انواع قراردادهای عمومی

مهمترین قراردادهای عمومی شامل قرارداد مقاطعه‌کاری، قرارداد قرضه عمومی، قرارداد امتیاز امر عمومی، قرارداد پیمان استخدامی،قرارداد پیمانکاری عمومی و قرارداد عاملیت است.

اصول حاکم در قراردادهای عمومی

قراردادهای عمومی یکی از مهمترین  مباحث در حقوق قراردادها است. قراردادهای عمومی، قراردادهایی هستند که یکی از طرفین عقد قرارداد، دولت و طرف دیگر شخص حقیقی یا حقوقی غیردولتی است. قرارداد عمومی، جزء حقوق عمومی و از قواعد عمومی قراردادها تبعیت می‌کند. قراردادهای عمومی شامل قرارداد مقاطعات، قراردادهای امتیاز نفتی، قراردادهای بیمه، قراردادهای بانکی، قراردادهای پیمانکاری و قرارداد کار است. قانون حاکم بر قراردادهای عمومی، حقوق قراردادها، مانند حقوق تجارت، حقوق بانکی،‌حقوق نفت، حقوق اداره کار و حقوق بیمه است.

مسئولیت پرداخت دیون متوفی

مسئولیت پرداخت دیون متوفی بر عهده ورثه است. ورثه باید تمام دیون متوفی را به نسبت سهم‌الارث خود پرداخت کنند. اگر یکی از ورثه از پرداخت دیون متوفی خودداری کند، سایر ورثه می‌توانند از او مطالبه کنند. اگر متوفی دارای وصیت‌نامه باشد، باید دیون متوفی برطبق وصیت‌نامه به طلبکاران پرداخت شود. در صورتیکه متوفی دارای اموال قابل تقسیم است، باید دیون متوفی قبل از تقسیم اموال پرداخت شود. اگر متوفی دارای اموال غیرقابل تقسیم باشد، باید دیون متوفی به نسبت ارزش اموال غیرقابل تقسیم بین طلبکاران تقسیم شود. در صورتیکه برای پرداخت دیون متوفی، اموال شخص متوفی کافی نباشد، ورثه می‌توانند برای تأمین دیون متوفی از اموال خود استفاده کنند. اگر ورثه از پرداخت دیون متوفی خودداری کنند، طلبکاران متوفی می‌توانند از دادگاه برای تأمین خواسته خود اقدام کنند. 

نحوه پرداخت دیون متوفی

دیون متوفی باید قبل از تقسیم ارث از ماترک متوفی پرداخت شود. اگر اموال متوفی برای پرداخت دیون کافی نباشد، ورثه باید به نسبت سهم‌الارث خود، دیون را پرداخت کنند. ورثه می‌توانند دیون متوفی را به صورت نقدی یا غیرنقدی پرداخت کنند. اگر دیون متوفی به صورت نقدی باشد، ورثه باید آن را به طلبکاران متوفی بپردازند. در صورتیکه دیون متوفی غیر نقدی باشد، وارثین باید آن را به صورت عین یا مثل یا قیمت به طلبکاران متوفی پرداخت کنند.

دیون متوفی

دیون متوفی، تعهداتی هستند که متوفی در زمان حیات خود داشته است. این تعهدات می‌توانند مالی یا غیرمالی باشند. دیون متوفی باید قبل از تقسیم ارث پرداخت شود. اگر اموال متوفی برای پرداخت دیون کافی نباشد، ورثه باید به نسبت سهم‌الارث خود، دیون را پرداخت کنند.دیون متوفی شامل دیون واجب الادا و دیون غیر واجب الادا است. دیون واجب الادا، دیون هستند که پرداخت آن‌ها بر اساس قانون یا شرع ضروری است. این دیون شامل مهریه، نفقه، واجبات مالی مانند زکات و خمس، و دیون ناشی از جرم یا جنایت می‌شوند. دیون غیرواجب الادا، دیونی هستند که پرداخت آنها‌ برطبق قانون یا شرع ضروری ندارد، مانند دیون معاملات، دیون تعهدات قراردادی، و دیون ضمانت می‌شوند. 

آثار موانع ارث

• قطع رابطه توارث: رابطه توارث بین وارث و متوفی با موانع ارث قطع می شود.

