تعریف چک: چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده می تواند تمام یا قسمتی از پولی را که در نزد بانک دارد باز پس گیرد ، یا به شخص دیگری واگذار نماید.
در این تعریف سه شخص نقش دارند:
الف:صادره کننده چک یا صاحب چک ، که می بایستی هنگام صدور چک در حساب خود معادل وجه چک صادر شده وجه نقد یا در بانک اعتبارداشته باشد.
نکاتی که صادر کننده با ید هنگام صدور چک رعایت نماید:
-باید در تاریخ مندرج در چک به اندازه مبلغ آن در بانک وجه نقد یا اعتبار داشته باشد.
- در تاریخ وصول چک نباید تمام یا قسمتی از وجه چک توسط صادر کننده از حساب خود در بانک برداشت شود .
-صادر کننده چک بایستی هنگام صدور چک دقت نمایند که امضاء واقعی که مطابقت با امضاء موجود در بانک باشد در ذیل چک درج نماید ،متن ،مبلغ ، تاریخ چک بدون خط خوردگی باشد ،زیرا بانک از پرداخت وجه چک خودداری می نماید.
- مواردی که می توان دستور عدم پرداخت به بانک داد: اعلام مفقودی ،سرقت،جعل، کلاهبرداری، خیانت در امانت، مواردی که دارنده چک به تعهدات خود در قرار داد یا معامله عمل نکرده ف در تمام موارد فوق صادر کننده باید پس از اعلام موارد به بانک ظرف مدت یک هفته شکایت کیفری یا دادخواست حقوقی جهت اثبات ادعای خود به مراجع قضایی اقدام نماید در غیر این صورت بانک وجه چک را به دارنده پرداخت می نماید ، و یادر صورت عدم اثبات ادعای وی در مراجع قضایی علاوه بر مجازات کیفری بایستی نسبت به پرداخت مبلغ چک وضر ر و زیان و یا خسارات وارده نیز به دارنده اقدام نمایند.
نمونه طرح شکایت کیفری به مراجع قضایی در خصوص سرقت چک.
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان ...
احتراما"
اینجانب ...........فرزند........ به شماره شناسنامه..... با شماره ملی........ به نشانی.....................با کد پستی......... تلفن........ یک فقره چک به شماره ....... به تاریخ .........به مبلغ .........عهده بانک...... شعبه......... که از آقای .......... دریافت نموده بودم ، هنگام مراجعه به منزل/ محیط کار ،در تاریخ ........ چک مورد اشاره با سایر محتویات موجود در کیف دستی ام به سرقت رفت .
لذا ضمن تقاضای صدور دستور تعقیب و انجام تحقیقات مقدماتی به کلانتری حو.ه مربوطه در راستای اعمال تبصره دو ماده 14 قانون صدور چک گواهی تقدیم شکایت جهت ارائه به بانک محال علیه مورد استدعا می باشد . امضاء
ب:دارنده چک: شخصی که برای اولین بار چک را برای وصول مبلغ آن به بانک ارائه می دهد. بانک ها موظف می باشند مشخصات کسی که چک را به بانک ارائه نموده در ظهر ( پشت )چک درج نمایند.
نکاتی که دارنده چک باید رعایت نمایند:
- برای تعقیب کیفری چک دارنده چک ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور چک فرصت دارد برای دریافت مبلغ آن به بانک مراجعه نمایند .
- در صورت مراجعه به بانک و صدور گواهی عدم پرداخت توسط بانک ، دارنده به مدت 6 ماه ازتاریخ گواهی عدم پرداخت مهلت دارد که طرح شکایت کیفری در مراجع قضایی به عمل آورد. در غیر این صورت حق شکایت کیفری زائل وتنها حق ارائه داخواست حقوقی دارد .
- در صورت انتقال چک پس از صدور گواهی توسط بانک محال علیه دارنده چک حق شکایت کیفری ندارد .
- برای شکایت کیفری باید به دادسرایی مراجعه نمایم که بانک محال علیه (بانک محل پرداخت چک ) در حو.ه آن قرار دارد.
- نمونه طرح شکایت چک بلا محل:
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب .....
احتراما"
اینجانب ......فرزند...... با شماره شناسنامه..... با کد ملی........ به نشانی .......... کدپستی.....تلفن.....یک فقره چک به شماره...... به تاریخ ......عهده بانک ......به مبلغ ...... که توسط آقای ....
فرزند ....به شماره شناسنامه.... با کد ملی..... به نشانی ............... کد پستی ..... تلفن ......صادر و دریافت کردم ، که پس از مراجعه به بانک محال علیه به علت عدم موجودی گواهی نامه عدم پرداخت صادر گردیده است ،لذا از آنجا که مراجعات مکرر این جانب جهت وصول وجه چک به نامبرده مثمر ثمر واقع نگردید با تقدیم این شکایت و تصاویر مصدق چک و گواهی نامه عدم پرداخت بانک محال علیه از نامبرده شاکی و استدعای رسیدگی و تعقیب نامبرده را به اتهام صدور چک بلا محل دارم . امضاء
ج: پردخت کننده:بانک :
-گاهی اوقات وجه چک به علت هایی مثل کسر موجودی ، عدم مطابقت امضاء ، قلم خوردگی ، توسط بانک قابل پرداخت نمی باشد در این حالت بانک وظیفه دارد در برگ مخصوصی بنام گواهی نامه عدم پرداخت مشخصات کامل چک ، دارنده و صادر کننده را با ذکر نشانی کامل آنها و همچنین علت عدم پرداخت قید و صادر نمایند.
- اگر موجودی صادر کننده چک نزد بانک محال علیه به اندازه مبلغ مندرج در چک نباشد در صورت درخواست دارنده چک ، بانک با دریافت چک مبلغ موجودی در حساب صادر کننده چک را به دارنده پرداخت و وی پشت چک مبلغ دریافتی را یادداشت می کند و بانک نیز بابت باقی مانده طلب یگ گواهی که در آن میزان مبلغ دریافتی قید شده است صادر و تحویل دارنده چک می دهد.
