روابط والدین و فرزندان، از مهمترین موضوعات حقوق خانواده است. در قانون مدنی ایران، این روابط، به شرح زیر بیان شده است:
- نفقه: نفقه، عبارت است از تأمین هزینههای زندگی زن و فرزندان، از سوی مرد. نفقه، یکی از مهمترین حقوق زنان در خانواده است. نفقه زن، شامل خوراک، پوشاک، مسکن، وسایل و لوازم ضروری زندگی، مخارج درمانی و مخارج تحصیل میشود.
- حضانت: حضانت، عبارت است از نگهداری و تربیت فرزندان. حضانت، یکی دیگر از مهمترین حقوق زنان در خانواده است. در قانون مدنی ایران، حضانت فرزندان، تا ۷ سالگی، با مادر است. از ۷ سالگی تا بلوغ، حضانت فرزندان، با توافق والدین است. در صورت اختلاف والدین، حضانت فرزندان، با دادگاه است.
- ولایت: ولایت، عبارت است از حق سرپرستی و اداره امور فرزندان. در قانون مدنی ایران، ولایت بر فرزندان، بر عهده پدر است. در صورت فوت پدر، ولایت بر فرزندان، بر عهده جد پدری است.
- قیمومت: قیمومت، عبارت است از حق سرپرستی و اداره امور فرزندانی که پدر یا جد پدری آنها فوت کرده است. در قانون مدنی ایران، قیمومت بر فرزندانی که پدر یا جد پدری آنها فوت کرده است، بر عهده جد مادری است. در صورت فوت جد مادری، قیمومت بر عهده یکی از نزدیکان نسبی یا سببی است.
همچنین حقوق خانواده، شامل مسائل دیگری نیز میشود، مانند ارث، وصیّت، مهریه، الزام به طلاق، مجازات ترک انفاق، مجازات خیانت زوجین و ….