جرم تخریب مواد 575 تا 690 قانون مجازات اسلامی را به خود اختصاص داده است. و موارد بیشماری از مصادیق تخریب در این مواد مورد جرم انگاری قرار گرفته است و ضمانت اجرا برای آن ها لحاظ شده است. در ادامه به بررسی اهم این مصادیق پرداخته می شود.
1-جرم تخریب اموال دولتی
تخریب در اموال دولتی ممکن است به وسیله آتش زدن، تلف نمودن و یا سایر طرق تخریب باشد که هر کدام در قانون مجازات اسلامی به صورت جداگانه مورد جرم انگاری واقع شده است.
قانون گذار در ماده 675 قانون مجازات اسلامی آتش زدن اموال دولتی را مورد جرم انگاری قرار داده است و برای فردی که نسبت به اموال دولتی چنین عملی را مرتکب شود مجازات محارب را در نظر گرفته است. مجازات محارب در قانون مجازات اسلامی اعدام می باشد.
همچنین قانون گذار در ماده 681 قانون مجازات اسلامی نوع دیگری از تخریب اموال دولتی را آورده است و آن اتلاف اسناد دولتی است که برای مرتکب مجازات حبس از 2 تا 10 سال را در نظر گرفته است. لازم به ذکر است که اتلاف اسناد دولتی شامل دفاتر، قباله ها و سایر اسناد دولتی می باشد که ممکن است به آتش کشیده شوند و یا به هر نحو دیگری توسط مرتکب مورد تخریب واقع گردند.
2-جرم تخریب زمین کشاورزی
زمین های کشاورزی جز اموال غیر منقول محسوب می شوند و محصول آن ها نیز تا زمانی که چیده نشده باشند جزء اموال غیر منقول می باشند اما زمانی که از زمین جدا می شوند منقول هستند.
در قانون مجازات اسلامی قانون گذار در قسمتی از ماده 565، به تخریب زمین های کشاورزی پرداخته است و مجازات حبس از 2 تا 5 سال را برای مرتکب در نظر گرفته است.
در این ماده عنوان شده است که چنانچه تخریب زمین های کشاورزی به قصد مقابله با حکومت باشد مجازات اعدام برای مرتکب در نظر گرفته می شود.
3-جرم تخریب فضای سبز
فضای سبز شهری مالک خاص ندارد و متعلق به عموم مردم است. از این رو قانون گذار برای مرتکبینی که با اعمال خود سبب خسارت به این مکان ها می گردند مجازات در نظر گرفته است.
ماده 686 قانون مجازات اسلامی در این باره چنین مقرر داشه است:
“هر کس درختان موضوع ماده یک قانون گسترش فضای سبز، را عالماً عامداً و بر خلاف قانون مذکور قطع یا موجبات از بین رفتن آن ها را فراهم آورد علاوه بر جبران خسارت وارده حسب مورد به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از سه میلیون تا هیجده میلیون ریال محکوم خواهد شد.”
منظور از بند نخست ماده مزبور ماده 1 قانون گسترش فضای سبز مصوب 1359 است که چنین مقرر داشته است:
“به منظور حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی‌رویه درختان قطع هر نوع درخت در معابر،میادین، بزرگراه‌ها و پارکها، باغات و‌محلهایی که به صورت باغ شناخته شوند درمحدوده قانونی و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری ممنوع است. ضوابط مربوط به چگونگی اجرای این ماده پس از تهیه توسط شهرداری و تصویب شورای شهر قابل اجرا است.”
با توجه به مواد فوق چنین نتیجه گیری می شود که قانون گذار برای فضای سبز شهری اهمیت قائل شده است و از این رو تخریب آن را دارای ضمانت اجرا قرار داده است.
4-جرم تخریب دیوار
زمانیکه گفته می شود جرم تخریب دیوار بدین معناست که عمد در کار است، و فردی به صورت عامدانه و قاصدانه به این عمل اقدام نموده است. از این رو با موردی که دیوار مشترک بین دو ملک به صورت غیر ارادی مورد تخریب قرار می گیرد متفاوت می باشد.
قانون گذار در ماده 677 قانون مجازات اسلامی به تخریب اشیاء منقول و غیر منقول پرداخته است و برای مرتکب مجازات حبس از 6 ماه تا 3 سال را در نظر گرفته است.
دیوار نیز جز اموال غیر منقول می باشد که تخریب آن می تواند مجازات در پی داشته باشد.، البته چنانچه تخریب دیوار به وسیله مواد منفجره باشد که مجازات مرتکب حبس از 2 تا 5 سال می باشد.
5-جرم تخریب عمدی مال مشاع
مال مشاع به مالی گفته می شود که مشترک بین دو یا چند نفر باشد و همه شرکا در جزء به جزء مال مزبور دارای حق باشند. مال مشاع ممکن است مال منقول و یا غیر منقول باشد.
چنانچه فردی به مال مشاع خسارتی وارد نماید، در واقع شخص نمی تواند چنین عنوان کند که خسارت در مال خودش بوده است بلکه فرض بر این است که همه شرکا در مال مشترک شریک می باشند. البته در قانون ماده مجزایی جهت تخریب مال مشاع جرم انگاری نشده است اما ماده 667 قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) در باب تخریب مال اعم از منقول و غیر منقول است که می توان آن را به تخریب مال مشاع نیز تسری داد. ماده مزبور چنین مقرر داشته است که:
“هر کس عمداً اشیاء منقول و یا غیر منقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از 6 ماه تا 3سال محکوم خواهد شد.”
