مدارک هویتی صادرکننده چک
ارائه اسناد مربوط به امانی بودن چک، شهادت شهود، یا قراردادی که اثبات کند چک به عنوان تضمین صادر شده است.
مدارک مربوط به اجرای تعهدات از جانب صادرکننده چک، که نشان دهد اگر چک تضمینی بوده، اکنون دیگر هیچ دینی بر گردن صادرکننده نیست.
ارائه دلیل و مستندات محکمه پسند، مبنی بر اینکه مالکیت لاشه چک توسط دارنده ی آن، غیرقانونی است.
طبیعی است که برای تقدیم دادخواست استرداد لاشه چک، لازم است که به مراجع قضایی صالح مراجعه کرد و نمی توان آن را در هر محکمه ای طرح نمود. دو مرجع اصلی برای این امر، در ذیل، ذکر شده اند:
شورای حل اختلاف محل اقامت دارنده ی لاشه چک (برای مبالغ زیر ۲۰ میلیون تومان)
دادگاه عمومی محل افامت دارنده ی لاشه چک (برای مبالغ بالاتر از ۲۰ میلیون تومان)
توجه داشته باشید که اگر دارنده چک، بدون اخذ اجازه چک را به شخص ثالثی منتقل کند، یا برخلاف توافق های مابین خود و صادرکننده چک، از تسلیم لاشه چک امتناع ورزد، مرتکب خیانت در امانت شده و صادرکننده می تواند برای استرداد لاشه چک، دادخواست کیفری تنظیم کرده و از طریق مراجع کیفری اقدام نماید.
دعوی استرداد لاشه چک زمانی مطرح می شود که صادرکننده چک بخواهد چکی که را که نوشته و به فردی تحویل داده است، پس بگیرد؛ اما فرد مقابل از پس دادن آن امتناع کند.
طرح دادخواست استرداد لاشه چک، در مواقع زیر ممکن خواهد بود:
زمانی که صادرکننده مدعی پرداخت مبلغ چک باشد و اکنون لاشه چک را از صاحب آن طلب می کند،
زمانی که چک به عنوان ضمانت یا امانت در درست فرد مقابل باشد و بعد از ادای دین، فرد از پس دادن چک امتناع کند،
در صورت بروز هرگونه اختلاف بین دارنده و صادرکننده ی چک که منجر به طلب چک از جانب صادرکننده شود،
و به طور کلی در هر شرایطی که دارنده ی چک، استحقاق داشتن چک را نداشته باشد و صادرکننده، چک صادره را طلب نماید.
پرسش:
واسم یه چک صیادی به مبلغ 40میلیون خرج کردن تو سامانه صیاد هم صاحب چک همون مبلغ بنام خودم ثبت کرده و منم تایید کردم. موقع تاریخش رفتم بانک به علت عدم موجودی برگشت خورده. صاحب چک بعد برگشت رفته از آگاهی شکایت جعل کرده. آیا میشه قاضی شکایت جعل رو رد کنه؟ اگه میشه لطفا راهنماییم کنین چکار باید کنم شکایت جعل رد بشه؟
پاسخ :
صبوری کنید تا تحقیقات مقدماتی انجام شود یحتمل چک را به کارشناس ارجاع می دهند تا صحت ادعای شاکی مورد بررسی قرار گیرد و اگر امضای صادرکننده مجعول نباشد، پس از رد شکایت، می توانید نسبت به مطالبه چک اقدام کنید.
پرسش:
سلام خسته نباشین. واسم صاحب چک به مبلغ 70میلیون تومان چک صیادی خرج کرده. تو سامانه صیاد همون مبلغ هم ثبت و منم تایید کردم.جلو چک قلم خوردگی بود پشتش توضیح داده شده.پشت چک‌رو کسی دیگه نوشته بود ولی امضاشون خود صاحب چک زده.بعد عدم موجودی برگشت خورده. صاحب چک رفته شکایت جعل کرده.آیا بره کارشناسی نوشته واسه صاحب چک درنیاد آخرش چی میشه؟ لطفا راهنماییم کنین
پاسخ :
صرف اینکه پشت نویسی به خط دیگری باشد ولی امضاء به خط صاحب چک باشد، دلیل بر جعل نمی شود اما تا زمان تعیین و تکلیف شکایت مطرح شده، چک قابل وصول نیست.
پس از اقامه‌ی دعوا دادگاه موظف است به محض تقاضای دارنده‌ی سفته که به علت عدم پرداخت مبلغ سفته اعتراض کرده بود، معادل وجه سفته را از اموال کسی که دعوا علیه او طرح شده است. به عنوان تأمین توقیف کند. چنین تأمین خواسته‌ای نیازمند ارائه‌ی دلیل و توجیه از سوی دارنده‌ی سفته نیست و دارنده‌ی سفته می‌تواند به هنگام اقامه‌ی دعوا در دادخواستی که تنظیم نموده است تقاضای توقیف اموال خوانده را نیز مطرح کند.
