آیا قبل از اقامه دعوی مطالبه مهریه و صدور حکم و قبل از استقرار دین می توان دادخواست اعسار و تقسیط مهریه داد یا دادگاه صادرکننده حکم بدوی می تواند به هنگام انشاء رای مطالبه مهریه همزمان به اعسار و تقسیط مهریه نیز حکم دهد ؟

پاسخ :
به نظر اینجانب و البته با توجه به قواعد مسلم حقوقی و قوانین مربوطه ، اعسار به دلالت ماده ۲۲ قانون اعسار و ماده ۵۰۴ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی در دو مورد محکوم به و هزینه دادرسی می باشد و در مانحن فیه آنچه که زوج (خواهان) تقاضای اعسار و تقسیط نسبت به آن نموده ، محکوم به دادنامه و محکومیت نیست و خواهان نمی تواند به عنوان محکوم علیه قرار بگیرد . مهر در اصل عندالمطالبه است و به صراحت قانون ، زن به مجرد عقد نکاح مالک کل مهر می شود البته طرفین می توانند توافق کنند که مهر عندالمطالبه نباشد . دادگاه فقط به استناد دادخواست مطالبه مهر ، اقدام به صدور حکم مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت مهر می نماید و نمی تواند حکم به پرداخت اقساطی یا دادن مهلت برای پرداخت مهر نماید ، بلکه باید دادخواست اعسار داده شود تا دادگاه به استناد آن حکم به پرداخت اقساطی مهر دهد و برای صدور چنین حکمی چون ابتدا باید اصل دین ثابت گردد و حکم به محکومیت خوانده به پرداخت دین داده شود ، بعد از استقرار دین بر فرد  می توان به دادخواست اعسار وی و مطابق با تشریفات آئین دادرسی مدنی رسیدگی کرد ، ولی با توجه به رای وحدت رویه ذیل این امر ممکن می باشد .
رای وحدت رویه شماره ۷۲۲- ۱۳/۱۰/۱۳۹۰ هیات عمومی دیوان عالی کشور:
مستفاد از صدر ماده ۲۴ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ و لحاظ مقررات قانون اعسار مصوب سال ۱۳۱۳ این است که دعوی اعسار که مدیون در اثناء رسیدگی به دعوی داین اقامه کرده قابل استماع است و دادگاه به لحاظ ارتباط آن‌ها باید به هر دو دعوی یکجا رسیدگی و پس از صدور حکم بر محکومیت مدیون در مورد دعوی اعسار او نیز رای مقتضی صادر نماید؛ بنابراین رای شعبه چهارم دادگاه تجدیدنظر استان همدان در حدی که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص می‌شود. این رای طبق ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و کلیه دادگاه‌ها لازم‌الاتباع است.