در شرکت نسبی مسئولیت هر شریک در پرداخت دیون شرکت به چه میزان است؟

به ‌نسبت سرمایه ای است که به شرکت آورده اند. اگر شریکی۱/۳از سرمایه شرکت را تامین کرده است به همین نسبت مسئول پرداخت دیون شرکت است.

تفاوت مسئولیت نسبی و مسئولیت تضامنی

در حقوق ایران زمانی که چند نفر نسبت به یک دین مسئول پرداخت باشند، اصل بر مسئولیت مشترک است نه مسئولیت تضامنی؛ ولی در خصوص اسناد تجاری همه ی مسئولین سند چه صادرکننده چه ظهرنویسی و ضامنین در مقابل دارنده سند مسئولیت تضامنی دارند و در عرض یکدیگر اند یعنی طلبکار به هر کدام که خواست برای وصول طلب رجوع کند.

در مسئولیت نسبی هر یک از متعهدین در برابر طلبکار مسئول پرداخت بخشی از دین است و علی‌الاصول دین بطور مساوی بین آن‌ها تقسیم می شود به طور مثال اگر چهار نفر در مقابل شخصی متعهد به پرداخت مبلغ چهارصد هزار تومن باشند، شخص طلبکار می‌تواند از هر کدام از آن‌ها تا صد هزار تومان از طلب را مطالبه کند.

در مقابل زمانی که مسئولیت تضامنی است هر یک از متعهدین در مقابل طلبکار مسئول پرداخت تمام طلب است به‌ این معنی که طلبکار مختار است که به هر کدام از متعهدین که برای وصول تمام یا بخشی از طلبش رجوع کند.

برای مثال در صورتی که چهار نفر در مقابل طلبکار متعهد به پرداخت مبلغ چهار صد هزار تومان باشند و مسئولیت آن ها تضامنی باشد، طلبکار می‌تواند تمام مبلغ چهارصد هزار تومن را از هر یک از آن‌ها که بخواهد دریافت کند یا به انتخاب خود بخشی از آن را از یکی به بخش دیگر مبلغ را از شخص دیگر دریافت کند.

مسئولیت شرکای جدید در شرکت نسبی

مسئولیت شرکای جدیدی که پس از تشکیل شرکت نسبی وایل شد شخصی به عنوان شریک به شرکت وارد شود نسبت به بدهی های شرکت که قبل از ورود او به شرکت ایجاد شده است نیز با سایر شرکا به نسبت سهم‌الشرکه اش مسئولیت نسبی دارد. با این حال شرکاء می‌توانند خلاف این را شرط کنند.

لازم به ذکر است که این قرار تنها بین خود شرکا قابل استناد و‌ معتبر است و در برابر اشخاص ثالث کان لم یکن و غیر قابل استناد است.

لازم به ذکر است که شریک قبلی که سهم‌الشرکه خود را به شریک جدید واگذار کرده است نسبت به بدهی شرکت هیچ مسئولیتی ندارد، چه این دین قبل از خروج او از شرکت ایجاد شده باشد و چه بعد از خروج او از شرکت.

همچنین ماده ۱۴۲ قانون تجارت در خصوص مسئولیت مدنی هیئت‌مدیره و مدیرعامل مقرر می‌دارد:

« هر یک از اعضای هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت در مقابل شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از قانون یا اساس‌نامه شرکت یا مصوبات مجمع عمومی بر حسب مورد منفردا یا مشترکاً مسئول هستند و دادگاه حدود مسئولیت هر یک را برای جبران خسارت تعیین می کند». در این ماده نیز قانون‌گذار مسئولیت نسبی را مورد پذیرش قرار داده است یعنی هر کدام از آن‌ها را ملزم کرده است که تنها بخشی از خسارت را جبران کنند».

شرایط مسئولیت نسبی در قانون تجارت

شرکت های تجاری انواعی مختلفی دارند که در ثبت و مسئولیت شرکا باهم تفاوت هایی دارند. گاهی دو یا چند شخص برای انجام فعالیت تجاری شرکتی را تشکیل می دهند، در صورتی‌که در قالب شرکت نسبی باشد و در زمان انحلال دارایی شرکت برای پرداخت بدهی های شرکت کافی نباشد مسئولیت هر یک از شرکا به نسبت سهم‌الشرکه ای است که به شرکت آورده اند.

