مقدمه
شرایط تحقق جرم جعل مجموعه شرایط و اوضاع احوالی هستند که به موجب قانون باید وجود داشته باشند تا جعل محقق شوند.
شرایط تحقق جرم جعل شامل شرایطی می شود که هم برای جعل مادی و هم برای جعل معنوی یکسان است.
جرم جعل به معنای تغییر دادن و دگرگون کردن و ساختن و آفریدن است ؛ جعل اسناد جعل مهر و جعل مدارک تحصیلی و جعل امضا از مصادیق جعل هستند.
جعل به دو نوع سنتی و رایانه ی قابل ارتکاب است .
نه تنها جعل کردن مجازات دارد بلکه استفاده از سند مجعول هم جرم و مستوجب مجازات است.
در این مقاله شرایط لازم برای اینکه جعل رخ بدهد را بیان می کنیم:

شرایط تحقق جرم جعل
۱-سند یا نوشته: 
اولین شرط آنست که موضوع جعل باید سند یا نوشته و یا سایر چیزهای مذکور در قانون مانند تمبر منگنه علامت امضا و یا مهر باشد.
پس امکان جعل چیزهایی مانند نقاشی مجسمه یا نوار کاست و ویدیویی یا ماشین الات و سایر اشیا و ابزار ساخته شده یا بسته بندی دور کالا ها و نظایر آن وجود ندارد.
با توجه به پیشرفت تکنولوژی جعل و تزویر در خصوص و برنامه های و سیستم های رایانه ای هم انجام می گیرد.
۲-جعل در جعل:
جعل در چیزی قابل تصور است که خود آن تقلبی و ساختگی و یا جعلی نباشد ؛ یعنی جعل باید در سند اصل واقع شود. کسی که برخی از مندرجات یک سند مجعول را تغییر می دهد جاعل محسوب نمی شود. حتی در رویه قضایی ما معمولا جعل در تصویر و  فتوکپی را به رسمیت نشناخته اند.
۳-شباهت یا ضرر:
شرط سوم به این سوال مربوط می شود که آیا در جعل وجود شباهت بین نمونه جعلی با اصل ضرورت دارد یا خیر؟
 اگر کسی یک نوشته یا امضای تقلبی را به نام دیگری بسازد در حالی که چیز ساخته شده هیچ شباهتی با نوشته و امضای اصلی نداشته باشد ؛ آیا باز باید او را محکوم به ارتکاب جعل کرد؟
قانون ما پاسخ این سوال را به طور صریح روشن نکرده است در میان آرای محاکم دو نوع برخورد مشاهده می شود.
یک دسته وجود شباهت بین دو مورد را لازم دانسته اند. و در دسته ی دیگر وجود شباهت ضروری نیست.
اما برای رفع این اختلاف باید این چنین گفت که اساس جرم جعل تغییر دادن و ساختن است ؛ یعنی نوشته ای که بتوان با آن دیگران را فریفت.
آنچه که مهم است امکان و احتمال به اشتباه انداختن است ؛ زیرا این موضوع تاثیر اصلی در تحقق جرم را دارد.
پس مساله ای حایز اهمیت است احتمال فریفتن و به شباهت انداختن است نه شباهت و شبیه بودن.
امکان به اشتباه انداختن افراد معمولی و متعارف یکی از شروط تحقق جرم است ؛ هرچند که شباهتی وجود نداشته باشد.
حتی در جعل اسکناس و یا رواج سکه های تقلبی هم امکان به اشتباه انداختن و به جای اصل گرفتن مهم است نه شبیه بودن.

البته شباهت دو شی موجب فریفتن و به اشتباه افتادن افراد می شود اما در مواردی ممکن است دو نوشته شبیه به هم نباشند اما افراد را به اشتباه بیاندازد.
۴-دروغین نباشد:
از دیگر شرایط مهم است که موضوع جعل باید سند نوشته و … باید ماهیتا ساختگی و تقلبی باشد.
