بازپرس در واقع یک مقام قضایی در دادسرا می‌باشد که بعد از ثبت شکایت شاکی در دادسرا و تأیید دادستان شروع به کار می‌کند؛ شروع به انجام اقداماتی مانند کشف جرم و حفظ آثار و علائم ادله وقوع جرم، جلوگیری از فرار مجرم، جمع‌آوری مدارک و اسناد اثبات جرم، تحقیقات محلی در خصوص مطلعین به وقوع جرم و غیره… بعد از اتمام رسیدگی‌های انجام گرفته، اگر بازپرس درخصوص مجرمیت متهم ادله کافی داشته باشد، قرار جلب به دادرسی را صادر و نزد دادستان ارسال می‌کند. دادستان پرونده را بررسی و درصورت موافقت با نظر بازپرس، پرونده را برای رسیدگی به دادگاه صالح ارجاع خواهد داد. دادستان در صورت وجود دلایلی مانند عدم اثبات مجرمیت متهم و یا عدم وقوع جرم، قرار موقوفی تعقیب متهم صادر خواهد کرد. همچنین، ممکن است پرونده را برای تحقیقات بیشتر نزد بازپرس برگرداند.
وظایف بازپرس
وظایف بازپرس بیشتر منوط به انجام تحقیقات درباره جرم و کشف آن است . این وظایف یه قرار زیر هستند :
وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی : اولین وظیفه بازپرس انجام تحقیقات مقدماتی در تمام جرایمی است که به او گزارش می شود یا دادستان به او ارجاع می دهد . در هر دو حالت دادستان در صورتی می تواند اقدام به تحقیق کند که از طرف دادستان اجازه این کار را داشته باشد . تنها استثناء جرایمی منافی عفت هستند که تحقیق درباره آنها ممنوع است .
بازپرسی شغلی بدون تعطیلی : قاضی پرونده باید به طور مستمر و با سرعت به موضوع پرونده رسیدگی کند . در ایام رسیدگی به یک پرونده ، بازپرس تعطیلی و مرخصی نخواهد داشت .
جمع آوری دلایل لازم برای کشف جرم : بازپرس باید به طور مستقیم در روند کشف جرم دخالت کند و دلایل و شواهد لازم برای مشخص کردن اینکه آیا جرم رخ داده است یا نه بررسی کند . بازپرس نمی تواند وظایف خود را به دیگری واگذار کند اما می تواند انجام برخی کارها مانند تحقیقات محلی و تحقیق از مطلعان را به ضابطین دادگستری مثل پلیس محول کند .
جلوگیری از از بین رفتن دلایل اثبات جرم : بازپرس به محض اینکه از وقوع یک جرم مطلع شد باید اقدامات لازم را برای جلوگیری از از بین رفتن دلایل و مدارک و مستندات جرم صورت دهد . مثل اینکه مانع از خزوج از کشور مظنونان جرم شود .
بی طرفی بازپرس : بازپرس به عنوان کسی که وقوع جرم و اینکه متهم کیست را بررسی می کند موظف است در این کار بیطرف باشد . زیرا تصمیم او و اطلاعاتی که به دست می آورد بر سرنوشت افراد متعددی اثر می گذارد .
منع توقف تحقیقات : بازپرس نمی تواند از انجام تحقیقات به این بهانه که متهم جرم را نتواسته پیدا کند یا متهم مشخص نیست ، صرف نظر کند . تنها زمانی امکان توقف تحقیقات وجود دارد که جرم یکی از جرایم با درجه مجازات 4 ، 5 ، 6 ، 7 و 8 باشد و دو سال کامل از زمان وقوع جرم گذشته باشد اما مرتکب هنوز مشخص نشده باشد ، با موافقت دادستان می توان قرار توقیف تحقیقات صادر کرد و پرونده را بایگانی نمود .
تفاوت قاضی با بازپرس
با توجه به مطالبی که بیان شد، تفاوت جایگاه قاضی و بازپرس و همچنین نحوه‌ی رسیدگی آنها به پرونده را مشخص کردیم. از دیگر تفاوت‌های قاضی با بازپرس، باید بگوییم که اگر چه قاضی و بازپرس هر دو به شغل قضاوت مشغول هستند و وظیفه‌ی هر دوی آنها به عنوان یک مقام قضایی کیفری کشف جرم و جلوگیری از ضایع شدن حق مردم است، اما قاضی از نظر جایگاه نسبت به بازپرس از مقام قضایی بالاتری برخوردار است. بازپرس در پی رسیدگی به پرونده، قرار مشخصی را صادر خواهد کرد مانند: قرار جلب به دادرسی، قرار منع تعقیب متهم و غیره… اما قرارهای صادرشده از طرفه بازپرس، با تأیید دادستان، برای رسیدگی نهایی، به دادگاه ارسال خواهد شد و در نهایت این قاضی است که حکم نهایی را در خصوص پرونده‌ها صادر می‌کند.
جمع آوری مطالب هادی کاویان مهر