برای مثال اگر کل سرمایه شرکت ۱۰۰ هزار تومان باشد و شخص الف ۲۰ هزار تومن سرمایه به شرکت آورده باشد حال اگر شرکت منحل شود و بدهی شرکت ۱۰۰۰۰۰۰ تومان باشد شخص الف به میزان ۲۰۰ هزار تومان مسئول پرداخت بدهی شرکت است.

البته همان‌ طور که فوقا گفته شد در صورتی شرکا مسئول پرداخت دیون شرکت هستند که اولا شرکت منحل شده باشد و ثانیا دارایی شرکت برای پرداخت بدهی های شرکت کافی نباشد، با این‌حال تا قبل از انحلال شرکت شرکا مسئول پرداخت بدهی‌های شرکت نیستند و دیون شرکت از خود شرکت مطالبه می شود .

تعریف مسئولیت نسبی

مسئولیت نسبی در مقابل مسئولیت تضامنی قرار دارد و‌ ناظر به فرضی است که چند نفر متعهد به انجام تعهد و اداء دین یا جبران خسارت هستند و مسئولیت هر کدام به نسبت خسارتی است که وارد کرده اند یا تعهدی است که بر عهده آنها قرار گرفته است. در حقوق ایران مسئولیت نسبی در روابط کارگر و کارفرما مورد پذیرش قرار گرفته است.

زمانی که کارگر در اثر حادثه‌ ی ناشی از کار دچار آسیب می‌شود کارشناس با تعیین سهم هر کارگر و کارفرما در ایجاد حادثه آن‌ها را به نسبت تقصیرشان مسئول می‌ داند.

مثلاً در یک حادثه کارگر ۳۰ درصد و کارفرما ۷۰ درصد مقصر شناخته می شود که در این‌ جا کارفرما به نسبت ۷۰ درصد باید خسارت کارگر را جبران کند. علاوه بر این در حقوق تجارت هم مسئولیت نسبی مورد پذیرش قرار گرفته است.

 

اطلاعیه انتشار اوراق قرضه

اطلاعیه انتشار اوراق قرضه باید مشتمل بر نکات زیر بوده و توسط دارندگان امضاء مجاز شرکت، امضاء شده باشد:

1.  نام شرکت؛
2. موضوع شرکت؛
3.  شماره و تاریخ ثبت شرکت؛
4.  مرکز اصلی شرکت؛
5.  مدت شرکت؛
6.  مبلغ سرمایه شرکت و تصریح به اینکه کلیه آن پرداخت شده است؛
7.  در صورتی که شرکت سابقاً اوراق قرضه صادر کرده است مبلغ و تعداد و تاریخ صدور آن و تضمیناتی که احتمالاً برای بازپرداخت آن در نظر گرفته شده است و همچنین مبالغ بازپرداخت شده آن و در صورتی که اوراق قرضه سابق قابل تبدیل به سهام شرکت بوده باشد مقداری از آن‌گونه اوراق ‌قرضه که هنوز تبدیل به سهم نشده است؛
8. در صورتی که شرکت سابقاً اوراق قرضه مؤسسه دیگری را تضمین کرده باشد مبلغ و مدت و سایر شرایط تضمین مذکور؛
9.  مبلغ قرضه و مدت آن و همچنین مبلغ اسمی هر ورقه و نرخ بهره‌ای که به قرضه تعلق می‌گیرد و ترتیب محاسبه آن و ذکر سایر حقوقی که‌ احتمالاً برای اوراق قرضه در نظر گرفته شده است و همچنین موعد یا مواعد و شرایط بازپرداخت اصل و پرداخت بهره و غیره و در صورتی که اوراق ‌قرضه قابل بازخرید باشد شرایط و ترتیب بازخرید؛
10.  تضمیناتی که احتمالاً برای اوراق قرضه در نظر گرفته شده است؛
11. اگر اوراق قرضه قابل تعویض با سهام شرکت یا قابل تبدیل به سهام شرکت باشد مهلت و سایر شرایط تعویض یا تبدیل؛ خلاصه گزارش وضع مالی شرکت و خلاصه ترازنامه آخرین سال مالی آن که به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام رسیده است.

طبق ماده 53 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت

دارندگان اوراق قرضه در اداره امور شرکت هیچ‌گونه دخالتی نداشته و فقط بستانکار شرکت محسوب می‌شوند. دارندگان اوراق قرضه، مانند سهام داران شرکت نمی‌باشند و فقط بستانکار شرکت محسوب می‌شوند.

