نکته 1:اصل برائت ، یکی از اصول تضمین کننده حقوق و آزادی های فردی است که مطابق آن،هر کس بی گناه فرض می شود مگر اینکه ارتکاب جرم توسط او،به اثبات برسد.
نکته 2:در جریان رسیدگی های کیفری ،متهم نیز،از این حق برخوردار است کع بی گناه فرض شودتا آنکه ارتکاب جرم منتسب به او ،به موجب حکم قطعی دادگاه ثابت شود.
نکته 3:با رعایت اصل برائت(ماده 4 قانون آیین دادرسی کیفری 1392)کرامت انسانی متهم رعایت می شود و وی می تواند تا آخرین زمان قطعی شدن حکم محکومیت خود، از تمامی امکانات دفاعی موجود بهره گیرد.
نکته 4:بند 2 ماده 14 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب 1966 که به امضا دولت ایران و تصویب مجلس ایران نیز رسیده ،و طبق ماده 9 قانون مدنی در حکم قانون بوده و در دادگاهها نیز لازم الاجرا است ،در خصوص اصل برائت چنین مقرر می دارد:هر کس متهم به جرمی شود تا زمانی که بزهکاری او مطابق قانون به اثبات برسدفبی گناه فرض می شود.
نکته5:اصل 37 قانون اساسی ایران هم مقرر می دارد:اصل ،برائت است و هیچ کس اط نظر قانونی مجرم شناخته نمی شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت شود.
نکته 6:بند 2 ماده واحده حقوق شهروندی نیز مقرر می دارد:تا جرم در دادگاه صالح اثبات نشود و رای مستند و مستدل به مواد قانونی و یا منابع فقهی معتبر (در صورت نبود قاون)،قطعی نگردیده اصل بر برائت متهم بوده و هر کس حق دارد در پناه قانون از امنیت لازم برخوردار باشد.
نکته 7:پذیرفتن اصل برائت آثاری دارد که مراجع قضایی ملزم به رعایت آن هستند.این آثار عبارتند از :
1-مسئولیت ارائه دلیل مجرمیت متهم بر عهده دادستان است که در دعوای عمومی ،طرف اصلی متهم محسوب می شود.اما اثر نخست اصل برائت که منجر به لزوم اثبات مجرمیت متهم توسط مرجع تعقیب کننده می شود، این نتیجه را در پی دارد که پس از اثبات این امر ، در صورت ادعای وجود یک عامل توجیه کننده مثل دفاع مشروعفو یا هر عامل دیگری که سبب سلب مسئولیت کیفری یا مجازات از متهم می شود، نوبت به متهم می رسد که وجود چنین عاملی را اثبات نماید و این مقتضای همان قاعده عمومی((البینه علی المدعی و والیمین علی المنکر )) می باشد.
2- چون اصل بر بی گناهی متهم است ،وی مجبور به اثبات بی گناهی خود نیست چرا که اصل ،نیاز به اثبات ندارد.اصل هم در اینجا برائت است.
3-برای اثبات گناهکاری متهم ،وی مجبور به اعتراف به ارتکاب اعمالی که به نسبت داده می شود،نیست.
4-متهم نبایدبرای اعتراف به جرم ،تحت شکنجه قرار گیرد.
5- در موارد تردید در حکم قانون یا در موضوع آن ، بایدتفسیر شک به نفع متهم کردو به اصل برائت پایبند بود چرا که اصل بر برائت است و خروج از اصل نیازمند دلیل است نه بقا بر اصل.
6-آزادی فوری متهم پس از صدور حکم برائت وی از سوی دادگاه ،حتی قبل قطعیت حکم،یکی دیگر از آثار اصل برائت است.
نکته 8:پس اصل برائت در قوانین زیر پیش بینی شده است:
1-اصل 37 قانون اساسی ایران
2- بند 2 ماده واحده قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی(1383)
4- ماده 4 قانون آیین دادرسی کیفری 1392
5-بند 2 ماده 14 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (1966)-که در حکم قانون- در دادگاههای ایران لازم الاجرا است.
