برای اینکه جرح موجب قصاص شود، باید «شرایط عمومی قصاص کردن » و «شرایط اختصاصی قصاص عضو» وجود داشته باشد. شرایط عمومی قصاص در مواد ۳۰۱ به بعد قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ بیان شده است. البته در صورتی حکم به قصاص داده میشود که مرتکب جرح، پدر یا از اجداد پدری قربانی جرم نباشد و مجنیٌ‌علیه هم عاقل و در دین با مرتکب مساوی باشد. علاوه بر این، برای محکوم شدن به مجازات قصاص، مرتکب باید عمد داشته باشد. شرایط جنایت عمدی در ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی بیان شده است.
شرایط اختصاصی قصاص عضو نیز چنین‌اند:
– محل عضو مورد قصاص با مورد جنایت یکی باشد؛
– قصاص با مقدار جنایت مساوی باشد؛
– خوف تلف مرتکب یا صدمه بر عضو دیگر نباشد؛
– قصاص عضو سالم در مقابل عضو ناسالم نباشد؛
– قصاص عضو اصلی در مقابل عضو غیراصلی نباشد؛
– قصاص کردن عضو کامل در مقابل عضو ناقص نباشد.
در صورتی که هر یک از شرایط عمومی و اختصاصی قصاص کردن وجود نداشته باشد، مرتکب جرم به پرداخت دیه محکوم خواهد شد. بنابراین، در جنایت غیرعمدی بر اعضا و جنایت عمدی که قصاص ندارد یا قصاص در آن ممکن نیست یا بر دیه مصالحه شده است، دیه پرداخت میشود. مواد ۵۵۸ به بعد قانون مجازات اسلامی قواعد عمومی دیه اعضا را بیان کرده است.
