در طول پروسه دادرسی و محاکمه اصولی باید رعایت شود تا حقوق طرفین دعوا در آن رعایت شده باشد که به آن اصول دادرسی می گویند.
در دعاوی حقوقی و هم در دعاوی مدنی مرجع قضایی باید در طول فرآیند رسیدگی به اصول دادرسی را رعایت نماید .
اصول دادرسی و دعاوی کیفری از مواد ۲ الی ۶ قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده است که اولین اصل برای داشتن یک دادرسی منصفانه و عادلانه عبارتند از :
لازمه مستند بودن دادرسی کیفری باید به قانون باشد ، به عبارت دیگر باید رسیدگی و دادرسی کیفری مستند به قانون باشد تا حقوق طرفین دعوی را در آن تضمین کند .
لزوم تساوی اصول دادرسی نسبت به کسانی که در شرایط مساوی مرتکب جرایم مشابه شده اند و تحت تعقیب قرار گرفته اند باید نحوه رفتار و فرآیند دادرسی آن نسبت به مرتکبین برابر باشد .
مراجع قضائی باید با بی طرفی و استقلال کامل به اتهام انتسابی به اشخاص در کوتاه ترین مهلت ممکن ، رسیدگی و تصمیم مقتضی را اتخاذ کنند و از هر اقدامی که باعث ایجاد اختلال یا طولانی شدن فرآیند دادرسی کیفری می شود ، جلوگیری کنند.
در شکایت های کیفری ، اگر متهم و یا مجرم به احضاریه ای که برایش ارسال شده است توجه ای نکند و در وقتی که برایش تعیین شده است خود را به دادگاه و مراجع قضایی معرفی نکند ، او را جلب و به دادگستری می برند.
اما در شکایت های حقوقی اگر متهم و یا مجرم به موقع خود را به مراجع قضایی نرساند دادگاه منتظر او نمی ماند و حق او را به خواهان می دهند.
وکیل کیفری در دعاوی حقوقی ارتباط کامل با حقوق مدنی افراد دارد. در دعاوی حقوقی مجازاتی تعیین نشده است اما در دعاوی کیفری که ارتباط مستقیم با نظم جامعه دارد ، مجازاتی تعیین نیز شده است.
