شخصی با خوراندن مقداری آب انگور به شخصی دیگر او را بی‌هوش کرده است و سپس اموال او را برده است، عمل شخص مذکور با کدام‌یک از مواد قانونی یا عناوین جزایی انطباق دارد؟
نظر اکثریت
در مانحن‌فیه عنصر مادی محقق شده سرقت تعزیری است؛ لیکن نوع سرقت مقرون به آزار بوده، چرا که بیهوشی نیز نوعی آزار محسوب می‌شود؛ لهذا، موضوع معنونه منطبق با ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی است.
نظر اقلیت
گروه اول: سرقت مقرون به آزار عبارت است از سرقتی که در زمان تحقق آن، وقوع عنصر مادی همراه با آزار باشد. در مورد بیهوشی از طریق دادن آب‌میوه بی‌هوش کننده و امثال آن‌ها چنین موردی واقع نشده است؛ زیرا مرتکب نه تنها آزاری به مجنی‌علیه وارد نکرده، بلکه با کمال احترام او را فریفته و اغفال کرده است و اگر آزار روحی یا جسمی نیز با مجنی‌علیه وارد شده باشد بعد از به هوش آمدن نامبرده است که در آن زمان نیز عنصر مادی و خود جرم کاملاً محقق شده و آزار بعدی تأثیری در تغییر عملیات مادی انجام یافته قبلی ندارد. فلذا، موضوع از مصادیق سرقت مقرون به آزار خارج است و با ماده ۶۶۱قانون مجازات اسلامی منطبق است.
گروه دوم: در مانحن‌فیه عنصر مادی سرقت محقق نشده است؛ لهذا موضوع معنونه سرقت محسوب نمی‌شود بلکه منطبق با ماده ۶۶۵ قانون مجازات اسلامی بوده و ممکن است با تعریف کلاهبرداری نیز هماهنگ باشد.
نظر کمیسیون نشست قضائی (۵) جزایی
در مورد سؤال مرتکب به قصد سرقت اقدام به بی‌هوش کردن صاحب مال نموده است تا به این ترتیب تسهیل عملیات مجرمانه خود را کرده باشد و با توجه به اینکه پس از بیهوشی صاحب مال، اموال او را ربوده است، بنا به مراتب درصورتی‌که عمل بی‌هوش کردن موجب ورود صدمه دیگری شود مرتکب علاوه بر مجازات سرقت موضوع ماده ۶۶۵ قانون مجازات اسلامی به تحمل مجازات صدمات وارده نیز محکوم خواهد شد.
مجازات سرقت در قانون ایران
در ماده ۶۵۵ قانون تعزیرات، مجازات شروع به سرقت های ذکرشده در مواد ۶۵۱ الی ۶۵۴ را تا5سال حبس وشلاق تا74ضربه ذکر کرده است؛ ولیکن در مورد شروع به سرقت های موضوع مواد ۶۵۶ الی ۶۵۸ شروع به جرم پیش‌بینی‌شده است؛ لذا با توجه به مطالب مذکور و با در نظر گرفتن ماده ۱۲۲ قانون مجازات می‌توان به این نتیجه رسید که چون در تبصره ماده ۱۲۲ قانون فوق، هر رفتار ارتکابی که ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم داشته، لکن به جهات مادی که مرتکب از آن‌ها بی اطلاع بوده وقوع جرم غیرممکن باشد، اقدام انجام شده در حکم شروع به جرم است و همچنین در صدر ماده عنوان گردیده که هر کس قصد ارتکاب جرمی کند و شروع به اجرای آن نماید؛ لکن به‌واسطه عامل خارج از اراده او قصدش معلق بماند مجازات می‌شود می توان بدین نتیجه رسید که در این ماده قانون‌گذار شروع به جرم را جرم انگاری نموده است؛ لذا
- در مواردی که در قانون شروع به جرم سرقت به‌طور مستقل جرم‌انگاری گردیده است؛ مانند ماده ۶۵۵ قانون تعزیرات، مطابق آن عمل می‌شود.
- اگر در خصوص مواردی از جرم سرقت که شروع به جرم آن در قانون پیش‌بینی نگردیده، مطابق ماده ۱۲۲ قانون مجازات، به تشخیص قاضی، مجازات شروع به جرم در نظر گرفته می‌شود.
رفتار مجرمانه در مورد سرقت:
رکن اصلی سرقت در قانون مجازات اسلامی «ربایش» است و شرط لازم جهت تحقق عنصر ربایش، انتقال مال منقول یا اموال منقول از محلی به محل دیگر است.
عمل ربایش قاعدتاً از طریق انسان صورت می‌پذیرد که دارای اراده آزاد است؛ ولیکن مطابق رأی شماره ۲۶۴۷ مورخ ۳۰/۱۰/۱۳۱۸ دیوان‌عالی کشور: «اگر کسی به‌وسیله پرانیدن کبوتر خود کبوتر کس دیگری را به دست آورد، چون متعلق و موضوع عمل کبوترهایی است که تحت سلطه غیر بوده و مال منقول به شمار می‌رود، بردن آن‌ها به هر نحوی از انحاء و به هر وسیله که باشد، دزدی … محسوب می‌گردد و …» لذا فعل مجرمانه ربودن هم از ناحیه شخص مرتکب قابل انجام است و هم از طریق وسایل غیرانسانی که در مورد اخیر هم شخص آموزش‌دهنده جهت ربایش، مرتکب اصلی جرم سرقت قلمداد می‌گردد.
قابل ذکر است فعل مرتکب عبارت است از ربودن که ترکیبی است از وضعید بر مال دیگری (شی‌ء دیگری) و خارج ساختن مال از تصرف او.
سرقت مسلحانه و تشدید مجازات
در مورد استنباط از تبصره ۳ ماده‌واحده قانون «تشدید مجازات سارقین مسلح» رویه‌های مختلفی در شعب دیوان عالی کشور اتخاذ شده و دادستان کل به شرح ذیل طرح آن را در هیئت عمومی دیوان‌عالی کشور درخواست نموده است:
