تامین در لغت به معنی ایمن کردن هست و مانند هر مفهوم حقوقی که معنی لغوی کلمه بر تعریف آن تاثیر گذاشته به معنا حفظ کردن و در امنیت قراردادن خواسته است.
تامین در لغت به معنی ایمن کردن هست و مانند هر مفهوم حقوقی که معنی لغوی کلمه بر تعریف آن تاثیر گذاشته به معنا حفظ کردن و در امنیت قراردادن خواسته است.
چنانچه تأمین خواسته صادر و اجراء شود، خوانده حق اعتراض دارد و اگر اعتراض او پذیرفته شود، از مال مورد توقیف، رفع اثر میشود و در صورتی که اعتراض خوانده رد شود، این رد قابل تجدیدنظر نیست.
طبق اصول و مقررات کلی حقوقی، برای مطالبه هر حق باید موعد آن فرا رسیده باشد و در اصطلاح حال شده باشد. فلذا طلب یا مالی که هنوز زمان ادا و مطالبه آن نرسیده است را نمیتوان از دادگاه مطالبه نمود و صدور قرار تأمین خواسته نیز از این قاعده و اصل مستثنی نمیباشد مگر اینکه دو شرط وجود داشته باشد:
شرط اول) حق مستند به سند رسمی باشد.
شرط دوم) حق در معرض تضییع و تفریط باشد.
بنابراین برای گرفتن قرار تأمین نسبت به حقی که هنوز موعد آن نرسیده است، چنانچه هر دو شرط مذکور توأمان وجود داشته باشد، میتوان قرار تأمین گرفت و جالب است بدانید که در اینصورت خواهان باید ظرف 10روز بعد از رسیدن موعد طلب یا تسلیم دین، دعوای اصلی خود را مطرح کند و الا دادگاه میتواند به درخواست خوانده قرار مذکور را لغو نماید.
متقاضی صدور قرار تأمین خواسته باید در موضوع مورد تقاضا، ذینفع باشد و در صورتی که شخصی به نمایندگی از طرف شخص صاحب نفع(ذینفع) اقدام نماید، باید دارای سمت باشد و دلیل سمت و نمایندگی خود را نیز ارائه و پیوست دادخواست نماید و به اشخاصی نظیر قیم، متولی، وصی، مدیر شرکت و وکیل نماینده گفته میشود که میتوانند با ارائه دلیل نمایندگی مثل وکالتنامه، وصیت نامه یـا حکم دادگاه اقدام نمایند.
دادخواست خواهان و متقاضی تأمین خواسته باید مطابق قانون مطرح شود یعنی متقاضی باید نام و نام خانوادگی و محل اقامت خود و طرف مقابل را در دادخواست نوشته و همچنین موضوع و خواستهای که باید تأمین شود برای دادگاه در دادخواست مشخص نماید. بعنوان مثال اگر خواسته وجه نقد است، میزان دقیق آن و اگر کالا یا مال معین دیگری مانند سکه یا خودرو میباشد، باید قیمت واقعی آن کالا یا مال را مشخص کند. در صورت اخیر به این مبلغی که توسط خواهان و متقاضی مشخص میشود، بهای خواسته گفته میشود.
برای صدور قرار تامین خواسته ، متقاضی باید این موضوع را از دادگاه بخواهد و دادگاه نمیتواند بدون درخواست خواهان، قرار تأمین خواسته صادر نماید و درخواست صدور قرار تأمین خواسته میتواند قبل از مطرح کردن دعوای اصلی و یا در جریان رسیدگی به دعوا تا وقتی که حکم قطعی صادر نشده است، مطرح گردد خـواه پرونده در دادگاه بدوی و نخستین باشد خـواه در دادگاه تجدیدنظر باشد.
درخواست تأمین خواسته نیز همانند کلیه درخواست های حقوقی که در دادگستری مطرح میشود، باید به موجب دادخواست باشد که دارای شکل خاصی که در قانون پیش بینی شده است، میباشد.
قرار تأمین خواسته یک تصمیم قضایی است که در قالب رأی پس از رسیدگی از سوی دادگاه صادر میشود ولی برای اینکه دادگاه به این درخواست رسیدگی کند لازم بوجود یکسری از شرایط و اقداماتی است که از سوی متقاضی صدور قرار تأمین خواسته، باید انجام شود.
اگر متقاضی، خسارت احتمالی را در قالب وجه نقد واریز کند قرار تأمین خواسته صادر میشود. و اگر اقدامی در این خصوص انجام ندهد درخواست تأمین خواسته رد میشود.
چنانچه دادگاه پس از بررسی درخواست، شرایط صدور قرار تأمین خواسته را احراز نکند، بعنوان مثال درخواستکننده ذینفع نباشد، قرار رد درخواست را صادر میکند که این قرار قابل اعتراض نمیباشد.
چنانچه درخواست تأمین خواسته مستند به اسناد رسمی نباشد. یــا در معرض تضییع و تفریط نباشد یــا اسناد تجاری واخواست شده نباشد. صدور قرار را منوط به سپردن خسارت احتمالی مینماید که میزان خسارت و مدت زمانی که متقاضی فرصت دارد آن را به صندوق دولت واریز کند توسط دادگاه مشخص میشود .