• عدم تعلق ارث: وارثینی که موانع ارث را دارند، از شخص متوفی ارث نمی برند.

موانع ارث سببی

موانع ارث سببی مانع از ارث بردن خویشاوندان سببی متوفی می‌شود. موانع ارث سببی به شرح ذیل است:

• طلاق: زن مطلقه از شوهر مطلقه خود ارث نمی‌برد.
• فسخ نکاح: در فسخ نکاح، زن از مرد ارث نمی برد.
• ظهار: مردی که همیر خود را ظهار کند، ارث به وی تعلق نمی گیرد.
• لعان: مردی که همسر خود را لعن کند، از وی ارث نمی‌برد. 

موانع ارث نسبی

موانع ارث نسبی مانع از ارث بردن خویشاوندان نسبی متوفی می‌شود. موانع ارث نسبی به شرح ذیل است:

• کفر: کافر از مسلم ارث نمی‌برد، اگر چه از لحاظ درجه و طبقه مقدم بر وارث مسلمان باشد.
• قتل: وارثی که مورث خود را عمدا به قتل برساند از وی ارث نمی برد، اعم از این که قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفردا باشد یا به شرکت دیگری.
• زنازادگی: کسی که از زنا متولد شده باشد از ارث پدر و مادر و اجداد و برادران و خواهران مادری خود ممنوع می‌شود.
• رق: برده از آزاد ارث نمی‌برد.

شرایط تحقق ارث

شرایط تحقق ارث برطبق قانون مدنی به شرح ذیل است:

• فوت متوفی: فوت متوفی شرط لازم برای تحقق ارث است. ارث زمانی به وجود می‌آید که متوفی فوت کند. فوت متوفی باید از نظر پزشکی محرز شود.
• وجود ترکه: ترکه به معنای اموال و دارایی‌های متوفی است. ارث زمانی به وجود می‌آید که متوفی اموال و دارایی داشته باشد. ترکه متوفی می‌تواند شامل اموال منقول، غیرمنقول، حقوق و تعهدات باشد.
• وجود ورثه: ورثه به افرادی گفته می‌شود که از متوفی ارث می‌برند. ارث زمانی به وجود می‌آید که متوفی وارث داشته باشد. ورثه متوفی می‌توانند نسبی، سببی یا قانونی باشند. اگر متوفی هیچ وارثی نداشته باشد، ارث به دولت می‌رسد.

ارث قانونی چگونه تعیین می‌شود؟

ارث قانونی بر اساس قانون تعیین می‌شود و در صورت عدم وجود وراث شرعی، ورثه قانونی ارث می‌برند. ورثه قانونی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• ابوین: ابوین یعنی پدر و مادر. اگر هر دو زنده باشند، هر کدام یک‌سوم می‌برند و اگر یکی زنده باشد، تمام ارث به او می‌رسد.
• کفالت: کفالت یعنی سرپرستی. اگر کسی فرزند خوانده داشته باشد، فرزند خوانده به عنوان وارث قانونی محسوب می‌شود و در صورت فوت سرپرست، یک‌سوم ارث را می‌برد.
• دولت: اگر هیچ وارث دیگری وجود نداشته باشد، تمام ارث به دولت می‌رسد.

ارث شرعی

ارث شرعی بر اساس سهم‌الارث تعیین می‌شود و نمی‌توان آن را تغییر داد. سهم‌الارث هر یک از وراث در قرآن کریم و احادیث مشخص شده است. ورثه شرعی به شرح ذیل است:

• وارثان نسبی: ورثه نسبی کسانی هستند که با متوفی از یک نسب هستند. این گروه شامل پدر، مادر، فرزندان، نوه‌ها، پدربزرگ و مادربزرگ، عمو، عمه، خاله و دایی می‌شوند.
• وارثان سببی: ورثه سببی کسانی هستند که با متوفی از طریق ازدواج به هم مرتبط می‌شوند. این گروه شامل زوج، زوجه، پدر و مادر زوج یا زوجه، فرزندان زوج یا زوجه، و اجداد و برادران و خواهران زوج یا زوجه می‌شوند.
• وارثان عصبه: ورثه عصبه کسانی هستند که با متوفی از یک نسل هستند و هیچ وارث نسبی دیگری ندارند. این گروه شامل برادران، خواهران، عمو، عمه، خاله و دایی می‌شوند. 

