حضانت هم حق است و هم تکلیف؛ بنابر این دارنده ی حضانت نمی‌تواند آن را اسقاط یا منتقل کند، یا عوض در طلاق خلع قرار دهد. مادری که حضانت طفل با اوست چون وظیفه ی خود را انجام می‌دهد نمی تواند در ازای آن اجرت مطالبه کند.
ماده ی ۱۱۶۸ قانون مدنی مقرر می دارد:
«نگاهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است.»
ماده ی ۱۱۷۲ نیز بیان می دارد:
«هیچ یک از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگاهداری او امتناع کند در صورت امتناع یکی از ابوین حاکم باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از اقرباء و یا به تقاضای مدعی‌العموم نگاهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده اوست الزام کند و در صورتی که الزام، ممکن یا موثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند.»
قانون حمایت خانواده ی مصوب سال ۱۳۹۱ نیز در ماده ی ۵۴ برای کسی که از انجام تکالیف حضانت خودداری کرده، مجازات در نظر گرفته است : «هرگاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می شود.»
