اصل مال به مجازات سه ماه تا دو سال حبس و یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال بدست آمده محکوم خواهد خواهد شد.
تبصره - در موارد مذکور در این ماده در صورت وجود جهات تخفیف و تعلیق دادگاه مکلف به رعایت مقررات تبصره 1 ماده 1 این قانون خواهد بود.
ماده 3 -
هر یک از مستخدمین و مأمورین دولتی اعم از قضایی و اداری یا شوراها یا
شهرداریها یا نهادهای انقلابی و بطور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای
مسلح یا شرکتهای دولتی یا سازمانهای دولتی وابسته به دولت و یا مأمورین به
خدمات عمومی خواه رسمی یا غیر رسمی برای انجام دادان یا انجام ندادن امری
که مربوط به سازمانهای مزبور می‌باشد وجه یا مال یا سند پرداخت وجه یا
تسلیم مالی را مستقیماً یا غیر مستقیم قبول نماید در حکم مرتشی است اعم از
این که امر مذکور مربوط به وظایف آنها بوده یا آنکه مربوط به مأمور دیگری
در آن سازمان باشد، خواه آن کار را انجام داده یا نداده و انجام آن بر طبق
حقانیت و وظیفه بوده یا نبوده باشد و یا آنکه در انجام یا عدم انجام آن
مؤثر بوده یا نبوده باشد به ترتیب زیر مجازات میشود.
در صورتیکه
قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از بیست هزار ریال نباشد به انفصال موقت از شش
ماه تا سه سال و چنانچه مرتکب در مرتبه مدیر کل یا همطراز مدیر کل یا
بالاتر باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد و بیش از این
مبلغ تا دویست هزار ریال از یکسال تا سه سال حبس و جزای نقدی معادل قیمت
مال یا وجه مأخوذ و انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد و
چنانچه مرتکب در مرتبه مدیر کل یا همطراز مدیر کل یا بالاتر باشد به جای
انفصال موقت به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد.
در
صورتی که قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال
باشد مجازات مرتکب دو تا پنج سال حبس به علاوه جزای نقدی معادل قیمت مال
یا وجه مأخوذ و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق خواهد بود و
چنانچه مرتکب در مرتبه پایین‌تر از مدیرکل یا همطراز آن باشد بجای انفصال
دائم به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
در صورتی
که قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب پنج تا
ده سال حبس به علاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه مأخوذ و انفصال دائم
از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق خواهد بود و چنانچه مرتکب در مرتبه
پایین‌تر از مدیرکل یا همطراز آن باشد بجای انفصال دائم به انفصال موقت از
شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
تبصره 1 - مبالغ مذکور از حین تعیین مجازات و یا صلاحیت محاکم اعم از اینست که جرم دفعتاً واحده و یا به دفعات واقع شده و جمع مبلغ مأخوذه بالغ بر نصاب مذبور باشد.
تبصره 2 - در تمامی موارد فوق مال ناشی از ارتشاء بعنوان تعزیر رشوه دهنده به نفع دولت ضبط خواهد شد و چنانچه راشی به وسیله رشوه امتیازی تحصیل کرده باشد این امتیاز لغو خواهد شد.
تبصره 3 - مجازات شروع به ارتشاء حسب مورد حداقل مجازات مقرر در آن مورد خواهد بود. (در مواردی که در اصل ارتشاء انفصال دائم پیش بینی شده است در شروع به ارتشاء بجای آن سه سال انفصال تعیین میشود) و در صورتی که نفس عمل انجام شده جرم باشد به مجازات این جرم نیز محکوم خواهد شد.
تبصره 4 - هرگاه میزان رشوه بیش از مبلغ دویست هزار ریال باشد، در صورت وجود دلایل کافی، صدور قرار بازداشت موقت به مدت یکماه الزامی است و این قرار در هیچ یک از مراحل رسیدگی قابل تبدیل نخواهد بود. همچنین وزیر دستگاه میتواند پس از پایان مدت بازداشت موقت کارمند را تا پایان رسیدگی و تعیین تکلیف نهایی وی از خدمت تعلیق کند. به ایام تعلیق مذکور در هیچ حالت، هیچگونه حقوق و مزایایی تعلق نخواهد گرفت.
تبصره 5 - در هر مورد از موارد ارتشاء هرگاه راشی قبل از کشف جرم مأمورین را از وقوع بزه آگاه سازد از تعزیر مالی معاف خواهد شد و در مورد امتیاز طبق مقررات عمل میشود و چنانچه راشی در ضمن تعقیب با اقرار خود موجبات تسهیل تعقیب مرتش را فراهم نماید تا نصف مالی که بعنوان رشوه پرداخته است به وی بازگردانده میشود و امتیاز نیز لغو میگردد.
ماده 4 - کسانیکه با تشکیل یا رهبری شبکه چند نفری به امر ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری مبادرت ورزند علاوه بر ضبط کلیه اموال منقول و غیر منقولی که از‌طریق رشوه کسب کرده‌اند بنفع دولت و استرداد اموال مذکور در مورد اختلاس و کلاهبراری و رد آن حسب مورد به دولت یا افراد، به جزای نقدی معادل مجموع آن اموال و انفصال دائم از خدمات دولتی و حبس از پانزده سال تا ابد محکوم میشوند و در صورتیکه مصداق مفسد فی الارض باشند مجازات آنها، مجازات مفسد فی الارض خواهد بود .