صرفا دروغین بودن مطالب موجب موجب تحقق جرم جعل نیست. به عبارت دیگر اینکه مرتکب امر خلافی را که منتسب به خودش است در سند وارد کند کافی نیست.
ارایه اطلاعات کذب در مورد خود فرد هرچند کتبی هم باشد موجب وقوع جعل نمی شود ؛ پس کسی که در فرم استخدامی به دروغ کارشناسی ارشد قید کند در حالی که کارشناس است مرتکب جعل نشده است.
اما کسی که در مدرک کارشناسی اش دستکاری می کند تا مدرکش کارشناسی ارشد به نظر بیاید مرتکب جعل شده است.
جرم جعل
جعل به معنای تغییر دادن و به وجود آوردن است.
جعل اسناد- جعل مدرک تحصیلی یا جعل امضا و جعل اسکناس از مصادیق جعل هستند.
جعل می تواند مقدمه جرم کلاهبرداری و استفاده از سند مجعول باشد ؛ جاعلان معمولا در کار خود ماهرند و تخصص دارند.
ظرافت وتخصص در جعل بسیار مهم است.البته با پیشرفت تکنولوژی جعل هم با استفاده از رایانه انجام می شود که به آن جعل رایانه ای می گویند.
هم چنین با اینکه جرم جعل می تواند از جرایم اموال و مالکیت باشد اما بهتر است که در زمره جرایم علیه امنیت و آسایش محسوب شود ؛مثلا جعل مدرک یک دانشگاه معروف موجب آسیب حیثیتی است تا ضرر مالی.
در واقع ضرر معنوی که جعل وارد می کند بیشتر به امنیت و آسایش لطمه می زند مانند جرم جعل اسکناس ، این جرم موجب اختلال در نظام اقتصاد و سرمایه می شود.
معنای لغوی جعل:
جعل در لغت به معنای دگرگون کردن منقلب کردن تغییر شکل دادن، آفریدن، خلق کردن، منقلب کردن ،ساختن و ایجاد کردن و … است.
جعل استحکام روابط اقتصادی اجتماعی را متزلزل می کند ؛ بدین شکل که در اثر واقع شدن جرم جعل اعتماد افراد و صاحبان سرمایه و صنایع مختل شده و به دنبال آن مشکلات اقتصادی به وجود می آید.
استحکام روابط اجتماعی منوط به آن است که افراد جامعه بتوانند به صحت و اصالت نوشته ها اسنادی که برای اهداف مختلف در اختیار آن هاست یا بین آن ها رد و بدل شده مورد استناد قرار می گیرد،  اطمینان داشته باشند.
جعل در واقع مقدمه ای است برای استفاده از سند مجعول یا کلاهبرداری.
در حقوق قدیم انگلستان جعل آنچنان جرم شدیدی تلقی می شد که هم ردیف با جرایم علیه اقتدار پادشاع و در نتیجه خیانت به کشور محسوب می گشت و مجازات اعدام را داشت.
قدیمی ترین قانون مدون بشری یعنی مجمع القوانین حمورابی در ماده ۵ خود برای قاضی در صورتی که به مخدوش کردن یا ازبین بردن حکم دست زند مجازات پرداخت جریمه و انفصال ابد از شغل قضاوت را پیش بینی می کرد.
جرم جعل به جرم کلاهبرداری بسیار نزدیک است در هر دو جرم نوعی از تحریف حقیقت و توسل به حیله و فریب و تقلب مشاهده می شود.
به همین دلیل عنوان فصل پنج قانون تعزیرات جعل و تزویر است ؛ این کلمه نشانگر فریب حیله و تقلب است.
به علاوه در بسیاری از موارد جرم جعل در راستای تهیه مقدمات برای ارتکاب جرم کلاهبرداری ارتکاب می یابد.
