مطالبه خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد به شرایطی خاص وابسته است که در قوانین و قراردادها تعریف شده است. در ادامه، به شرایط مهمی که باید برای مطالبه خسارت تاخیر در انجام تعهد وجود داشته باشد، پرداخته‌ایم.
وجود قرارداد یا تعهد قانونی
اولین شرط برای مطالبه خسارت تاخیر، وجود یک قرارداد رسمی و مکتوب یا تعهد قانونی است که مشخص کند طرف متعهد موظف به انجام وظیفه‌ای خاص در مدت زمان معینی بوده است. بدون وجود قرارداد معتبر، مطالبه خسارت ممکن است با چالش‌های قانونی مواجه شود.
تعیین مهلت یا موعد در قرارداد
بسیار مهم است که زمان دقیق اجرای تعهد در قرارداد یا توافق ذکر شده باشد. اگر مهلت انجام تعهد مشخص نباشد، نمی‌توان به‌راحتی ادعا کرد که تأخیری رخ داده است. به همین دلیل، درج مهلت زمانی دقیق در قرارداد یکی از مهم‌ترین شرایط برای امکان مطالبه خسارت تاخیر است.
اثبات ورود خسارت به متعهدٌله (طرف زیان‌دیده)
یکی دیگر از شرایط ضروری، اثبات خسارت واقعی است که به طرف زیان‌دیده وارد شده است. متعهدٌله باید نشان دهد که تأخیر در انجام تعهد باعث ایجاد ضرر و زیان برای او شده است. برای مثال، اگر تأخیر در تحویل کالا باعث از دست رفتن فرصت فروش شده باشد، باید اسنادی جهت اثبات آن وجود داشته باشد.
عدم وجود علت موجه برای تاخیر
اگر متعهد بتواند اثبات کند که تاخیر به دلیل عواملی خارج از کنترل او (مثل بلایای طبیعی، بیماری، یا موانع غیرقابل‌پیش‌بینی) رخ داده است، ممکن است از مسئولیت پرداخت خسارت معاف شود. این موارد به‌عنوان “فورس ماژور” یا شرایط قهری شناخته می‌شوند و در قوانین بسیاری از کشورها به رسمیت شناخته شده‌اند.
ارسال اخطار یا مطالبه انجام تعهد
در برخی موارد، ارسال اخطار کتبی به طرف مقابل برای انجام تعهد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این اخطار می‌تواند به‌عنوان هشداری به متعهد باشد که تاخیر بیشتری نکند و در غیر این صورت، خسارت به او تعلق می‌گیرد. اخطار همچنین می‌تواند در روند رسیدگی قضایی به‌عنوان مدرکی برای مطالبه خسارت استفاده شود.
پیش‌بینی جریمه یا خسارت در قرارداد
در بسیاری از قراردادها، بند مشخصی برای تعیین جریمه یا خسارت تاخیر درج می‌شود. اگر مبلغ یا درصدی به‌عنوان جریمه تاخیر در قرارداد تعیین شده باشد، مطالبه خسارت به مراتب آسان‌تر خواهد بود. این بندها معمولاً در قراردادهای ساخت و ساز، خرید و فروش، و قراردادهای تجاری دیده می‌شوند.
چکیده دادنامه و رای دادگاه درباره شرط مطالبه خسارت تاخیر در انجام تعهدات متقابل:
خریدار ملک با توجه به متقابل بودن تعهدات مندرج در قرارداد، زمانی می تواند خسارت تاخیر در انجام تعهد(تنظیم سند رسمی) را مطالبه کند که آمادگی خود را جهت انجام تعهد به موجب اظهارنامه به طرف مقابل اعلام کرده باشد.