استقراض از طریق اوراق قرضه

انتشار اوراق قرضه صرفا برای شرکت سهامی عام مجاز است و شرکتهای سهامی خاص نمی توانند اوراق قرضه منتشر کنند و طبق ماده ۵۲ لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت؛ ورقه قرضه ورقه قابل معامله‌ای است که معرف مبلغی وام است با بهره معین که تمامی آن یا اجزا آن در موعد یا مواعد معینی باید ‌مسترد گردد. برای ورقه قرضه ممکن است علاوه بر بهره حقوق دیگری نیز شناخته شود. اوراق قرضه وسیله مؤثری است که از طریق آن یک شرکت تجاری اندوخته‌های کوچک مردم را گردآوری می‌کند و با هدایت آن‌ها به سمت تولید و فعالیت‌های اقتصادی از آن‌ها منتفع می‌شود. اوراق قرضه باعث می‌شود تا اندوخته‌های کوچک در کنار هم جمع شوند و در انجام یک فعالیت اقتصادی به کار گرفته شوند این امر باعث رونق و شکوفایی اقتصادی خواهد شد.

استقراض به صورت عادی

استقراض عادی این گونه است که مبلغی به عنوان وام از بانک ها و اشخاص برای مدت زمان معینی گرفته می شود و این نوع استقراض در میان مردم عادی نیز رایج است.

هبه ناشی از عقد باطل

در عقد هبه به عنوان عقد رایگان مانند سایر عقود معوض، قبض به باطل ید ضمانی است یعنی اینکه اگر متهب هبه ای را ناشی از عقد باطل به تصرف خود گرفته مسئولیت تلف، قصان آن را به عهده دارد. آن را باید به مالک آن برگرداند.

نکات کاربردی عقد هبه

در موردی که ولی یا قیم محجور، مالی را که در قبض خود دارد، به مولی علیه خود هبه نماید، نیازی به قبض نیست و با وقوع تراضی، عقد هبه واقع می شود.اما هرگاه مال موهوب هنوز به تصرف واهب در نیامده باشد، مانند: مبیع پیش از تسلیم به خریدار یا مالی که دیگری راغصب نموده ،قبض باید به ولایت و قیومت واقع شود

• اگر حیوانی توسط واهب به متهب هبه داده شود و حیوان دارای حمل شود حمل از نمائات و منافع منفصل محسوب می شود. بنابراین اگر در این حالت که حمل درشکم مادر است،واهب(هبه دهنده) رجوع کند،حمل متعلق به متهب(هبه گیرنده) می شود.
• هرگاه در اثرکار و عمل متهب درعین مال مورد هبه،ارزش و قیمتی اضافه گردد،درحالتی که واهب از هبه ی خود رجوع کند ،متهب مستحق افزایش قیمتی خواهد بود که در اثر کار او در عین موهوبه بوجود آمده است
• واهب می تواند محل مصرف آنچه را که بخشیده است معین کند.مثلا اگر فردی بنام محمد میزان ۲۰۰میلیون به دوستش پرداخته تا صرف هزینه درمان مادرش رابدهداین هبه صحیح میباشد حتی اگر هزینه درمان بیش از مبلغ ۲۰۰ میلیون بشود.
• اگر شخصی مالی را به مکان، یا موسسه یا سازمانی هدیه کند که خود او هم از آن منتفع شود هبه صحیح است. وقتی شخصی مکانی جهت احداث انجمن علمی هبه کند و خود در آن شرکت کند واز آن مکان منتفع شود هبه صحیح می باشد.
• اگر شخصی به موجب قرارداد یا شرط ضمن عقد تعهد نماید که مالی را به دیگری ببخشد، مثل اینکه فرد بگوید اگر به فرزندم ریاضی یاد بدهی ماشینم را به تو هدیه می دهم و خود هبه پس ازتحویل خودرو اتفاق می افتد این اقدام راباید تعهد به هبه نامید و خود هبه با ایفا و اجرای تعهد واقع می شود.
•  هبه عقد تملیکی است و موضوع آن باید مال باشد( عین،منفعت،دین )،بنابراین حقوق غیر مالی مانند ولایت، زوجیت، اهلیت و عناصر احوال شخصیه نمی تواند موضوع هبه باشد این درحالی است اثرهبه انتقال مالکیت و شامل انتقال حقوق نمی شود مانند حق ارتفاق، حق انتقاع، حق تحجیر، حق شفعه.

هبه مال مشاع

بنابر نظر دکتر کاتوزیان هبه مال مشاع در صورتی که تصرف در آن به حقوق دیگران صدمه ای وارد نکند هیچ ایرادی ندارد.