جعل در قرآن:
بنابراین از لحاظ فقه اسلامی می توان با استناد به عناوین کلی مانند منع اکل مال باطل یا منع تدلیس و تقلب این جرم تعریف کرد.
قران مجید در منع اکل مال بالباطل می فرماید:یا ایها الذین آمنوا لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل.
همچنین در قرآن کریم آمده پس از تشویق وصیت به نفع اقربا و خویشاوندان عمل کسانی را که پس از شنیدن وصیت کسی آن را به نحو تحریف شده ای منعکس می نمایند، تقبیح کرده است.:فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه علی الذین یبدلونه ان الله سمیع علیم.
قرآن همچنین عمل ان دسته از یهودیان را که به تحریف کردن کلمات از مواضع اصلی آن ها دست می زنند، سرزنش کرده است :من الذین هادوا یحرفون الکمعن مواضعه
در ضمن قلب سکه را می توان از مصادیق جعل دانست که موضوع این جعل سکه است.
قابل گذشت بودن یا غیر قابل گذشت بودن جرم جعل:
در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی ذکری از قابل گذشت بودن جرم جعل نشده است ؛ بنابراین باید قایل به آن شد که این جرم به پیروی از اصل کلی در ماده ۱۰۳ قانون مجازات از زمزه جرایم برخوردار از ماهیت عمومی و غیر قابل گذشت می باشد.
مجازات جعل در انگلستان:
در حقوق انگلستان جعل عبارت است از ساختن مدرک تقلبی به قصد آن که شخص سازنده یا شخص دیگری به وسیله آن کسی را اغوا به پذیرش آن به عنوان اصل کند تا بدین ترتیب او به ضرر خود عملی را انجام داده یا از انجام آن سرباز زند؛ بنابراین عنصر مادی این جرم در حقوق انگلستان ساختن مدرک تقلبی است.
جعل در حقوق انگلستان در مورد همه ی اسناد رسمی و غیر رسمی  تمبر و نقش و آن و یا نوار و سی دی و … قابل تحقق دانسته شده و مجازات آن حداکثر ۱۰سال حبس است.
جعل در قوانین ایران:
در قانون ایران تعریفی از جرم جعل ارایه نشده است بلکه احکام راجع به انواع مختلف ان طی بیست ماده ۵۲۳ تا ۵۴۲ در فصل پنج قانون تعزیرات و دیگر قوانین آورده شده است.
ماده ۵۲۳ بیان می دارد: جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن‌یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا بکار بردن مهر دیگری ‌بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.
موارد مذکور صرفا مصادیق این جرم است.
علاوه بر ماده۵۲۳ به علت عدم تعیین مجازات برای جرم جعل نمی تواند عنصر قانونی این جرم محسوب شود بلکه این ماده تنها معنی و مفهوم واژه جعل را در مواد بعدی تا حدی روشن می کند ؛ بنابراین باید عنصر قانونی موارد مختلف جعل در مواد دیگر در قوانین های متفاوت جستجو کرد.
برای مثال عنصر قانونی برای جرم جعل مهر مقامات دولتی مواد ۵۲۴ یا مواد ۵۲۵ است اما برای تعیین این که چه چیزی ممکن است جعل مهر باشد می توان با استناد به ماده ۵۲۳ را ذکر کرد.
حقوق دانان ایرانی با پیروی از مقنن فرانسوی تاکید را بر عنصر قلب یعنی دگرگونی و متقلبانه بودن حقیقت گداشته اند.
در حالی که قلب حقیقت مانند دروغ در قراردادها اظهارات مکتوبات وجود دارد. مثل اینکه کسی کتبا یا شفاها و به دروغ خود را دارای تحصیلات یا برخوردار از مقام و … معرفی کند یا دو طرف قرار داد برای وارد کردن ضرر به اداره مالیات قیمت غیر واقعی بیع را بنویسند.پس هر قلب حقیقی جعل نیست و دروغ جعل نیست اعم از کتبی و یا شفاهی.