ارث چه انواعی دارد؟

برطبق قانون مدنی که برمبنای فقه شیعه است، ارث شامل ارث شرعی و قانونی است. ارث شرعی بر اساس سهم‌الارث تعیین می‌شود و نمی‌توان آن را تغییر داد. اما قانونگذار ارث قانونی را مشخص کرده و در صورت عدم وجود وراث شرعی، ورثه قانونی ارث می‌برند. 

معنی ارث چیست؟

ارث به معنای انتقال مالکیت اموال متوفی به ورثه پس از فوت شخص است. ارث یکی از مهم‌ترین مباحث حقوقی است که در زندگی همه افراد وجود دارد. ارث می‌تواند شامل اموال منقول، غیرمنقول، حقوق و تعهدات باشد.

ارث؛ موانع ارث، دیون متوفی

ارث یکی از مهم‌ترین مباحث حقوقی است که برطبق قانون ارث، وارثین شخص متوفی از ماترک متوفی ارث می‌برند. طبقات ارث و اشخاصی که به جهت توارث از شخص متوفی ارث می‌برند، در قانون مدنی مشخص شده است. قانونگذار در قانون مدنی با پیروی از فقه شیعه، طبقات ارث، شرایط تحقق ارث و موانع ارث را بیان کرده است. با توجه به پیچیدگی پرونده‌های ارث و میراث بهتر است، پرونده‌های ارث و میراث توسط وکیل متخصص ارث در دادگاه پیگیری شود تا وارثین به حق قانونی خود برسند.

تنظیم قرارداد اجاره با رعایت اصول حقوقی و قانونی

تنظیم قرارداد اجاره با رعایت اصول حقوقی و قانونی، می‌تواند به کاهش اختلافات بین موجر و مستاجر کمک کند. در هنگام تنظیم قرارداد اجاره، باید تمام شرایط و تعهدات موجر و مستاجر به صورت دقیق ذکر شود. با تنظیم قرارداد اجاره با رعایت اصول حقوقی و قانونی، می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات و اختلافات بین موجر و مستاجر جلوگیری کرد. به عنوان مثال، اگر در قرارداد اجاره، میزان اجاره‌بها به صورت دقیق ذکر شده باشد، موجر نمی‌تواند به‌طور خودسرانه اجاره‌بها را افزایش دهد.

وظایف و حقوق مستاجر

پرداخت اجاره‌بها در موعد مقرر: مهم‌ترین وظیفه مستاجر، پرداخت اجاره‌بها در موعد مقرر است. مستاجر باید اجاره‌بها را در موعد مقرر، به موجر پرداخت کند.

استفاده از عین مستاجره به نحو متعارف و متناسب با هدف اجاره: مستاجر باید از عین مستاجره به نحو متعارف و متناسب با هدف اجاره استفاده کند. به عبارت دیگر، مستاجر باید از عین مستاجره به گونه‌ای استفاده کند که به آن آسیب نرساند و آن را از بین نبرد.

حفظ عین مستاجره در وضعیتی که آن را تحویل گرفته است: مستاجر باید عین مستاجره را در وضعیتی که آن را تحویل گرفته است، حفظ کند. به عبارت دیگر، مستاجر باید از عین مستاجره به گونه‌ای استفاده کند که آن را در وضعیت اولیه خود نگه دارد.

استفاده از عین مستاجره به نحو متعارف و متناسب با هدف اجاره: مستاجر حق دارد که از عین مستاجره به نحو متعارف و متناسب با هدف اجاره استفاده کند. به عبارت دیگر، مستاجر حق دارد که از عین مستاجره به گونه‌ای استفاده کند که به آن آسیب نرساند و آن را از بین نبرد.

تقاضای رفع مزاحمت و ممانعت از حق از سوی موجر: اگر موجر، مستاجر را بدون داشتن دلیل موجه، از استفاده از عین مستاجره منع کند، مستاجر می‌تواند الزام موجر به اجاره دادن عین مستاجره را از دادگاه درخواست کند.

تقاضای تعمیرات عین مستاجره در صورت ضرورت: اگر عین مستاجره دچار خرابی شود، مستاجر می‌تواند از موجر درخواست تعمیر آن را کند. موجر باید در صورت ضرورت، عین مستاجره را تعمیر کند.

