برای تنظیم اقرارنامه عادی، اقرار کننده اظهارات خود در مورد موضوع مورد نظر را به طور کامل در فرم های از پیش آماده، می نویسد. برای این کار می توان بطور دست نویس هم اقرارنامه تنظیم کرد.
بعد از ثبت تمام اطلاعات، اقرار کننده مهر، امضا یا اثرانگشت خود را ذیل اقرارنامه درج می‌کند. بهتر است از دو نفر به عنوان شاهد دعوت کرد تا زیر اقرارنامه را امضا کنند.
برای نوشتن اقرارنامه محضری باید به یکی از دفاتر ثبت اسناد رسمی مراجعه و مدارک لازم را جهت تنظیم اقرارنامه ارائه دهید.
مدت اعتبار اقرارنامه و ارزش اقرارنامه به عوامل مختلف بستگی دارد. از مهمترین شرایط اعتبار اقرارنامه این است که مطابق با ضوابط قانونی تنظیم شود. بنابراین اقرارنامه باید توسط فردی عاقل، بالغ، قاصد و مختار تنظیم شود.
اقرار مجنون، صغیر، غیر قاصد و فرد مکره فاقد اعتبار است. چنانچه مفاد اقرارنامه مربوط به مسائل مالی باشد، اقرار سفیه، ورشکسته و مفلس باطل است. اظهاراتی که در اقرارنامه ثبت می شوند باید بر حسب قانون بوده و از جهت عقلانی قابل قبول باشد. کسی که نسبت به او اقرار می شود، مقرله، باید هویت مشخص و معین داشته باشد.
اقرارنامه باید امضا داشته باشد، مهر و اثر انگشت طرفین، اقرار کننده و مقرله در آن ثبت شود. در صورت امکان دو نفر به عنوان شاهد باید اقرارنامه را امضا کنند، این شرایط مربوط به اقرارنامه عادی است. برای تنظیم اقرارنامه محضری، باید به مامور صلاحیت دار دفتر اسناد رسمی مراجعه شود.
اقرارنامه از حیث موضوع دارای انواع مختلف است. اقرارنامه بذل مهریه، اقرارنامه زوجیت، اقرارنامه واگذاری ملک و اقرارنامه ارتکاب جرم و … انواع مختلف اقرارنامه هستند. به موجب اقرارنامه بذل مهریه، زن نسبت به همسرش حقی که بر مهریه دارد را بذل می کند.
با اقرارنامه بذل مهریه ، زن اذعان می کند که هیچ ادعایی در خصوص مهریه ندارد و آن را میبخشد . در مواردیکه ازدواج دو نفر در دفاتر ثبت اسناد رسمی ثبت نشده باشد، برای ثبت مشخصات زوجین در اسناد سجلی ، اقرارنامه زوجیت به کار می رود. مطابق با مفاد ماده ۲۳ قانون ثبت احوال، در این شرایط لازم است که اقرارنامه محضری زوجیت ارائه شود.
به موجب اقرارنامه واگذاری ملک، فردی که وکالت بلاعزل فروش ملک دارد، باید در محضر حاضر شود و به فروش ملک اقرار کند. به موجب این اقرارنامه شخص هر گونه حق اعتراض و ادعا را نسبت به ملک فروخته شده سلب می کند.
وقتی شخصی مرتکب جرمی می شود و یا به انجام جرمی متهم می شود، در صورت حضور در دادسرا و دادگاه و اقرار کتبی به جرم، با صلاحدید قاضی در مجازات او تخفیف اعمال می شود. این نوع اقرارنامه ، اقرارنامه ارتکاب جرم است.
مدت اعتبار اقرارنامه چنانچه جعلی در آن انجام نشود در دادگاه زیاد خواهد بود. بر اساس ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی، اقرار به معنای اظهار به اخبار حق و واقعی است که فرد بر علیه خود و به نفع دیگری، انجام می دهد.
