مبحث ایرادات از مهمترین مباحث آیین دادرسی مدنی است که فصل مستقل و مواد متعددی از قانون آیین دادرسی مدنی سابق و فعلی در خصوص آن تدوین گردیده است. این مبحث در محاکم و دادگاههای دادگستری و سایر مراجع قضایی و اداری نیز دارای جایگاه ویژه ای است و همواره مورد توجه قضات، وکلای دادگستری و اصحاب دعوا بوده است. همچنین علمای حقوق نیز در تقریرات و تألیفات خود به طور مرتب فصلی برای این موضوع تخصیص داده اند و در واحدهای درسی دانشکده های حقوق و در ضمن درس آیین دادرسی مدنی نیز مورد تدریس قرار گرفته است.
تعریف ایرادوانواع آن:
بند اول - ایراد چیست؟
در هیچیک از قوانین آیین دادرسی مدنی که تاکنون تدوین و تصویب گردیده، تعریف صریح و دقیقی از «ایراد» ارائه نشده است و قانونگذار صرفاً به ذکر مصادیق ایراد در قوانین مربوط، پرداخته است براساس همین مصادیق، حقوقدانان تعاریفی از «ایراد» ارائه نموده اند که برخی از تعاریف مزبور و نواقص آنها به طور مختصر مورد بررسی قرار می گیرد:
ایراد عبارت است از وسیله ای که خوانده، معمولاً، در جهت ایجاد مانع، موقتی یا دائمی، بر جریان رسیدگی به دعوای مطروحه و یا بر شکل گیری مبارزه در اصل و ماهیت حق مورد ادعا به منظور بازداشتن موقت یا دائم خواهان از پیروزی بکار گیرد. (عبدالله شمس، آیین دادرسی مدنی، جلد اول، صفحه 456)
نقصی که در تعریف فوق مشاهده می شود این است که ایراد، وسیله دفاع خوانده نیست. ایراد مشکل قانونی دعواست، که هرگاه توسط خوانده مطرح شود، شکل دفاع به خود می گیرد و در مواردی که توسط خوانده و یا قاضی محکمه طرح شود، مشمول تعریف فوق نمی شود. بنابراین تمامی ایرادات وسیله دفاع خوانده محسوب نمی شوند و تعریف فوق از این حیث ناقص است.
بند دوم - انواع ایراد:
ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی به طور کلی ایرادات را در 11 بند بر شمرده است. ولی با عنایت به تعریفی که از ایراد ارائه گردید و همچنین با توجه به ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی باید پذیرفت که موارد مزبور حصری نبوده و ایرادات دیگری، از مواد مختلف قانون آیین دادرسی مدنی قابل استخراج و استناد می باشد. به عبارت دیگر هر مشکلی که براساس قانون مانع از جریان یافتن موقت یا دائم دعوا گردد، تحت عنوان ایراد قابل بررسی و طرح است ولو قانونگذار صراحتاً، عنوان «ایراد» را به مشکل مزبور نداده باشد. علیهذا در ذیل، ایرادات بر شمرده شده در ماده 84 و همچنین مواد پراکنده قانون آیین دادرسی مدنی ذکر می گردند.
ایرادات مذکور در قانون آیین دادرسی مدنی:
۱- ایراد عدم صلاحیت (بند یک ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
2- ایراد امر مطروحه (بند دو ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
3- ایراد دعوای مرتبط (بند دو ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
4- ایراد عدم اهلیت (بند سه ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی )
5- ایراد عدم توجه دعوا (بند چهار ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی )
6- ایراد عدم سمت (بند 5 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنیم صلاحیت (بند یک ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
2- ایراد امر مطروحه (بند دو ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
3- ایراد دعوای مرتبط (بند دو ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
4- ایراد عدم اهلیت (بند سه ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی )
5- ایراد عدم توجه دعوا (بند چهار ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی )
6- ایراد عدم سمت (بند 5 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
۷- ایراد امر مختومه (بند 6 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
8- ایراد عدم اثر قانونی دعوا (بند 7 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی )
9- ایراد عدم مشروعیت (بند 8 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
10- ایراد عدم جزمیت دعوا (بند 9 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
11- ایراد عدم ذینفعی (بند 10 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)
12- ایراد مرور زمان (بند 11 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی )
13- ایراد رد دادرس (ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی )
14- ایراد عدم رعایت شرایط قانونی دادخواست (مواد 66، 350 و ... )
15- ایراد تفکیک دعوا (ماده 65 قانون آیین دادرسی مدنی)
16- ایراد اناطه (ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی)
17- ایراد به ورود شخص ثالث (ماده 271 قانون آیین دادرسی مدنی سابق)
18- اعتراض (ایراد) به بهای خواسته (بند 4 ماده 62 و ماده 63 قانون آیین دادرسی مدنی)
قابل ذکر است که برخی از ایرادات فوق الذکر در سایر مراجع رسیدگی، اعم از مراجع دادگستری و غیردادگستری نیز قابل طرح و توجه می باشند. بعلاوه در آیین دادرسی برخی از مراجع اختصاصی بدون آنکه صراحتاً نامی از «ایراد» برده شده باشد، مصادیق آن بر شمرده شده است.