چنانچه عین موهوبه مشاع باشد و شریک یا شرکای دیگر، حاضر به تسلیم نباشند، بنابر نظر دکتر کاتوزیان دادن اجازه از حقوق شرکا می باشد و نباید آن را به عنوان تکالیف آنها بدانیم .در این حالت شریک مال مشاع میتواند جلوگیری کند از دخل و تصرف دیگران، مگر در مواردی خاص مانند محل های مشترک عبور و مرور بیشتر در مورد قسمت مشاعات یک ساختمان که موجب معطل ماندن ملک مشاع می شود اتفاق خواهد افتاد.

اثر قبض در تملیک

چون قبض(به تصرف در آوردن) از شرایط عقد هبه می باشد، باید با اذن و اراده هبه دهنده حال اگر متهب بدون اجازه مال مورد هبه به تصرف خود دراورد عقد هبه تحقق پیدا نمی کند و ید متهب غاصبانه یعنی در مورد تلف و ناقص شدن مسئولیت دارد.

هبه های غیر قابل رجوع

اصولا واهب می تواند پس از انعقاد هبه از آن رجوع کند، مگر در موارد ذیل، که واهب حق رجوع از هبه را ندارد:

• در صورت تلف شدن عین موهوبه: در حالتی که مال مورد هبه تلف و یا اتلاف شود قابل رجوع نیست.مانند اینکه انگشتری در دریا بیفتد.
• در صورتی که متهب پدر یامادر یا اولاد واهب باشد: در این صورت هبه عقدی لازم است و نمیتوان رجوع کرد. یعنی مال مورد هبه قابل پس گرفتن نیست..
• در صورتی که هبه معوض شده: یعنی وقتی که هبه با شرط عوض باشد قابل رجوع نیست؛ مگر اینکه آن شرط انجام نشده باشد.برای مثال: شخص الف در قبال ماشین خود به دیگری که هدیه کرده شرط میکند که شخص ب نقاشی خانه ی وی را به عهده بگیرد. تا زمانی که شخص ب نقاشی را انجام نداده باشد شخص الف می تواند هبه خود را برگرداند اما اگر شخص نقاشی را کرده باشد دیگر هبه قابل پس گرفتن نیست.
• در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده است: مثال اگر شخص الف ماشین خود را به شخص ب هبه کند و شخص ب به هر عقدی مثل بیع، صلح یا معاوضه ماشین را به شخص ج بدهد دیگر ماشین قابل برگشت به شخص الف نیست.
• در صورتی که در عین موهوبه تغییرحاصل شده باشد: منظور از تغییر، تغییر عرفی یا نه تغییر ماهیت منظور پارچه ای که تبدیل به لباس شود این مال مورد هبه قابل برگشت نیست.

اشتباه در شخصیت هبه گیرنده

در عقد هبه، شخصیت متهب علت عمده عقد، لذا در صورت اشتباه در شخصیت شخص هبه گیرنده هبه باطل است در حالتی که شخص هبه گیرنده را فرزند برادر خود می دانسته بعدا مشخص شده که نبوده پس هبه باطل است.

هبه عقد جایز است

هرگاه واهب بخواهد می تواند رجوع کنداما عقد به فوت هریک از طرفین (منفسخ) منحل نمی شود.

هبه مبتنی بر مسامحه

چون هبه معمولاجهت گذشت و بخشش است پس علم اجمالی به ان کفایت می کند: اگر طلبکار میزان طلب خود را نداند و آن را به شخص بدهکار ببخشید هبه واقع شده و صحیح است.

هبه عقد رایگان

مجانی بودن هبه یعنی که در عقد هبه چیزی رد و بدل نمی شودوبا مبادله جمع نمی شود، هرچند که عوض ارزشش خیلی کمتر از مورد هبه باشد مثلا اگر شخص در قبال هدیه ی خانه ی ۳۰۰ میلیونی خود یک خودرو به ارزش ۴۵ میلیون بگیرد در این حالت عقد هبه واقع نمی شود اما شرطی که دارای ارزش مالی باشد با مجانی بودن هبه منافاتی ندارد.

هبه عقد عینی است

عقد هبه با توافق و تراضی دو طرف اتفاق نمی افتد و شرط صحت هبه قبض به عبارت: دیگر هبه زمانی اتفاق می افتد که شخص هبه کننده، مال مورد هبه را به متهب تحویل دهد و هبه گیرنده تحویل گیرد ولو اینکه عملا استفاده ای نکند.