در این قسمت قصد داریم با دقت در این ماده قانونی ارکان جرم افترای قولی را بیان کنیم.
- مفتری باید جرم را صریح و واضح به دیگری نسبت بدهد. مثلا اگر اینگونه شکایت خود را بیان کند که سرقت انجام شده کار یکی از اعضای خانواده است از موضوع این ماده خارج است.
- مفتری باید با انگیزه وارد کردن ضرر و زیان و هتک حیثیت؛ آن جرم را به دیگری نسبت بدهد یعنی باید با سوء نیت این عمل را انجام بدهد.
- آن امر پوچ و واهی باشد و از اوضاع و احوال نتوان فرد را در مظن اتهام قرار داد. مثلا اتهام سرقت به فرد ولگرد که به سرقت هم شهرت دارد و شواهد ابتدایی هم دلیل بر توجه اتهام به این فرد است امری واهی نبوده هرچند که بی گناهی شخص ولگرد اثبات شود
- مفتری نتواند درستی ادعای خود را در مرجع قضایی صلاحیتدار اثبات کند. عبارت «و نتواند صحت آن را در دادگاه اثبات نماید» نقطه کلیدی این ماده قانونی است. در صورت اثبات جرم ادعای شاکی اثبات شده و در مرحله ادعا و تهمت باقی نمی ماند.
- انتشار، شرط زیر بنایی این جرم است. در واقع اگر کسی متنی حاوی انتساب جرم یا شکوائیه ای تهیه کند و نزد خود نگاه دارد و آن را منتشر نکند یا به دادسرا ارائه ندهد مرتکب جرم افترا نشده است.
- افترا وقتی محقق است که مفتری جرمی را صریحا به فرد دیگر نسبت دهد. مقنن تعریف جرم را در ماده ۲ قانون مجازات آورده است. هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود. بنابراین نسبت دادن اعمال خلاف هنجار یا خلاف ادب جرم تلقی نمی شوند.
- چنانچه جرم افترا ثابت شود و مفتری نتواند ادعای خود را اثبات کند مستحق کیفر است که مقنن در ماده ۶۹۷ برای مفتری مجازات جزای نقدی درجه شش درنظرگرفته است.
- اگر کسی از روی خشم و عصبانیت به دیگری بگوید دزد و کلاهبردار موضوع جرم توهین است و نه افترا.
- در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی عبارت «جز در مواردی که موجب حد است» آورده شده است. منظور مقنن معاف بودن اینگونه موارد از کیفر نیست بلکه منظور این است که این موارد دارای مجازات بیان شده و حد تعیینی شارع هستند و نه تعزیر مقرره مقنن در این ماده. مثل قذف (اتهام زنا یا لواط به دیگری)