هر گاه فردی اطلاعاتی را مطرح کند که مفاد آن نفعی را از وی سلب و یا آن نفع را متوجه شخص دیگری کند، یک نوع اقرار صورت می گیرد. اقرار به حق دیگری و ضرر خود، یک عمل حقوقی است و در زمره ادله اثبات مسئله دعوا قرار می گیرد.
اقرار میتواند به دو صورت شفاهی و کتبی انجام می شود. وقتی اظهارات یک فرد در مقام اقرار به صورت کتبی یادداشت می شوند، سند حاصل اقرارنامه است.
انواع اقرارنامه به دو صورت عادی(دستی) و رسمی (محضری) به ثبت می رسد. مدت اعتبار اقرارنامه رسمی وعادی به شرایط قانونی بستگی دارد. اقرارنامه عادی یا دستی بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی ثبت می شود.
این نوع اقرارنامه بدون حضور مامور قانون و بین دو طرف دعوا به ثبت می رسد. اقرارنامه رسمی یا محضری با مراجعه به دفتر ثبت اسناد رسمی ثبت می شود و برای تنظیم آن حضور مامور صلاحیت دار الزامی است.
اقرار نامه رسمی حتی بعد از فوت مقر یا اقرارکننده ، در دادگاه معتبر است. تنها زمانی رسمیت اقرارنامه بعد از فوت زیر سوال میرود که نسبت به آن ، ادعای جعل شده و این جعل ، اثبات شود. در چنین شرایطی، اقرارنامه رسمی از درجه اعتبار ساقط خواهد شد و قابل استناد نخواهد بود.
اقرارنامه عادی یا دستی نیز ، در صورتی که نسبت به آن ادعای انکار، تردید و یا جعل نشود و در موعد مقرر به دادگاه، به عنوان ادله اثبات دعوا، ارائه گردد، رسمیت داشته و پذیرفته خواهد شد.
اقرار نامه ابرا یا بذل مهریه: به موجب چنین اقرار نامه ای، زن حقی که بر مهریه دارد را نسبت به همسرش، بذل یا ابرا کرده و اذعان می دارد که هیچ گونه ادعایی در خصوص آن، نداشته و نخواهد داشت.
اقرار نامه زوجیت: این اقرارنامه، در مواردی استفاده می شود که ازدواج زن و شوهر، در دفاتر ازدواج، به ثبت نرسیده و زوجین قصد دارند، اقدام به ثبت مشخصات یکدیگر، در اسناد سجلی خود نمایند. بر اساس ماده 23 قانون ثبت احوال، در چنین مواردی، وجود یک اقرارنامه محضری، ضروری است.
اقرارنامه ارتکاب جرم: این نوع از انواع اقرارنامه، در مواردی تنظیم می شود که شخصی، متهم یا مرتکب یک جرم شده و در مرجع قضایی، کتباً اقدام به اقرار به ارتکاب جرم مورد نموده و بدین ترتیب، می تواند در صورت صلاحدید قاضی پرونده از تخفیف در مجازات نیز بهره مند گردد.
اگر اقرارنامه بوسیله افراد نوشته شود به آن اقرارنامه دستی گفته می شود. اگر چه اقرارنامه محضری از حمایت های قانونی و قضایی برخوردار است اما نمی توان گفت اقرارنامه دستی فاقد اعتبار است. با این وجود به دلیل اینکه در متن اقرارنامه دستی می توان انکار و تردید نمود و یا حتی ادعای جعل را در مورد آن مطرح ساخت لذا بهتر است اقرارنامه همواره در مراجع قانونی و همراه با دو شاهد نگارش و امضاء و مهر شوند.
اگر متن اقرارنامه در دفتر اسناد رسمی و یا مراجع قانونی دیگر تنظیم شود به آن اقرارنامه رسمی ، قانونی و یا محضری گفته می شود. این نوع اقرارنامه ها از ضمانت اجرایی قانونی برخوردارند. و قانون نیز از آن حمایت می نماید.
