دادگاه صالح برای رسیدگی به موضوع نفقه کدام دادگاه است؟

دادگاه خانواده مرجع صالح برای رسیدگی به مسئله ی نفقه ی فرزندان است.

آیا فرزندان می توانند نفقه ی معوقه را مطالبه کنند؟

در این مورد می توان گفت که فرزندان در دسته ی اقارب قرار می گیرند، حق مطالبه نفقه معوقه و گذشته که پرداخت نشده است را ندارند. آن ها تنها می توانند نسبت به آینده حق دریافت نفقه داشته باشند نه نسبت به گذشته.

ماده 1206 قانون مدنی:

« زوجه در هر حال می‌ تواند برای نفقه زمان گذشته خود اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور طلب ممتازه بوده و در صورت‌ افلاس یا ورشکستگی شوهر زن مقدم بر غرما خواهد بود، ولی اقارب فقط نسبت به آتیه می‌توانند مطالبه نفقه نمایند.»

آیا پرداخت نفقه فرزندان نامشروع واجب است؟

در این باره نظرات مختلفی وجود دارد اما طبق یک نظر که منطقی تر بنظر می رسد در خصوص نفقه ی فرزندانی که از راه نامشروع به دنیا آمده اند، اما پدرش مشخص است و شناسنامه دارد، وظیفه ی پرداخت نفقه ی او بر پدرش واجب است. ولی عده ای معتقدند که هیچ نفقه ای بر عهده ی پدر قرار نمی گیرد.

چه کسی باید برای نفقه ی فرزند اقدام نماید؟

هرکسی که وظیفه نگهداری فرزند را بر عهده دارد می تواند برای دریافت نفقه ی او اقدام نماید. این وظیفه پرداخت نفقه در قبال فرزندان دختر تا زمانی که ازدواج نمایند و در مورد فرزندان پسر تا سن هجده سالگی و در مورد تحصیل تا مقطع آموزش های واجب الزامی است. پدر باید با توجه به توان مالی خود نفقه را بپردازد و در صورتی که پدر به توان پرداخت نفقه داشته باشد ضمانت اجرای این عدم پرداخت نفقه، شش ماه تا دو سال حبس خواهد بود.

پرداخت نفقه فرزندان در صورت فوت پدر بر عهده چه کسی است؟

در صورتی که پدر خانواده فوت کرده باشد یا اینکه توان پرداخت نفقه را به اطرافیانش نداشته باشد در اینجا پدر بزرگ پدری مسئول پرداخت نفقه می شود. در صورتی که هیچکدام از اجداد پدری و پدر او توان پرداخت نفقه را نداشته باشند یا اینکه فوت کرده باشند، مادر مسئول پرداخت نفقه فرزندان است. در جایی که مادر نیز زنده نباشد یا توان پرداخت نفقه نداشته باشد، این نفقه بر عهده پدر بزرگ و مادر بزرگ مادری و مادر بزرگ پدری او قرار می گیرد.

ماده 1199 قانون مدنی:

« نفقه اولاد بر عهده پدر است. پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است، با رعایت الاقرب‌ فالاقرب؛ در صورت ‌نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آن ها نفقه بر عهده مادر است. هر گاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب‌النفقه است و اگر چند نفر از ‌اجداد و جدات مزبور، از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند.»

پرداخت نفقه فرزندان بر عهده چه کسی است؟

نفقه فرزندان در وهله اول یک تکلیف بر عهده پدر است. پدر خانواده به عنوان کسی که به شغلی مشغول است و نان آور خانواده است و همچنین ریاست خانواده را برعهده دارد، وظیفه تامین نیازهای زندگی همسر و فرزندان خود را برعهده دارد. البته بر طرف کردن این نیازها بستگی به توان مالی او دارد. این وظیفه در قبال فرزندان دختر تا زمانی که ازدواج نمایند و در مورد فرزندان پسر تا سن هجده سالگی قابل مطالبه است.

چه میزان نفقه باید در دوران عقد پرداخت گردد؟

متناسب با شأن و نیاز های خانم باید نفقه ی متناسبی به او پرداخت گردد.

آیا در دوران عقد نفقه خانم بر عهده مرد قرار می گیرد؟

بله، مطابق ماده 1102 قانون مدنی، بعد از وقوع عقد ازدواج، حقوق و تکالیف میان زوجین برقرار می شود.