ماده 5 -
هر یک از کارمندان و کارکنان ادارات و سازمانها و یا شوراها و یا
شهرداریها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و یا وابسته به دولت و یا نهادهای
انقلابی و دیوان محاسبات و مؤسساتی که به کمک مستمر دولت اداره میشوند و
دارندگان پایه قضائی و بطور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و
مأمورین به خدمات عمومی اعم از رسمی یا غیر رسمی وجوه یا مطالبات یا
حواله‌ها یا سهام یا اسناد و اوراق بهادار و یا سایر اموال متعلق به هر یک
از سازمانها و مؤسسات فوق الذکر و یا اشخاص را که بر حسب وظیفه به آنها
سپرده شده است بنفع خود یا دیگری برداشت و تصاحب نماید مختلس محسوب و
بترتیب زیر مجازات خواهد شد.
در صورتیکه میزان اختلاس تا پنجاه هزار
ریال باشد مرتکب به ششماه تا سه سال حبس و شش ماه تا سه سال انفصال موقت و
هرگاه بیش از این مبلغ باشد به دو تا ده سال حبس و انفصال دائم از خدمات
دولتی و در هر مورد علاوه بر رد وجه یا مال مورد اختلاس به جزای نقدی
معادل دو برابر آن محکوم میشود.
تبصره 1 - در صورت اتلاف عمدی مرتکب علاوه بر ضمان به مجازات اختلاس محکوم میشود .
تبصره 2 - چنانچه عمل اختلاس توأم با جعل سند و نظایر آن باشد در صورتیکه میزان اختلاس تا پنجاه هزار ریال باشد مرتکب به 2 تا 5 سال حبس و یک تا 5 سال انفصال موقت و هرگاه بیش از این مبلغ باشد به 7 تا ده سال حبس و انفصال دائم از خدمات دولتی و در هر دو مورد علاوه بر رد وجه یا مال مورد اختلاس به جزای نقدی معادل دو برابر آن محکوم میشود.
تبصره 3 - هرگاه مرتکب اختلاس قبل از صدور کیفر خواست تمام وجه یا مال مورد اختلاس را مسترد نماید دادگاه او را از تمام یا قسمتی از جزای نقدی معاف می‌نماید و اجراء مجازات حبس را معلق ولی حکم انفصال درباره او اجراء خواهد شد .
تبصره 4 - حداقل نصاب مبالغ مذکور در جرائم اختلاس از حیث تعیین مجازات یا صلاحیت محاکم اعم از اینست که جرم دفعتاً واحده یا به دفعات واقع شده و جمع مبلغ مورد اختلاس بالغ بر نصاب مزبور باشد.
تبصره 5 - هرگاه میزان اختلاس زائد بر صد هزار ریال باشد، در صورت وجود دلایل کافی، صدور قرار بازداشت موقت به مدت یکماه الزامی است و این قرار در هیچ یک از مراحل رسیدگی قابل تبدیل نخواهد بود. همچنین وزیر دستگاه میتواند پس از پایان مدت بازداشت موقت، کارمند را تا پایان رسیدگی و تعیین تکلیف نهائی وی از خدمت تعلیق کند. به ایام تعلیق مذکور درهیچ حالت هیچگونه حقوق و مزایائی تعلق نخواهد گرفت.
تبصره 6 - در کلیه موارد مذکور در صورت وجود جهات تخفیف دادگاه مکلف به رعایت مقررات تبصره یک ماده یک از لحاظ حداقل حبس و نیز بنا به مورد حداقل انفصال موقت یا انفصال دائم خواهد بود.
ماده 6 -
مجازات شروع به اختلاس حسب مورد حداقل مجازات در همان مورد خواهد بود و در
صورتی که نفس عمل انجام شده نیز جرم باشد، شروع کننده به مجازات به آن
جرم محکوم میشود.
مستخدمان دولتی علاوه بر مجازات مذکور چنانچه در
مرتبه مدیرکل یا بالاتر و یا همطراز آنها باشد به انفصال دائم از خدمات
دولتی و در صورتی که در مراتب پائین‌تر باشند به شش ماه تا سه سال انفصال
موقت از خدمات دولتی محکوم میشوند .
ماده 7 - در هر مورد از بزه‌های مندرج در این قانون که مجازات حبس برای آن مقرر شده در صورتیکه مرتکب از مأمورین مذکور در این قانون باشد از‌تاریخ صدور کیفر خواست از شغل خود معلق خواهد شد. دادسرا مکلف است صدور کیفر خواست را به اداره یا سازمان ذیربط اعلام دارد. در صورتی که متهم به موجب رأی قطعی برائت حاصل کند ایام تعلیق جزء خدمت او محسوب و حقوق و مزایای مدتی را که بعلت تعلیقش نگرفته دریافت خواهد کرد.
ماده 8- کلیه دستگاههائی که شمول قانون نسبت به آنها مستلزم ذکر نام است مشمول این قانون خواهند بود همچنین کلیه مقررات مغایر این قانون لغو میشود .
قانون فوق مشتمل بر 8 ماده و چهارده تبصره در جلسه علنی روز پنجشنبه مورخ بیست و هشتم شهریور ماه یکهزار و سیصد و شصت چهار مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 15/9/1367 با اصلاحاتی به تأیید و تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام اسلامی رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی - اکبر هاشمی