در محاکم قضایی اقرار می تواند به ضرر دیگری باشد. اما در دفاتر اسناد رسمی اقرارنامه رسمی می تواند فقط به ضرر اقرارکننده و تنظیم کننده سند باشد. اگر اقرارنامه در دفترخانه تنظیم شده باشد از جمله اقرارنامه فروش ملک یا اقرارنامه ملکی، دارای ارزش و اعتبار قانونی خواهد بود. بنابراین اعتبار اقرارنامه رسمی به تنظیم آن در مراجع رسمی است. قابل ذکر اینکه دفاتر اسناد رسمی غالباً فرم و نمونه انواع اقرارنامه را دراختیار دارند و می توان نمونه ها را از آنان دریافت نمود. اقرارنامه در دفاتر اسناد رسمی در دادگاه به عنوان یک سند رسمی قابل استناد خواهد بود.
باید دانست که اقرار هر فرد فقط در مورد سهم و یا حق خودش قابل استماع است . بنابراین کسی نمی تواند در مورد حق و حقوق دیگران اقرار نماید و چنین اقراری از اساس قابل استماع نیست.
ماده 1278 قانون مدنی می گوید:
“اقرار هر کس فقط نسبت به خود آن شخص و قائم قام او نافذ است و در حق دیگری نافذ نیست. مگر در موردی که قانون آن را ملزم قرار داده باشد”.
مراحل انحصار وراثت املاک قولنامه دار شامل موارد زیر است:
یک) تهیه اسناد و مدارک لازم برای گرفتن گواهی حصر وراثت
دو) مراجعه به دفتر اسناد رسمی و تنظیم استشهادیه انحصار وراثت
سه) تسویه مالیات بر ارث متوفی
چهار) مراجعه به دفتر خدمات قضایی و ثبت دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت
پنج) ارجاع دادخواست به شورای حل اختلاف و انتشار آگهی در روزنامه
شش) صدور گواهی انحصار وراثت
هفت) پیگیری مراحل دادخواست تنظیم سند رسمی
"منظور از انحصار وراثت املاک قولنامه‌ای این است که ورثه برای تقسیم اموال و املاک قولنامه‌ای متوفی، ابتدا باید سند رسمی اخذ کنند. به‌این‌ترتیب، بعد از دریافت گواهی حصر وراثت که تعداد ورثه و سهم‌الارث آنان مشخص شد، می‌توان ماترک را تقسیم کرد؛ اما مشروط به اینکه سند رسمی املاک بدون سند از سوی ورثه دریافت شده باشد."
در صورتی که حضوری قصد استعلام از وضعیت انحصار وراثت را دارید، بهتر است مدارکی را به همراه داشته باشید که عبارت اند از:
.مدارک شناسایی
اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی متقاضی و متوفی و همچنین اصل و کپی گواهی فوت متوفی
.رسید گواهی مالیات بر ارث
این گواهی سندی است که میزان مالیات بر ارث متوفی در آن درج شده و توسط اداره مالیات صادر می شود.
.استشهادیه محضری
در این استشهادیه حداقل سه نفر از افراد غیر وارث، شهادت می دهند که متوفی فرزند، همسر، پدر، مادر، خواهر یا برادر وراث بوده است.
علاوه بر مدارک ذکر شده در بعضی از موارد ممکن است، مدارکی مانند: سند مالکیت اموال متوفی، گواهی فوت ورثه، قرارداد صلح یا تقسیم ارث مورد نیاز باشد.
