توهین در معنای اخص عبارت است از نسبت دادن هر امر وهن آور اعم از دروغ یا راست است به هر وسیله و طریقه ای که باشد با انجام دادن هر فعل یا ترک فعل که از نظر عرف و عادت موجب کسر شاَن یا پست شدن طرف می شود و ناسزا گویی شامل هر نوع سخن زشتی است که موجب رنجش شخص مقابل شده و تحت تاثیر آن دشنام نامبرده منفعل شود.
جرم می تواند به شکل گفتار ، کردار ، نوشتار وحتی اشارات مختلف دست و چشم و نظایر آن باشد بدین ترتیب اعمالی مثل آب دهان به روی دیگری انداختن ، هل دادن تحقیر آمیز دیگری و یا برداشتن خشونت آمیز کلاه ، روسری و… از روی سر شخصی محترم وپرتاب کردن آن به زمین با توجه به اینکه عرفا باعث تخفیف و تحقیر شخص است می تواند توهین کیفری محسوب شود همینطور برخی اشارات دست در فرهنگ کشور ما یا کشورهای دیگر اهانت آمیز تلقی می شوند.
در این خصوص باید توجه داشت که توهین ممکن است بصورت حضوری و یا غیابی باشد در واقع لازم نیست حتما حضورا شخص مورد توهین قرار گیرد بلکه اگر فردی ، دیگری را در غیاب او هم مورد توهین قراردهد مرتکب توهین شده است هم چنین در انجام جرم راست یا دروغ بودن نسبت ها شرط نیست و اصل مطلب این است که گفتار یا رفتار در نظر عرف وهن آور و سبک کننده باشند.
مجازات جرم توهین
در خصوص این جرم ماده ۶۰۸ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی بیان داشته توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهدبود.
مجازات توهین به مقامات کشوری
در ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی آمده است: « هر کس با توجه سمت به یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس‌جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات و یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین کند به سه تا ۶ ماه حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود».
مجازات توهین به مقام معظم رهبری
در ماده ۵۱۴ قانون تعزیرات مقرر شده « هرکس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی رضوان‌الله علیه و مقام معظم رهبری به‌نحوی از انحا اهانت نماید، به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم خواهد شد.»
مجازات توهین به مقامات سیاسی کشورهای خارجی
ماده ۵۱۷ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵؛« هر کس علناً نسبت به رئیس کشور خارجی یا نماینده سیاسی آنکه در قلمرو خاک ایران وارد شده است توهین نماید به ۱ تا ۳ ماه حبس محکوم می‌شود، مشروط به اینکه در آن کشور نیز در مورد مذکور نسبت به ایران معامله متقابل بشود.
توهین در فضای مجازی
فحاشی کردن به اشخاص در صورتی که مستند باشد شامل مجازات خواهد بود حتی در فضای مجازی.
حالا اگر شخصی در فضای مجازی و در پیام های خصوصی علیه شخصی کلمات رکیک به کار ببرد در صورتی که متن توهین آمیز، مشخص و مستند و هویت آن فرد مشخص و قابل شناسایی باشد بازهم پشتیبانی قانونی داشته و شخص توهین کننده مورد پیگیری و مورد صدور حکم قرار خواهد گرفت.
آیا امکان شکایت و صدور حکم علیه این شخص وجود دارد ؟!
از آن‌جا که پدیده جرایم رایانه‌ای مرز نمی‌شناسد همچنین به دلیل ویژگی‌های خاص جرایم رایانه‌ای (گستردگی، فراوانی، وقوع آسان، تنوع و…)، اهمیت توهین در فضای مجازی به عنوان جرمی مطلق که در تحقق آن باید اظهار اهانت‌آمیز از طریق رایانه صورت گیرد و مخاطب توهین، فردی حقیقی، زنده و معین باشد، نمایان می‌شود. بر این اساس، می‌توان طبق ماده «۱۶» قانون جرایم رایانه‌ای، این عمل را جرم دانسته و مرتکب را در محل وقوع نتیجه توهین ، محاکمه و مجازات نمود.
