پس از طی مراحل قانونی، رسیدگی عادلانه و دقیق به پرونده شامل اسناد و مدارک مربوطه بر عهده قاضی است. متعاقباً رای قطعی چه در قالب حکم یا قرار صادر می شود. دادنامه به رای کتبی قاضی اطلاق می شود که پس از انجام بررسی های لازم اتخاذ می شود. پس از رسیدگی، قاضی مکلف به صدور رأی است. رای می تواند به صورت حکم یا قرار باشد.
پس از رسیدگی، قاضی مکلف به صدور رأی است و نمی تواند به دلیل اجمال یا ابهام از صدور رأی خودداری کند. رای قاضی می تواند به صورت حکم یا قرار باشد، اما همیشه این رای به صورت دادنامه صادر می شود. اساساً به رای مکتوب قاضی حکم دادنامه گفته می شود. بنابراین قاضی پس از بررسی دقیق اعم از پرونده کیفری و حقوقی به تصمیم می رسد و رای صادره را با صدای بلند اعلام می کند.
فرآیند صدور یک رای مکنوب یا به صورت دادنامه معمولاً شامل مراحل زیر است: ابتدا قاضی یک نسخه دست نویس از تصمیم تهیه می کند و در پایین آن را امضا می کند. پس از آن، دادنامه تایپ می شود و اطمینان حاصل می شود که نسخه تایپ شده به طور دقیق محتویات نسخه دست نویس را منعکس می کند. پس از انجام این کار، دادنامه تایپ شده برای طرفین درگیر یا وکلای مربوطه آنها ارسال می شود. با ارائه نسخه تایپ شده به طرفین و حفظ نسخه اصلی در دفاتر دادگاه (بایگانی می شود)، امضای قاضی در دادنامه صادره به طرفین ارائه می شود.