و از طریق دفتر دادگاه به متقاضی ابلاغ میشود. که معمولاً 10 روز به متقاضی فرصت داده میشود. که درصد معینی از ارزش خواسته را بعنوان خسارت احتمالی به صندوق دولت بسپارد. و میزان تأمین معین شده، قابلیت هیچگونه اعتراضی را ندارد.
دادگاه پس از بررسی درخواست تأمین و دلایل متقاضی و نیز وجود شرایط لازم، بر حسب مورد، قرار تأمین خواسته را صادر مینماید. و این قرار ظرف 10روز پس از ابلاغ بطرف، قابل اعتراض در همان دادگاه صادرکننده قرار است. و تصمیم دادگاه پس از اعتراض، قطعی است.
لازم به ذکر است قرار تأمین خواسته توسط شخص ثالث نیز قابل اعتراض است
اگر وکیل تامین خواسته همراه با دعوای اصلی آن را مطرح کرده باشد در صورتی که دادخواست دعوای اصلی ناقص هم باشد مدیر دفتر مکلف است فوری پرونده را بنظر دادگاه برساند. و سپس برای جلوگیری از اقدامات خوانده نظیر مخفی کردن و از دسترس خارج کردن خواسته، قانون پیشبینی کرده است. که دادگاه بدون اخطار به خوانده به دلایل متقاضی تأمین خواسته رسیدگی نماید.
بنابراین درخواست تأمین خواسته بطرف مقابل ابلاغ نمیشود تا خواهان برای توقیف و تأمین خواسته با مشکل مواجه نشود و دادگاه پس از ملاحظه درخواست، به دلایل ارائه شده توسط متقاضی، رسیدگی مینماید.
نکتهای که در رسیدگی به صدور قرار تأمین خواسته باید در نظر داشت جلوگیری از اتلاف وقت است؛ چراکه هدف از تأمین خواسته، در امنیت قرار دادن خواسته میباشد. بصورتی که بعد از صدور حکم قطعی بنفع خواهان، بتوان بدون زحمت، خواسته را از خوانده گرفت و در اختیار متقاضی قرار تأمین خواسته قرار داد.
برای رسیدن به این منظور، بعد از درخواست صدور قرار تأمین خواسته، مدیر دفتر مکلف است پرونده را فوراً بنظر دادگاه برساند و هیچ تفاوتی ندارد که درخواست تأمین قبل از طرح دعوا یا هنگام طرح دعوا یا پس از طرح دعوا باشد.
قانونگذار موارد مشخصی را برای صدور قرار تامین خواسته تعیین کرده که شامل در دست داشتن مستند رسمی یــا در معرض تضییع و تفریط بودن خواسته یــا اسناد تجاری واخواسته شده یــا پرداخت خسارت احتمالی توسط متقاضی میباشد. دادگاه باتوجه به موارد پیشگفته رسیدگی و رأی صادر میکند.
دادگاه صالح به رسیدگی
اگر درخواسـت تأمیـن خواسـته قبل از طرح دعوای اصلی باشد، دادگاه صالح براساس قواعد صلاحیت تعیین میگردد. ولی اگر همراه دعوای اصلی، درخواست داده شود. موضوع تأمین خواسته در همان دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد، رسیدگی میشود. اگر درخـواست تأمـین خواسـته بعد از طرح دعوای اصلی باشد. درخواست مستقیماً به همان دادگاهی که به دعوای مطروحه رسیدگی میکند ارسال میگردد.
لازم به ذکر است درخواست تامین خواسته در پرونده کیفری و تامین ضرر و زیان ناشی از جرم، در صلاحیت بازپرس است.
فرجام تبعی توسط فرجامخوانده صورت میگیرد و آن هم زمانی است شخص در ضمن پاسخگویی به دادخواست فرجامی ، به قسمتی که از رای که به ضرر خود میداند ، درخواست رسیدگی فرجامی میکند.
بطور کلی زمانی که رای توسط دیوان عالی کشور نقض می شود ، به شعبه دیگر از همان حوزه دادگاه ارجاع میشود مگر اینکه بعلت ناقص بودن تحقیقات رای نقض شده باشد که در اینصورت به همان دادگاه صادرکننده رای ارجاع میشود.
فرجام خواه تنها بیست روز از تاریخ ابلاغ رای فرصت دارد که با تقدیم دادخواست فرجامخواهی اعتراض به رای قطعی کند اما اگر در خارج از ایران اقامت دارد این مهلت به 2 ماه افزایش پیدا میکند.
توجه شود که اگر رای قطعی از سوی دادگاه بدوی از طریق انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی بعمل آمده باشد ، این مواعد از تاریخ انقضای مهلت تجدیدنظر به حساب میآیند.
فرجام خواهی از طریق دادخواست که به دادگاه صادرکننده رای قطعی(چه بدوی و چه تجدیدنظر ) تقدیم میشود ، اگر محکومبه غیرمالی باشد ، با دادن تامین از محکومعلیه ، اجرای حکم تا صدور رای فرجامی به تاخیر خواهد افتاد اما در خصوص محکومبه مالی بدین شکل نمیباشد و به هیچ عنوان به تاخیر نمیافتد.
همه افراد حق استفاده از نهاد فرجامخواهی را ندارند بلکه فقط افراد ذیل حق فرجام دارند :
الف)طرفین دعوا و وکلای ایشان
ب)دادستان کل کشور