قبل از این که بخواهیم سراغ رای وحدت رویه در مورد خلع ید و شرایط و ویژگی های آن برویم ابتدا لازم است با مفهوم نسبتا غریب خلع ید یا تخلیه ید آشنا شوید. در واقع این واژه قانونی از جمله مفاهیمی محسوب می شود که در جامعه چندان قابل فهم نیست و بسیاری از افراد جامعه حتی برای یک بار هم آن را نشنیده اند. از این رو لازم است که در این جا ابتدا کمی در این باره صحبت شود تا در ادامه بتوان راحت تر مفاهیم و ویژگی های مربوط به رای وحدت رویه در مورد خلع ید مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
اولین سوالی که در این جا مطرح می شود این است که اساسا خلع ید چیست و چه کارکردی در قانون دارد. به طور کلی و ساده اگر بخواهیم صحبت کنیم می توانیم اینگونه بیان کنیم که اگر مالک بخواهد تصرف غیر قانونی فرد دیگر بر ملک خود را از راه قانونی از بین ببرد باید از مفاهیم و قوانین مربوط به خلع ید استفاده کند.
به بیان ساده تر خلع ید قانونی است که در مورد اموال غیر منقول – ملک، زمین و … – کارایی دارد و این قدرت را به مالک می دهد تا نسبت به استقلال و حفظ حریم اموال خود دفاع کند. اگر بخواهیم کمی قانونی تر صحبت کنیم بر اساس ماده 308 قانون مدنی ” غصب استیلا بر حق غیر است به نحو عدوان ” متوجه می شویم که عنوان ” غصب ” به کار گرفته شده است. یعنی فردی به زور یا به هر ترتیب غیر قانونی دیگر سعی در تملک و تصاحب تمام یا بخشی از ملک فرد دیگری را داشته است. در قانون عنوانی از خلع ید تخلیه ید گفته نشده است. اما به طور ضمنی این دست از قوانین همه مربوط به خلع ید تخلیه ید می باشد.
بنابراین اگر ملکی به صورت غیر قانونی – غصب – تحت اختیار دیگری قرار گرفته باشد مالک می تواند بر اساس قانون و رای وحدت رویه در مورد خلع ید دادخواهی خود را به دادگاه ارائه دهد و بر اساس این قانون درخواست تخلیه یا خلع ید غصب کننده را دریافت کند.