انحصار وراثت فرایندی قانونی است که در طی آن تمام اموال متوفی بین ورثه وی تقسیم می‌شود. پس از صادر شدن گواهی انحصار وراثت هر یک از ورثه می‌توانند از طریق استعلام از صحت و اصالت گواهی انحصار وراثت صادر شده، با خبر شوند. همچنین این استعلام به شما کمک می‌کند که حقوق ورثه و دیگر اشخاص ذینفع از سهم الارث محافظت شود و دچار سوء استفاده‌های احتمالی نشود. به علاوه به شما این اطمینان را میدهد که گواهی ارائه شده جعلی یا مخدوش نیست. شما از طریق این استعلام قادر هستید تا به طور رسمی وراثت خود را اثبات کرده و در امور مختلفی مانند اقدامات حقوقی در ارتباط با نقل و انتقال اموال و حقوق متعلق به متوفی اقدام کنید.
بر اساس قانون مدنی اولین گام قبل از تقسیم ارث پرداخت بدهی‌ها و دیون متوفی است و در دومین گام باید مهریه همسر وی را پرداخت کرد. سپس باقی اموال بین ورثه متوفی تقسیم می‌شود. به طور کلی به چند روش تقسیم اموال شکل می‌گیرد که عبارت‌اند از:
در مواقعی که دارایی‌های متوفی انواع مختلفی داشته باشد مثل چند تخته فرش، در این صورت اموال برای تقسیم به دادگاه تقدیم شده و سپس تقسیم ارث به تعدیل شکل می‌گیرد.
در شرایطی که این ارث قابل تقسیم بین وراث نباشد و ورثه در این قضیه نتوانند به توافق برسند، دادگاه دستور به فروش اجباری میدهد، سپس مبلغ به دست آمده از فروش باید به طور مساوی بین وراث تقسیم شود، به این روند تقسیم ثمن یا مزایده می‌گویند.
اگر این میراث به صورت برابر و مساوی قابل تقسیم باشد و هر یک از ورثه سهم و حق خود را دریافت کنند و این مورد را تقسیم به افراز می‌گویند.
در بعضی اوقات بهای اموال از سهمشان بیشتر است، در این شرایط ما به تفاوت آن را وراث باید بپردازند.
وراث اگر در تقسیم ارث نتوانند به توافق برسند، باید از طریق دادگاه اقدام به تقسیم ترکه کنند و تمام وارثین در دادگاه باید حضور یابند تا دادگاه با توجه به گواهی انحصار وراثت و نظر کارشناس ترکه، اموال را بین ورثه تقسیم کند.
اشخاص زیر می‌توانند دادخواست تحریر ترکه را تنظیم و به دادگاه ارائه کنند:
· اگر در میان ورثه فرد محجوری باشد، قیم آن محجور چنین امکانی را دارد.
· اگر در میان ورثه، شخصی غایب مفقودالاثر باشد، امین آن غایب نیز میتواند تقاضای تحریر ترکه کند.
· تمام ورثه و نماینده قانونی آنها مثل وکیل دادگستری ورثه حق طرح دعوای تحریر ترکه را دارند.
· فردی که از سوی متوفی مأمور بر اداره ترکه است که به آن «وصی» گفته می‌شود.
· دادستان در صورت عدم وجود وارث.
در نهایت نیز اگر متوفی خارجی باشد، کنسولگری دولت متبوع او حق پیگیری تحریر ترکه را دارد.
"ازآنجایی‌که ممکن است متوفی اموال یا بدهی‌های گوناگونی داشته باشد که ورثه از آن بی‌اطلاع باشند، تحریر ترکه پیش از تقسیم ارثیه ضرورت پیدا می‌کند. برحسب ماده 206 قانون امور حسبی، به روند تعیین حجم اموال، دارایی‌ها، مطالبات و بدهی‌های متوفی که توسط شورای حل اختلاف صورت می‌گیرد، تحریر ترکه گفته می‌شود. دادخواست تحریر ترکه طبق ماده 207 قانون مزبور، از سوی ورثه، نمایندگان قانونی آنها و وصی پذیرفته خواهد شد."