با توقیف این مال برای طلبکار دارنده‌ی سفته این اطمینان را به وجود می‌آید که در صورت محکومیت بدهکار، می‌تواند از محل فروش مال توقیف شده طلب خود را وصول کند و بدهکار فرصتی برای مخفی کردن یا فروختن اموال خود نخواهد داشت.
همیشه بخاطر داشته باشید. مسائل مشابه حقوقی الزاماََ راه حل مشابهی ندارند بدون مشورت با وکیل یا مشاور حقوقی هیچ گونه اقدامی انجام ندهید.
در صورتی که سفتهای در دست دارید و می‌خواهید از مزایای مختلف آن اعم از: تامین خواسته و مسئولیت تضامنی بهره مند شوید، باید بدانید که برای رسیدن به این گونه مزایا تنها دراختیار داشتن این سند تجاری کفایت نمی‌کند. در شرایط این چنینی برای شما تکالیفی در نظر گرفته شده است که این تکالیف عبارتند از:
در حداکثر ۱۰ روز از سررسیدی که در سفته به منظور پرداخت قید شده است باید به مرجع ثبت واخواست دادگستری بروید و نسبت به عدم تادیه اعتراض خود را اعلام نمایید. برای ثبت این اعتراض باید نوشتهای تحت عنوان واخواست عدم تادیه تهیه شود. در صورتی که سند تجاری مزبور سررسید معین ندارد و عندالمطالبه است، باید حداکثر تا یک سال پس از صدور آن نسبت به وصول طلب اقدام کرد. لازم به ذکر می‌باشد که این کار با ارسال اظهارنامه امکان پذیر خواهد بود.
اگر برای وصول وجه مورد نظر از اظهارنامه استفاده کرده اید، باید منتظر ابلاغ آن بمانید. زیرا تاریخ ابلاغ اظهارنامه به عنوان تاریخ سررسید ومطالبه به حساب می‌آید. پس از ابلاغ اظهارنامه شما حداکثر تا ۱۰ روز فرصت خواهید داشت تا نسبت به ثبت واخواست عدم تادیه اقدام نمایید.
پس از ثبت واخواست عدم تادیه میتوانید با مراجعه به مراجع ذی صلاح، تقاضای تامین خواسته کنید. در صورتی که پیش از تقاضای تامین خواسته، دعوای مطالبه وجه را اعلام نکرده اید باید حداکثر تا ۱۰ روز پس از صدور قرار، دعوای مذکور را طرح نمایید. در غیر این صورت شاید از اموال توقیف شده، رفع توقیف شود.
تصور کنید شخص الف پس از مهر و امضای سفته، آن را به نفع شخص ب صادر می‌کند. شخص ب نیز پس از امضاکردن پشت آن، سند را به شخص ج واگذار می‌کند و شخص ج نیز پس از امضا آن را به شخص د انتقال می‌دهد و بر طبق روال قبل، شخص د نیز با امضا کردن پشت سفته آن را به شما می‌دهد. در این صورت شما که در حال حاضر به عنوان مالک نهایی سفته هستید.
میتوانید وجه مندرج در آن را از تما‌‌می‌افراد قبلی از جمله صادرکننده یا همان شخص الف و سایر ظهرنویسان(ب،ج و د) اخذ نمایید. البته این نکته را به خاطر داشته باشید که شما نمی‌توانید از هرکدام از این افراد یک بار کل مبلغ را دریافت کنید.! بلکه میتوانید در مجموع یک مرتبه کل مبلغ قید شده در سفته را از آنها بگیرید و وجه قید شده را وصول کنید. لازم به ذکر می‌باشد که این ویژگی و مزیت در موارد عادی انتقال طلب وجود ندارد. به این ویژگی مسئولیت تضامنی مسئولان سفته گفته می‌شود.
برای وصول وجه سفته از ۲ طریق می‌توان اقدام کرد:
از طریق اجرای اسناد رسمی: چون سفته از اسناد لازم الاجراست، در صورتی که دارنده به وظایف قانونی خود عمل کرده باشد، می‌تواند علیه صادرکننده، پشت نویس و ضامن به اجرای اسناد رسمی واقع در اداره ثبت مراجعه و تقاضای توقیف اموال بلامعارض اشخاص فوق و وصول طلب خود را کند.
از طریق مراجع قضایی دادگستری: دارنده سفته با تقدیم دادخواست حقوقی علیه یک یا تمام مسوولان سند تجاری اقامه دعوی می‌کند و در صورتی که به محکومیت قطعی صادرکننده منجر شود و اگر اموالی از محکوم تحصیل نشود، می‌تواند به استناد قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی تقاضای بازداشت شخص محکوم را کند.
اغلب دیده می‌شود کارفرمایان به سبب در اختیار گذاشتن اموال شرکت و یا جهت ضمانت حسن انجام کار کارمند و یا کارگر خود، از ایشان سفتهای بابت ضمانت دریافت می‌کنند.
لذا کارگر یا کارمند باید نکات زیر را در هنگام تحویل سفته به کارفرما در نظر داشته باشد تا موجبات سو استفاده احتمالی از سوی کارفرما فراهم نگردد:
اگر دریافت سفته تضمینی برای حسن انجام کار باشد حتما باید این موضوع ذکر شود که این سفته تنها برای حسن انجام کار است
دقت کنید حتما شماره سفته در قرارداد ذکر شده باشد و اگر قرارداد نیز دارای شماره باشد آن نیز بر روی سفته نوشته شود.
