کمیسیون ماده 100 شهرداری، مرجع قانونی رسیدگی به تخلفات ساختمانی است که با هدف حفظ نظم و قانونمندی در ساخت و سازهای شهری تشکیل شده است. آشنایی با فرآیند رسیدگی در این کمیسیون برای مالکان، سازندگان و شهروندان اهمیت زیادی دارد تا بتوانند حقوق خود را بشناسند و در صورت مواجهه با تخلف، به درستی از خود دفاع کنند. در ادامه، مراحل کلیدی این فرآیند به صورت کاربردی و جذاب توضیح داده شده است.
گزارش تخلف و تشکیل پرونده
اولین گام در فرآیند رسیدگی، شناسایی و گزارش تخلف ساختمانی توسط مأموران شهرداری است. این تخلف ممکن است از طریق بازدیدهای میدانی، گزارش‌های مردمی یا بررسی‌های اداری کشف شود. پس از شناسایی تخلف، شهرداری گزارشی کامل شامل مشخصات محل، نوع تخلف و مستندات فنی تهیه کرده و پرونده را به دبیرخانه کمیسیون ماده 100 ارسال می‌کند. در این مرحله، پرونده از نظر کامل بودن مدارک و مستندات بررسی می‌شود تا روند رسیدگی بدون نقص آغاز گردد.
مراحل بررسی و دفاع مالک
پس از تشکیل پرونده و ارجاع آن به کمیسیون، مالک یا نماینده قانونی او به صورت رسمی دعوت می‌شود تا ظرف ۱۰ روز لایحه دفاعیه کتبی خود را ارائه دهد. این فرصت به مالک اجازه می‌دهد تا دلایل و مستندات خود را برای توجیه یا رفع تخلف ارائه کند. در جلسه کمیسیون بدوی، مالک می‌تواند به صورت حضوری نیز از خود دفاع کند و کمیسیون با بررسی مستندات مالک و توضیحات نماینده شهرداری، تصمیم‌گیری می‌کند. نماینده شهرداری در این جلسات حضور دارد اما حق رأی ندارد و صرفاً به عنوان سخنگوی تخلفات توضیحات لازم را ارائه می‌دهد.
صدور رأی و امکان اعتراض
کمیسیون ماده 100 پس از بررسی کامل پرونده و دفاعیات مالک، ظرف مدت یک ماه رأی خود را صادر می‌کند. این رأی می‌تواند شامل جریمه نقدی، الزام به رفع تخلف، توقف عملیات ساختمانی یا دستور تخریب بنا باشد. رأی کمیسیون بدوی به مالک ابلاغ می‌شود و در صورت عدم رضایت مالک، امکان اعتراض به رأی در کمیسیون تجدیدنظر ماده 100 وجود دارد. اعتراض باید ظرف ۱۰ روز پس از ابلاغ رأی به صورت مکتوب ارائه شود. رأی کمیسیون تجدیدنظر قطعی و لازم‌الاجراست، اما در موارد خاص امکان پیگیری‌های قانونی بیشتر نیز وجود دارد.
نقش شهرداری و نهادهای مرتبط
شهرداری نقش کلیدی در شناسایی تخلفات، تشکیل پرونده و همکاری با کمیسیون ماده 100 دارد. پس از صدور رأی، شهرداری موظف است آن را به مالک ابلاغ کند و در صورت عدم اجرای رأی، اقدامات اجرایی مانند توقف ساخت‌وساز یا تخریب بنا را با همکاری نیروی انتظامی و نماینده دادستان انجام دهد. همچنین، شهرداری مسئول پیشگیری از تخلفات و نظارت مستمر بر پروژه‌های ساختمانی است تا از بروز تخلفات جدید جلوگیری شود. نهادهای قضایی و انتظامی نیز در مراحل اجرای رأی کمیسیون نقش حمایتی و نظارتی دارند.
