قسم :
یکی از دلایل اثبات دعوی که فقط برای “فصل خصومت” به کار می رود، قسم یا سوگند است که طی آن شخص با گواه گرفتن خداوند به نفع خود عمل می نماید. بدین ترتیب که هرگاه خواهان ( مدعی) دلیل کافی و مناسب برای اثبات دعوی خود نداشته باشد و خوانده (مدعی علیه / همان کسی که علیه او شکایت شده است) منکر ادعای خواهان باشد، به تقاضای خواهان، منکر ادای سوگند می کند و به این ترتیب ادعا ساقط می شود.
شرایط قسم:
قسم زمانی می تواند به عنوان دلیل مورد قبول باشد که دلیل قوی تری برای اثبات مدعا در دسترس نباشد.یعنی چنانچه دعوی با اقرار یا شهادت یا علم قاضی قابل اثبات باشد، سوگند یاد کردن فرد منکر و توسل به قسم به عنوان دلیل اثباتی ممنوع است. هم چنین قسم فقط در مواردی که قانون آن را معتبر بداند ، پذیرفته می شود و در مورد همه جرایم و دعاوی قابل استناد نیست.
موارد قابل قبول قسم در فصل خصومت کدامند؟
بر طبق ماده ۲۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی در تمامی دعاوی مالی و سایر حقوق التاس از قبیل نکاح، طلاق، رجوع در طلاق، نسب، وکالت و وصیت که فاقد دلایل و مدارک معتبر دیگر باشد، سوگند شرعی تحت شرایط می تواند ملاک و مستند صدور حکم دادگاه قرار گیرد.
اما در امور کیفری دادگاه باید بر مبنای دلایل دیگر رای دهد. در ماده ۲۸۰ قانون آیین دادرسی مدنی آمده است که در حدود شرعی، حق سوگند نیست مگر در سرقت که فقط نسبت به جنبه حق الناسی آن، سوگند ثابت است ولی حد سرقت با آن سوگند ثابت نخواهد شد. اما در قراردادها و مسئولیت های مدنی و غصب و نکاح و طلاق و مالکیت و نسب و مانند آنها می توان از سوگند برای فصل خصومت استفاده کرد.