همچنین هیچگاه سفته را سفید امضا نکنید و حتما در وجه شرکت تنظیم گردد.
اگر متعهد سفته در سررسید از پرداخت مبلغ مندرج در آن امتناع کند، دارنده سفته مکلف است به موجب نوشتهای که واخواست یا اعتراض عدم تادیه نامیده می‌شود، ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ وعده سفته اعتراض خود را اعلام کند که برای واخواست به مجتمع قضایی مراجعه و نسبت به تنظیم و ارسال آن برای صادرکننده سفته اقدام می‌کند و از تاریخ واخواست ظرف مدت یک سال برای کسی که سفته را در ایران صادر کرده و مدت ۲ سال برای کسانی که سفته را در خارج از ایران صادر کرده اند، طبق مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ قانون تجارت اقامه دعوی کند.
در صورتی که دارنده سفته به تکالیف قانونی خود اقدام نکند، حق اقامه دعوی علیه پشت نویس، ضامن پشت نویس را ندارد و از امتیازات اسناد تجاری بهره مند نمی‌شود.
هر برگ سفته، سقف خاصی برای تعهد کردن دارد، مثلا اگر روی سفتهای درج شده باشد ده میلیون ریال یعنی آن سفته حداکثر برای تعهد یک میلیون تومان دارای اعتبار است و با آن نمی‌توان به پرداخت بیش از یک میلیون تومان تعهد کرد.
پشت نویسی سفته مانند چک برای انتقال سفته به دیگری یا وصول وجه آن است. اگر پشت نویسی برای انتقال باشد، دارنده جدید سفته دارای تمام حقوق و مزایایی می‌شود که به آن سند تعلق دارد.
انتقال سفته با امضای دارنده آن صورت می‌گیرد. همچنین دارنده سفته می‌تواند برای وصول وجه آن به دیگری وکالت دهد که در این صورت باید وکالت برای وصول قید شود.
سفته بدون نام، حالتی دیگر از نحوه تنظیم سفته است. در این حالت، در تنظیم سند این امکان وجود دارد که بدهکار، سفتهای را که صادر می‌کند، بدون ذکر نام طلبکار به وی بدهد که در این صورت فرد می‌تواند یا خودش برای گرفتن در سررسید اقدام یا این که آن را به دیگری حواله بدهد.
عبارت حواله کرد در سفته به شخص دارنده این اختیار را می‌دهد که بتواند سفته را به دیگری منتقل کند، ولی اگر حواله کرد، خط خورده شود، دارنده سفته نمی‌تواند آن را به دیگری انتقال دهد و تنها خود وی برای وصول آن اقدام کند، علاوه بر آن که می‌تواند با پشت نویسی آن را به شخص دیگری انتقال دهد.
به موجب ماده ۳۰۸ قانون تجارت، سفته علاوه بر امضاء یا مهر، باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد: مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف، نام گیرنده وجه و تاریخ پرداخت باید در سفته مشخص باشد. پس طبق ماده ۳۰۸ قانون تجارت، سفته علاوه بر مهر یا امضاء باید دارای تاریخ باشد و علاوه بر این، طبق بند یک همین ماده، تعیین مبلغی که باید پرداخت شود، با تمام حروف ضروری است.
نام و نام خانوادگی گیرنده وجه، تاریخ پرداخت وجه، علاوه بر این‌ها، نوشتن نام خانوادگی صادرکننده، اقامتگاه وی و محل پرداخت سفته نیز ضروری است.
در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود، نام و نام خانوادگی او در سفته آورده می‌شود، در غیر این صورت به جای نام او نوشته می‌شود در وجه حامل.
وسیله پرداخت کالا برای معاملات غیرنقدی
سند پرداخت دین
بانک ها برای تضمین پرداخت وام از وام گیرنده، سفته می گیرند.
شرکت ها گاها از کارگران یا پیمانکارها برای تضمین انجام تعهد سفته می گیرند.
مطالب که ضروری است در متن سفته نوشته شود در ماده 308 قانون تجارت بیان گردیده که از آن جمله عبارتند :
امضا یا مهر طلبکار
تاریخ تنظیم و تحریر سفته
مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف
گیرنده وجه یا به حواله کرد وی
اگر مبلغ چک در حساب موجود باشد و علت برگشت خوردن آن دستور عدم پرداخت باشد، می‌توان شکایت کیفری علیه دستوردهنده تنظیم کرد.
این امکان وجود دارد امّا دیگر نمی‌توان به صورت کیفری تعقیب کرد و اگر چک در وجه شخص خاصی باشد باید آن را برای انتقال ظهرنویسی کرد.
طبق ماده‌ی ۱۱ قانون صدور چک برای شکایت کیفری مهلت برگشت زدن آن شش ماه پس از تاریخ گواهی عدم پرداخت است، امّا بهتر است حداکثر تا دو ماه اقدام شود.
