اعتراض به توقیف مستثنیات دین موضوعی است که به جهت نفع مسلم صاحب مال در مورد توقیف مستثنیات دین ،روشن و غیر قابل ابهام است. اما آیا دادگاه نیز می تواند مقررات توقیف مستثنیات دین را راساً اجرا و اِعمال نماید؟
سوال دیگر اینکه آیا اعتراض به توقیف مستثنیات دین در مرحله اجرای احکام نیز قابل استماع هست یا خیر؟
اداره حقوقی قوه قضاییه در این مورد، نظریه مشورتی ای صادر نموده که به شرح زیر است:
سوال:۱ـ آیا بررسی اینکه مال از جمله مستثنیات دین می باشد یا خیر، تکلیف مرجع قضایی است و یا اینکه تا قبل از ایراد از سوی محکوم علیه اجرای احکام تکلیفی به بررسی ندارد؟
۲ـ چنانچه پس از اجرای حکم و انتقال سند به برنده مزایده، محکوم علیه غایب و غیرمطلع مراجعه کند، حق اعتراض به فرایند اجرای احکام را دارد یا خیر؟ چنانچه احراز شود که مال از جمله مستثنیات است، اجرای احکام و یا قاضی چه تصمیمی باید بگیرد؟
نظریه اداره کل حقوقی قوه قضاییه به شماره۱۷۵۵/۹۲/۷ ـ ۱۰/۹/۱۳۹۲
مستثنیات دین به شرح بندهای الف تا واو ماده ۵۲۴ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی احصاء گردیده است. با توجه به اطلاق ماده ۵۲۳ همان قانون، اجرای رأی از مستثنیات دین اموال محکوم علیه ممنوع است، چه آنکه محکوم علیه مراتب مستثنیات دین بودن مال مذکور را اعلام کرده باشد، چه نکرده باشد. تشخیص مستثنیات دین و اعمال مقررات مربوطه به عهده قاضی رسیدگی کننده است و منوط به تقاضای محکومٌ علیه نیست. شایان ذکر است چنانچه متعاقباً نیز قاضی متوجه توقیف اشتباهی مستثنیات دین شده باشد، باید از آن رفع توقیف کند.
متن مواد استنادی:
ماده ۵۲۳ : در کلیه مواردی که رای دادگاه برای وصول دین به موقع اجرا گذارده میشود اجرا رای از مستثنیات دین اموال محکوم علیه ممنوع می باشد.
تبصره – احکام جزایی دادگاههای صالح مبنی براسترداد کل یا بخشی از اموال محکوم علیه یا ضبط آن مستثنی می باشد .
ماده ۵۲۴: مستثنیات دین عبارتست از:
الف – مسکن مورد نیاز محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی بارعایت شوون عرفی
ب – وسیله نقلیه مورد نیاز و متناسب با شان محکوم علیه
ج – اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه ، خانواده و افراد تحت تکفل وی لازم است .
د – آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره میشود.
ه – کتب و ابراز علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شان آنان
و – وسایل و ابزار کار کسبه ، پیشه وران ، کشاورزان و سایر اشخاصی که وسیله امرار معا ش محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی می باشد.
