در مسائل یا دعاوی حقوقی وسیله ای است برای بیان اظهارات خود به طرف مقابل اگر کسی خواهان حق خود باشد (قبل از طرح دعوی) میتواند اجرا و یا استیفای حق خود را به وسیله اظهارنامه از طرف مقابل بخواهد و در صورت عدم انجام آن اقدام به طرح دعوی کند.
🔸نکته: در اظهارنامه محدودیت در زمان وجود ندارد به عبارت دیگر هر زمان که خواهان بخواهد میتواند اظهارنامه بفرستد.
🔸نکته: عمومآ اظهارنامه قبل از طرح دعوی اصلی استفاده میشود.
🔸نکته: دادگاه صالح برای ارسال اظهارنامه دادگاه محل اقامت خواهان است(برعکس دادخواست)
🔸نکته: اظهارنامه توسط اداره ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر دادگاه ابلاغ میشود.
◀️شرایط قانونی ارسال اظهارنامه
1⃣احراز هویت اظهارکننده:
شخصی که اظهارنامه را تسلیم می‌کند، اگر اصالتاً آن را تقدیم کند، یعنی خود، ذی‌حق یا مدعی حق باشد_با ارایه مدارک شناسایی قانونی نظیر شناسنامه
چنانچه اظهارنامه را شخص دیگری مانند وکیل، قیم یا ولی به نمایندگی از ذی‌حق تقدیم کند_علاوه بر احراز هویت او توسط مسئول دایره اظهارنامه، لازم است که فتوکپی مصدق (تاییدشده) مدرک که سمت او را اثبات کند، نیز تسلیم شود تا به همراه اظهارنامه برای طرف ارسال شود.
2⃣ ابطال تمبر هزینه قانونی:
بر روی برگ اظهاریه طبق تعرفه قانونی باید تمبر ابطال شود.
🔹طبق تبصره ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، اداره ثبت اسناد و دفاتر دادگاه‌ها می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه‌هایی که حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاکت باشد، خودداری کنند.
🔹البته باید توجه داشت که اگر اداره ثبت یا دفتر دادگاه اظهارنامه حاوی مطالب خلاف اخلاق یا خارج از نزاکت را ابلاغ کند، به نظر می‌رسد که مسئولیتی نخواهد داشت. زیرا ابلاغ نکردن این گونه اظهارنامه‌ها برای اداره ثبت یا دفتر دادگاه تکلیف نیست، بلکه مجاز است که آنها را ابلاغ نکنند و اجازه نیز دلیل بر اختیار است.
3⃣تسلیم اظهارنامه و پیوست‌های آن به تعداد مقرر قانونی:
معمولا اظهارنامه و ضمایم آن باید لااقل در سه نسخه به مرجع ارسال اظهارنامه تقدیم شود که یک نسخه در بایگانی دایره مذکور می‌ماند، یک نسخه به طرف ابلاغ و تسلیم میشود و نسخه‌ای نیز به عنوان نسخه ابلاغ‌شده به اظهارکننده تسلیم میشود که همراه گزارش مأمور ابلاغ مبنی بر چگونگی ابلاغ اظهارنامه ابلاغ واقعی یا ابلاغ قانونی است.
🔹درصورتی که در محل اقامت خوانده یا مخاطب اظهارنامه ؛ مأمور ابلاغ و یا سایر مراجع جهت ابلاغ موجود نباشند برگ‌های اظهارنامه با پست سفارشی ارسال میشود
🔹نکته:اگر برگ‌های ارسال عیناً اعاده نشد، قبض رسید پستی دلیل ابلاغ محسوب میشود. وقتی که مخاطبان اظهارکننده متعدد باشند، همانند موردی که خواندگان دعوا متعدد هستند، باید اظهارنامه به تعداد آنها به علاوه دو نسخه باشد.
4⃣تسلیم وجه یا مال یا سند:
به موجب ماده ۱۵۷ قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که اظهارنامه مشعر به تسلیم وجه یا مال یا سندی از طرف اظهارکننده باشد، آن وجه یا مال یا سند باید در موقع تسلیم اظهارنامه به مرجع ابلاغ (دفتر دادگاه یا اداره ثبت اسناد) تحت نظر و حفاظت همان مرجع قرار گیرد؛ مگر آنکه طرفین هنگام تعهد محل و ترتیب دیگری را تعیین کرده باشند.