 

وظایف و حقوق موجر

اجاره دادن عین مستاجره به مستاجر: مهم‌ترین وظیفه موجر، اجاره دادن عین مستاجره به مستاجر است. موجر باید عین مستاجره را در اختیار مستاجر قرار دهد و مانع از استفاده مستاجر از آن نشود.

حفظ عین مستاجره در وضعیتی که برای استفاده مستاجر مناسب است: موجر باید عین مستاجره را در وضعیتی که برای استفاده مستاجر مناسب است، حفظ کند. به عبارت دیگر، موجر باید عین مستاجره را در وضعیتی که برای استفاده مستاجر از نظر ایمنی، بهداشت و… مناسب است، نگه دارد.

پرداخت هزینه‌های مربوط به نگهداری و تعمیرات اساسی عین مستاجره: موجر باید هزینه‌های مربوط به نگهداری و تعمیرات اساسی عین مستاجره را بپردازد. منظور از هزینه‌های نگهداری، هزینه‌هایی است که برای جلوگیری از خرابی عین مستاجره انجام می‌شود. منظور از هزینه‌های تعمیرات اساسی، هزینه‌هایی است که برای رفع خرابی‌های اساسی عین مستاجره انجام می‌شود.

دریافت اجاره‌بها از مستاجر: موجر، در ازای اجاره دادن عین مستاجره، حق دریافت اجاره‌بها از مستاجر را دارد. میزان اجاره‌بها باید در قرارداد اجاره مشخص شود.

تقاضای تخلیه عین مستاجره در پایان مدت اجاره: در پایان مدت اجاره، موجر می‌تواند از مستاجر درخواست تخلیه عین مستاجره کند. مستاجر نیز باید در پایان مدت اجاره، عین مستاجره را تخلیه کند.

تقاضای رفع تصرفات غیرقانونی مستاجر از عین مستاجره: اگر مستاجر بدون داشتن حق، از عین مستاجره استفاده کند، موجر می‌تواند از دادگاه درخواست رفع تصرفات غیرقانونی مستاجر از عین مستاجره را کند.

نکات مهم در مورد قوانین و مقررات مربوط به اجاره

در هنگام تنظیم قرارداد اجاره باید به قوانین و مقررات مربوط به اجاره توجه کرد. رعایت این قوانین و مقررات می‌تواند به جلوگیری از بروز اختلافات و مشکلات بین موجر و مستاجر کمک کند. تنظیم قرارداد اجاره با رعایت قوانین و مقررات مربوط به اجاره می‌تواند به ایجاد یک رابطه حقوقی پایدار و رضایت‌بخش بین موجر و مستاجر کمک کند. از جمله نکات مهم در مورد قوانین و مقررات مربوط به اجاره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قرارداد اجاره باید به شکل کتبی تهیه شود
• در قرارداد اجاره، باید تمام شرایط و تعهدات موجر و مستاجر به صورت دقیق ذکر شود
• در قرارداد اجاره، باید مدت اجاره مشخص شود
• در قرارداد اجاره، باید میزان اجاره‌بها مشخص شود

سایر مقررات مربوط به اجاره

علاوه بر قوانین و مقررات ذکر شده، قوانین و مقررات دیگری نیز در مورد اجاره وجود دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قانون مبارزه با رباخواری
• قانون منع افزایش بهای اجاره‌بها
• قانون حمایت از مستاجران

قانون تملک آپارتمان‌ها مصوب ۱۳۴۳

قانون تملک آپارتمان‌ها، که در مورد مالکیت و اداره آپارتمان‌های چند واحدی وضع شده است، مقررات خاصی را در مورد اجاره آپارتمان‌های مسکونی دارد. از جمله مقررات مهم قانون تملک آپارتمان‌ها در مورد اجاره آپارتمان‌های مسکونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هر یک از مالکین می‌تواند ملک خود را به اجاره دهد، مگر اینکه در اساسنامه یا قراردادی خصوصی خلاف آن ذکر شده باشد.
• در صورت وجود شرطی در اساسنامه یا قرارداد خصوصی که حق اجاره دادن ملک را از مالک سلب کند، این شرط باطل است. اگر مالک، ملک خود را به اجاره دهد، باید به سایر مالکین اطلاع دهد.