یکی دیگر از انواع دعاوی ملکی، مطالبه سرقفلی و حق کسب و پیشه است. حق کسب و پیشه و سرقفلی از جمله حقوقی به حساب می آیند که قانون گذاران ایران طی چند مرحله مختلف به آن پرداخته اند. اولین بار این قانون در سال 1356 و برای بار دوم در سال 1376 نگارش شد. سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت تفاوتهای زیادی دارد.
به صورت کلی، اگر ملکی قبل از سال 1376 در اختیار یک مستاجر قرار گرفته باشد و او با کسب و کارش نسبت به افزایش ارزش ملک اقدام نماید، باید هزینه زحماتش را موجر پرداخت کند که به آن، حق کسب و پیشه و تجارت می گویند. مقررات مربوط به حق کسب و پیشه و تجارت در قانون سال 1356 بیان شده است. حال آنکه برای مشخص شدن احکام سرقفلی باید به قانون روابط موجر و مستاجر سال 76 مراجعه نمود. پس حقوق مستاجر در این زمینه بر اساس تاریخ نگارش قرارداد، متغیر می باشد.