مراحل انحصار وراثت برای ایرانیان در خارج از کشور به شرح زیر است:
1- ثبت وفات ایرانیان خارج از کشور:
وقتی فردی فوت می‌کند، وراث آن ابتدا باید به کنسولگری یا سفارت ایران مراجعه کرده و مدارک مورد نیاز را ارائه دهند. تا پس از تایید مدارک، فوت شخص در سیستم ثبت احوال ایران ثبت شده و گواهی فوت در ایران قابل اخذ باشد.
2-مراجعه به شورای حل اختلاف:
در مرحله بعد باید نماینده قانونی متوفی یا یکی از وراث به دادگاه شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی مراجعه کرده و فرم انحصار وراثت را دریافت کند و در آن فرم با توجه به نوع وراثت و قوانین ارث، اسامی تمام ورثه را ذکر نماید و نسبت آنها با شخص فوت شده را یادداشت کند.
3-اخذ برگه استشهادیه محضری حصر وراثت
سه نفر از آشنایان متوفی باید در دفتر ثبت اسناد رسمی حاضر شده و ورثه متوفی را تصدیق و گواهی کنند.
4-مالیات بر ارث متوفیان خارج از کشور
ورثه باید فهرستی از اموال منقول و غیرمنقول متوفی را تهیه کرده و به اداره دارایی تقدیم کنند تا بتوانند گواهی مالیات بر ارث را دریافت نمایند.
5- مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور
-گواهی فوت متوفی
-کارت ملی و شناسنامه متوفی و ورثه‌ها
- استشهادیه انحصار وراثت
- وصیت‌نامه متوفی (در صورت وجود)
6- چاپ آگهی در روزنامه
موضوع انحصار وراثت شخص متوفی، در روزنامه انتشار می‌یابد که اگر متوفی ورثه دیگری دارد، آگاه شوند.
7-صدور گواهی حصر وراثت ایرانیان خارج از کشور
قاضی پس از انجام مراحل بالا، گواهی حصر وراثت را صادر می‌کند که شامل لیست وراث قانونی و سهم الارث هریک از آنها می‌شود.
تمام ایرانیان در هر جا از دنیا که ساکن باشند، باید به حکمی که در قانون مدنی آمده است توجه کنند، زیرا امور مربوط به احوال شخصیه تابع قوانین و مقررات کشور ایران است.
احوال شخصیه مجموعه‌ای از اوصاف و ویژگی‌های مربوط به شخصیت انسان است که به اعتبار آن شخص در اجتماع دارای حقوق و تکالیفی می‌باشد. این احوال شخصیه شامل: ارث، نسب، طلاق و ازدواج است. در نتیجه باید گفت، انحصار وراثت برای اشخاص ایرانی مقیم در خارج از کشور، تابع قانون ایران می‌باشد.
طبق گفته قانون‌گذار در ماده 875 قانون مدنی، جنین زمانی قابلیت ارث‌بردن دارد که همزمان 2 شرط زیر را دارا باشد:
1. نطفه او پیش از مرگ مورث تشکیل شده باشد
2. جنین زنده به دنیا بیاید هرچند پس از به‌دنیاآمدن بمیرد
البته، این نکته را همیشه در ذهن داشته باشید که بر مبنای ماده 876 قانون مدنی اگر به زنده بودن جنین در زمان به دنیا آمدن شکی وجود داشته باشد، نمی‌توان به‌راحتی از کنار این ابهام عبور کرد. در واقع حکم قانون در این حالت، عدم توارث (ارث‌نبردن) جنین است.
"برحسب تصریحات قانون‌گذار در ماده 878 قانون مدنی، انحصار وراثت جنین نیز مانند سایر ورثه انجام می‌شود با این تفاوت که اگر جنین مانع ارث‌بردن بقیه ورثه شود، تقسیم ترکه تا زمان به دنیا آمدن او به تأخیر می‌افتد. چنانچه جنین مانع توارث دیگر وراث نباشد، آنها ملزم‌اند سهم‌الارث 2 پسر را برای جنین کنار بگذارند و پس از دریافت گواهی حصر وراثت، به تقسیم ترکه بپردازند."