وضعیت نفقه در دوران عقد چگونه است؟

دوران عقد به زمانی گفته می شود که زن و شوهر بر سر خانه و زندگی خود هنوز نرفته اند. بلکه صرفا صیغه محرمیت میان ان ها جاری شده است. بر اساس فرهنگ اغلب خانواده ها ی ایرانی، تا زمانی که دختر و پسر به خانه جداگانه ای نرفته اند و زندگی مشترکشان را هنوز شروع نکرده اند، دختر باکره محسوب می شود. در نتیجه تمکین عام میان این زن و شوهر در دوران عقد وجود دارد اما تمکین خاص وجود ندارد.

 

حال در اینجا اختلاف نظر وجود دارد. عده ای معتقدند از آن جا که تمکین خاص میان آن ها برقرار نیست، پس مرد وظیفه ای برای پرداخت نفقه ندارد. اما نظر عده ی دیگر این است که به استناد ماده 1102 قانون مدنی که بین کرده است:

 

” ماده 1102 قانون مدنی :

  همین که نکاح به طور صحت واقع شد ، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود.”

 

می توانیم بگوییم که تمام حق و حقوق میان زوجین از زمان انعقاد عقد برقرار بوده و مرد ملزم است که در دوران عقد به همسرش نفقه بپردازد.

طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه توسط شوهر

براساس ماده 1106 قانون مدنی نفقه خانم در ازدواج دائم بر عهده شوهر قرار می گیرد. پس در اینجا می توان نتیجه گرفت که در ازدواج موقت ما بحثی به عنوان نفقه نداریم مگر اینکه خانم به عنوان شرط ضمن عقد ازدواج موقت، پرداخت نفقه را شرط کرده باشد. در مورد نفقه ازدواج دائم نیز تفاوتی ندارد که شوهر توانایی مالی پرداخت نفقه را دارد یا خیر!

 

مجازات و جرم عدم پرداخت نفقه

وضعیت نفقه در دوران عقد

پرداخت نفقه فرزندان برعهده چه کسی است؟

اگر مرد وظیفه ی خود مبنی بر پرداخت نفقه را انجام ندهد چه به دلیل عدم توانایی مالی باشد و چه به هر دلیل دیگری و حتی اصلاً بدون وجود دلیل موجهی، خانم میتواند به دادگاه مراجعه کرده و درخواست مطالبه ی نفقه نماید.

 

دادگاه پس از احراز شرایط تعلق گرفتن نفقه به خانم، شوهر را ملزم به پرداخت نفقه می کند. اگر مرد خودش اقدام به پرداخت نفقه نکند دادگاه او را مجبور به پرداخت می کند به این صورت که ابتدا اجرائیه صادر می شود و بعد پرونده به اجرای احکام ارسال می‌شود. از طریق اجرای احکام، اجرائیه به محکوم علیه که همان شوهر است، ابلاغ میگردد. چنانچه وی به هر دلیلی ملزم به پرداخت نفقه نشود، خانم می تواند به دلیل قرار گرفتن در سختی و عسر و حرج، دادخواست طلاق خود را به دلیل عدم پرداخت نفقه توسط شوهر، به دادگاه تقدیم نماید. لذا طلاق از طریق نفقه با عنوان ترک انفاق میتواند مطرح گردد.

 

طلاق از طریق عسر و حرج

طلاق به علت نازایی مرد (عقیم بودن مرد)

راه های اثبات پرداخت نفقه

اقرار: از نظر قانون اخبار به حقی است برای غیر به ضرر خود.

شهادت:اگر شخص یا اشخاصی بر پرداخت نفقه شهادت دهند

سوگند :یعنی زوج از دادگاه درخواست می کند که طرف مقابل سوگند بخورد .

سند نوشته یا مدرکی که اثبات کننده ی ادعای فرد باشد مانند ثبت نام در کلاس های اموزشی در حالی که زوجه منبع درامد ندارد.

اماره به شرایطی که بر اساس قانون یا نظر قاضی دلیل بر امری باشد.

