در ماده ۱۰۹ آیین دادرسی مدنی ۲ نوع دعوا و ادعای واهی تعیین شده است که به نوعی می توان گفت یک مورد از آن را قانون گذار خودش ضمانت اجرا و جریمه پیش بینی کرده و یک مورد دیگر را اختیار به خوانده داده است که تقاضای تامین کند.

 

دعوای واهی در قانون آیین دادرسی مدنیطبق ماده ۱۰۹ در تمام دعوای چه اصلی و چه طاری و موارد دیگر خوانده می تواند برای تادیه خسارات ناشی از هزینه دادرسی و حق الوکاله که ممکن است خواهان محکوم شود از دادگاه تقاضای تامین کند.

 

دادگاه هم اگر این تقاضا را با توجه به نوع و وضع دعوا مناسب ببیند قرار تامین صادر می کند و طبق این قرار، خواهان باید مبلغی را که دادگاه تعیین می کند به صندوق دادگستری بسپارد تا دعوای وی شروع به رسیدگی شود در غیر این صورت اگر در مهلت مقرر این مبلغ تامین سپرده نشود به درخواست خوانده دعوا رد می شود.

 

از ماده معلوم می شود که خواهان دلیلی برای اقامه دعوا ندارد و امکان شکست و محکوم شدن وی هم می رود به همین دلیل قانون حق را به خوانده داده که برای این دعوا و رسیدگی به آن سنگ اندازی کند و از تامین خساراتی که ممکن است در این دعوا متحمل شود خیال راحتی پیدا کند.

 

اما قانون گذار در اینجا نگذاشته که این تامین و سنگ اندازی مطلق بماند و در ماده ۱۱۰ همین قانون یعنی ماده بعدی مقرر کرده است که اگر خواهان دلیل و سندی برای دعوای خود داشته باشد خوانده حق تقاضای تامین نخواهد داشت.

 

دادگاه هم به دعوای وی رسیدگی خواهد کرد.

 

دعوای واهی در قانون آیین دادرسی مدنیطبق این ماده: در دعاویی که مستند آنها چک یا سفته یا برات باشد و همچنین در مورد دعاوی مستند به اسناد رسمی و دعاوی علیه متوقف، خوانده نمی تواند برای تأمین خسارات احتمالی خود تقاضای تأمین نماید.

 

نکته ای دیگر که باید به آن اشاره کرد تبصره ماده ۱۰۹ است جایی که دادگاه اگر تشخیص بدهد که اقامه دعوای فرد به منظور غرض ورزی یا تاخیر در انجام تعهد است؛ آن فرد را به ۳ برابر هزینه دادرسی محکوم خواهد کرد.

 

تبصره این ماده در جایی صادق است که فرد در میانه دعوا، دعوایی دیگر مطرح می کند. یعنی در حین رسیدگی به دعوا، دعوایی دیگر اقامه می شود.

 

مورد دیگری که در قانون آیین دادرسی مدنی وجود دارد ماده ۱۳۳ است که طبق آن هرگاه دادگاه احراز نماید که دعوای ثالث به منظور تبانی و یا تأخیر رسیدگی است و یا رسیدگی به دعوای اصلی منوط به رسیدگی به دعوای ثالث نمی باشد دعوای ثالث را از دعوای اصلی تفکیک نموده به هر یک جداگانه رسیدگی می کند.

 

در اینجا هم قانون گذار ضمانت اجرای حقوقی برای دعوای واهی و پوچ در نظر گرفته، جایی که یک فرد ثالث به سود یکی از طرفین یا به سود خود دادخواست ورود ثالث می دهد ولی دادگاه تشخیص می دهد که این امر برای سوءاستفاده و تاخیر در رسیدگی است و یا با تبانی است به جای آن که توامان رسیدگی کند آن دعوا را جداگانه رسیدگی می کند تا اینکه حیله آن فرد بلااثر بماند.