اولین اقدامی که جهت حفظ و جلوگیری از حیف ومیل شدن احتمالی اموال متوفی اعمال می شود، مهرو موم ترکه است.
از لحاظ حقوقی، مهروموم ترکه عبارت است از اقدامی که توسط مراجع قضایی صورت می‌گیرد، تا وارثان(وراث) از هرگونه استفاده و دخل و تصرف در ترکه ممنوع شوند و این امر به منظور حفظ و نگهداری از ترکه انجام می‌گیرد .
ترکه
ترکه (ماترک) یا میراث به کلیه اموال و تعهدات گویند.
به عبارت دیگر ترکه به کلیه دارایی متوفی که بعد ازفوت او به وراث و نزدیکان وی انتقال می یابد اطلاق می شود.
چه کسانی می توانند درخواست مهر و موم ترکه بدهند؟
* هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها.
*موصی له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشد.(فردی که متوفی بخشی از دارایی خود را به نفع او و وراث به صورت مشترک وصیت کرده است.)
* طلبکار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد به مقدار طلب در صورتی که در مقابل طلب رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تأمین طلب نشده باشد.
* کسی که از طرف متوفی به عنوان وصی معین شده باشد.
آیا ممکن است بدون درخواست فردی، ترکه مهر و موم شود؟
بله.
در مورد مهرو موم بدون درخواست اشخاص، صرف اطلاع دادگاه برای اقدام کافی است.
شرایط آن این است که کسی که در ملک استیجاری یا … فوت شده وکسی برای حفظ اموال او نباشد واموال دولتی یا عمومی نزد متوفی امانت بوده باشد.
مرجع صالح جهت رسیدگی به امور مهروموم ترکه
*دادگاه (شورای حل اختلاف) بخشی است که آخرین اقامتگاه متوفی درایران در حوزه آن دادگاه بوده
*اگر متوفی در ایران اقامتگاه نداشته باشد دادگاه آخرین محل سکونت متوفی صالح به رسیدگی می باشد
* اگر متوفی در ایران ساکن هم نبوده باشد دادگاهی که اموال غیرمنقول متوفی در حوزه آن واقع شده صالح است
* اگر اموال غیرمنقول هم در حوزه های متعدد واقع باشند دادگاهی که که قبل از همه اقدام نموده صالح می باشد.
تحریر ترکه (فهرست کردن اموال متوفی)
وراث و نمایندگان قانونی آنان و وصی می‌توانند برای تعیین میزان و مقدار ترکه، از مقام قضایی تحریر ترکه را درخواست کند.
در این صورت بعد از دعوت اشخاص ذی‌نفع ، آگهی تعیین وقت که از یک‌ماه نباید کمتر و از سه ماه نباید بیشتر باشد، منتشر می‌شود.
غیبت اشخاصی که برای تحریر ترکه یا مهروموم ترکه احضار شده‌اند مانع از تحریر ترکه نیست.
هرگاه ترکه متعلق حقوق عمومی قرار بگیرد یا غایب یا محجوری در بین وراث باشد یا وارث متوفی معلوم نباشد، امین یا قیم ملزم است درخواست تحریر ترکه را از مرجع ذی‌صلاح کند.
این افراد نمی توانند درخواست تحریر ترکه (فهرست کردن ماترک) بدهند
درخواست تحریر ترکه از جانب طلبکاران، موصی‌له و سایر اشخاص پذیرفته نمی‌شود و این اشخاص صرفا می‌توانند برای حفظ حقوق خود، از مقام قضایی درخواست مهر و موم ترکه کنند
در مدت تحریر ترکه، هرگونه تصرف در ماترک ممنوع است، مگر
*تصرفاتی که برای اداره و حفاظت ترکه لازم است وعملیات اجرایی راجع به بدهی متوفی دعاوی راجع به ترکه یا بدهی متوفی در مدت تحریر ترکه معلق می‌شود و مرور زمان نسبت به مطالبات متوفی در مدت تحریر ترکه توقیف می‌شود.
مهر و موم ترکه وقتی وراث مشخص نیستند
در صورتی که وارث متوفی معلوم نباشد، برای ترکه مدیر ترکه تعیین می‌شود.
اگر از تاریخ تحریر ترکه تا ۱۰ سال وراث متوفی معلوم شود ترکه به او داده می‌شود .
پس ازده سال هر ادعایی نسبت به ترکه از هیچ کس پذیرفته نمی‌شود.
چنانچه قبل از ده سال شخصی هر نوع ادعایی نسبت به ترکه داشته باشد، حسب مورد باید دعوای خود را علیه مدیر ترکه یا دادستان مطرح کند.