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه

1-)ضمانت اجرای حقوقی

چنانچه نپرداختن نفقه به دلیل ناتوانی مالی مرد باشد، برای خانم در صورت وجود یکسری دلایل خاصی حق طلاق بوجود می آید. هم چنین جهت مطالبه ی نفقه می تواند به دادگاه خانواده دادخواست جهت مطالبه ی نفقه بدهد.

 

” ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی:

زن می تواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.”

” ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی:

در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم محکمه و الزام او بدادن نفقه زن می‌ تواند برای طلاق به حاکم ‌رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق مینماید ‌همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.”

2-) ضمانت اجرای کیفری

قانون گذار به دلیل اهمیت بحث نفقه، برای ترک نفقه مجازات کیفری نیز مشخص نموده است. براساس ماده 642 قانون مجازات اسلامی مجازات عدم پرداخت نفقه افراد واجب النفقه حبس از سه ماه و یک روز تا پنج ماه مشخص شده بود. اما با تصویب ماده 53 قانون حمایت از خانواده، ماده فوق نسخ گردید و فرد به حبس شش ماه تا دو سال حبس (تعزیری درجه شش) محکوم می شود.

 

توجه داشته باشید که نفقه از جرائم قابل گذشت است و پیگیری کیفری نیاز به شکایت زوجه دارد.

زن در چه صورت می تواند نفقه دریافت نماید:

عقد دائم: در عقد موقت به زن نفقه تعلق نمی گیرد مگر اینکه طرفین در این باره از قبل توافق کرده باشند

 

تمکین: اصل بر تمکین زن است و مرد باید عدم تمکین را اثبات نماید.

نفقه چیست؟

نفقه وجه یا مالی است که مرد پس از عقد ازدواج وظیفه دارد برای رفع نیازهای همسرش به او بپردازد.

آیا برای طلاق توافقی حتما باید وکیل داشت؟

خیر، داشتن وکیل الزامی نیست. اما برای گرفتن نتیجه مطلوب می‌تواند لازم باشد.

ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی

نفقه اولاد بر عهده پدر است. پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است، با رعایت الاقرب‌ فالاقرب؛ در صورت ‌نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آن ها نفقه بر عهده مادر است.

هر گاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب‌النفقه است و اگر چند نفر از ‌اجداد و جدات مزبور، از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند.

ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی

زن میتواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.

ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی

در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (درصورت عدم پرداخت) تامین می گردد.

بر اساس ماده 1107 قانون مدنی:

نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض. در صورتی که بعد از عقد خانم از آقا تمکین کند، آقا موظف به پرداخت نفقه به خانم است.

این نفقه برای گذران زندگی خانم مانند هزینه خوراک، پوشاک، اسباب منزل، هزینه‌های درمانی خانم (هزینه درمان ضروری و هزینه‌های زیبایی بر عهده آقا نیست) و … به خانم پرداخت می‌شود. در شرایطی که خانم در روابط زناشویی و امور منزل کوتاهی نکند آقا باید این هزینه را پرداخت کند.

سوالات قاضی در دادگاه اجرت المثل شامل چه چیزهایی است؟

کارهایی که زن در خانه ی مرد انجام می دهد همگی ارزش مالی دارند. از این رو زن می تواند هر زمان که مایل بود مزد کارهایی که در خانه ی شوهر انجام داده است را دریافت نماید. 

البته لازم به ذکر است که زن نمی تواند مزد تمام کارهایی که در منزل شوهرش انجام داده است را مطالبه کند.

در همین باره باید گفت که زن تنها می تواند مزد کارهایی را از شوهر دریافت کند که انجام آن کارها شرعا بر عهده ی وی نبوده باشد. از این رو دریافت مزد کارهایی چون شستن ظروف، نظافت منزل و… غیر قابل انجام است. 

همچنین ناگفته نماند کارهایی که زن انجام می دهد باید با قصد عدم تبرع باشند. عدم تبرع بدین معناست که زن قصد رایگان انجام دادن کارها را نداشته باشد. او بایستی پیشاپیش و با قصد دریافت دستمزد آن کارها را برای شوهر یا در خانه ی شوهر به انجام رسانده باشد. 

از اینرو و برای تعیین این مساله که کدام کارها شامل اجرت المثل می شوند و… لازم است تا سوالات قاضی در دادگاه اجرت المثل را بدانیم.