آیا تا به حال در ذهن خود جامعه ای را تجسم کرده اید که در آن، شهروندان در صلح و صفا به سر ببرند، حقوق مردم از خرد و کلان محترم شمرده شود، تضییع حقی را شاهد نباشیم، نگرانی ها به حداقل برسد و مردم، ایمن و آسوده و با رضایت و خشنودی تمام در خیابان های شهر بیایند و بروند و در یک کلام همه چیز مرتب و سرجای خودش باشد؟
آیا تا به حال در ذهن خود جامعه ای را تجسم کرده اید که در آن، شهروندان در صلح و صفا به سر ببرند، حقوق مردم از خرد و کلان محترم شمرده شود، تضییع حقی را شاهد نباشیم، نگرانی ها به حداقل برسد و مردم، ایمن و آسوده و با رضایت و خشنودی تمام در خیابان های شهر بیایند و بروند و در یک کلام همه چیز مرتب و سرجای خودش باشد؟
متاسفانه در جهان ما، این خواسته تنها رویایی زیباست. ما در دنیایی زندگی می کنیم که مسائل و مشکلات فراوانی از جمله فقر، گرسنگی، جنگ، تبعیض و انواع جرم و جنایت، زندگی بشر را با تهدیدهای جدی مواجه کرده است. با در نظر گرفتن این موارد، رویای زیبای ما نیز تیره و تار می شود.
اما باید به این بیندیشیم که آیا آه و افسوس چاره ساز است؟ آیا حسرت خوردن و تقصیر همه نابسامانی ها را به گردن زمانه انداختن، چاره کار خواهد بود؟ به واقع چنین نیست. پس چه باید کرد؟ خوب است ما به جای ناامید شدن، به این پرسش پاسخ دهیم که آیا ما می توانیم قدمی هرچند کوچک برای زیباتر کردن این فضای ناامیدکننده برداریم؟
آیا با انجام اقداماتی کوچک ولی موثر به منظور پیشگیری و کاهش جرایم، می توان دنیا را به محلی زیباتر برای زندگی تبدیل کرد؟
جرم چیست؟
شناخت و تعریف جرم در جهان سابقه ای طولانی دارد و به سالیان دور بازمی گردد. جرم و بزه به معنای نقض قوانین و زیر پا گذاشتن دستوراتی است که توسط مقامات مسوول تعیین شده اند و البته مجازاتی نیز در پی دارد.
جرم در جوامع گوناگون، تعابیر متفاوتی دارد و شاید چیزی که در یک جامعه جرم به حساب می آید در جامعه ای دیگر جرم نباشد. با پیشرفت جوامع و دانش بشری، در کنار بحث جرم و بزه و حد و حدود آن، بتدریج مساله پیشگیری از جرم نیز مطرح شد. پیشگیری از جرم به معنای سعی و تلاش برای کاهش جرایم و بازداشتن جرم و مجرم است.
این مورد معمولا به تلاش مقامات مسوول به منظور کاهش جرایم و به اجرا درآوردن قانون اطلاق می شود. پیشگیری از جرم در حقیقت هرگونه سیاست و خط مشی برای کاهش جرایم است. به این منظور در جوامع مختلف و با توجه به فرهنگ های متفاوت، مقامات مسوول، قوانین و سازوکارهای مختلفی از جمله موارد تشویقی و تنبیهی برای نظم بخشیدن و اداره صحیح رفتارها در جامعه به کار می بندند.
با وجود قوانین متفاوت، آنچه در همه جوامع پذیرفته شده این است که در زمینه پیشگیری از جرم باید فرهنگ سازی مناسب صورت گیرد. اولین گام در این راه آموزش است. آموختن این که چه رفتاری درست است و کدام عمل غلط، چه کارهایی را باید انجام داد و از کدام رفتارها باید دوری جست. این نوع آموزش به افراد، زمینه مناسبی برای پیشگیری از انواع جرم است. البته این نکته را نیز باید مدنظر داشت که آموزش به کودکان در درجه نخست اهمیت قرار دارد. نسل جوان و آینده سازان جامعه باید با مشکلات و مسائل مربوط به رویداد جرم آشنا باشند. حتی صحبت کردن با کودکان در مورد جرم و مجرم، خطرات آن، تاثیرات و مشکلات ایجاد شده به واسطه آن و ده ها مورد دیگر می تواند آنها را آگاه کند.
نقش بی بدیل خانواده
آموزش افراد جامعه در مورد پیشگیری از جرم و مشارکت دادن شهروندان در این امر می تواند جرایم را در جامعه کاهش دهد و موجب افزایش کیفیت زندگی افراد شود.
نقش خانواده و بخصوص روابط والدین نیز مساله ای مهم در این مورد است. خانواده به عنوان اولین پایگاه اجتماعی، نقش تعیین کننده ای در آموزش افراد دارد. کودکانی که در خانواده هایی رشد می کنند که والدین نسبت به آنها اهمیتی قائل نمی شوند یا در نقاطی که از کودکان سوءاستفاده های مختلف می شود، در بزرگسالی احتمال روی آوردن این بچه ها به جرایم بیشتر خواهد بود. همچنین خانواده باید بر روابط دوستی فرزندان خود نیز نظارت داشته باشد. دوستان مجرم و خطاکار نیز زمینه ساز ارتکاب جرم هستند. پس مشخص است که اگر خانواده نابسامان و از هم گسسته باشد شرایط برای ارتکاب جرم فرزندان مهیا می شود.
سطح تحصیلات نیز نقش مهمی در ارتکاب جرم ایفا می کند. معمولا افراد با سطح تحصیلات پایین، مشاغلی با درآمد کمتر دارند که شاید آنها را به ارتکاب جرم تشویق کند. پس تلاش های نهادهای مسوول در آموزش کودکان، نوجوانان و جوانان جامعه، دقیقا در راستای کاهش و پیشگیری از جرم است.
وظیفه مسوولان
همچنین باید سعی شود تا حد امکان شرایط زندگی ای برای شهروندان ایجاد شود که زمینه ارتکاب جرم را محدود کند. به عنوان مثال فقر یکی از مهم ترین دلایل روی آوردن برخی انسان ها به جرم است. تا آنجا که گفته می شود، فقر مادر همه جرایم است. پس در کنار کار فرهنگی و آموزشی باید به مسائل اقتصادی و معیشتی جامعه نیز توجه جدی شود.
با توجه به این نکات، نقش مسوولان و مدیران نهادهای مرتبط در ارتباط با کاهش جرم بسیار ضروری و حیاتی است، اما نباید از یاد ببریم تا وقتی تک تک افراد جامعه و بویژه پدران و مادران در خانواده به این مهم توجه جدی نشان ندهند، نمی توانیم جامعه ای ایمن و آسوده برای خود و فرزندانمان بسازیم.
