مسئولیت تضامنی غاصب

مورد دیگر مسئولیت تضامنی در فرض غاصبان یک ملک است. به موجب قانون مدنی در صورتی که یک مال که متعلق به غیر است و بدون اجازه وی مکررا انتقال یابد هریک از انتقال دهندگان به صورت تضامنی مسئول خسارات وارده به مالک اصلی خواهند بود.

مسئولیت تضامنی در شرکت تضامنی

مورد دیگر مسئولیت تضامنی در شرکت های تضامنی است، مسئولیت شرکا در خصوص تعهدات شرکت در مقابل اشخاص تضامنی است و بدین معنی است که اگر شرکت تعهدی داشته باشد و پس از اینکه شرکت منحل شد و آن تعهد یا طلب پرداخت یا انجام نشد هریک از شرکا در خصوص آن مسئول و ملزم به ادای آن می باشند و می توان علیه همه آن ها اقدامات قانونی به عمل آورد.

مسئولیت تضامنی در چک

شایع ترین مورد مسئولیت تضامنی را می توان در خصوص صادر کنندگان و ظهرنویسان (پشت نویسان) چک و سفته بیان کرد. که مطابق با قانون تجارت این حق برای دارنده چک به وجود آمده است که بتواند به جهت وصول وجه چک به هریک از ظهرنویسان یا صادرکنندگان مراجعه و یا اقدامات قانونی را علیه آنها به عمل آورد.

 

مسئولیت تضامنی

حال که با انواع مسئولیت، اوصاف و گستردگی آن آشنا شدیم مسئله ی مهم و قابل تامل میزان مسئولیت است.

مسئولیت را می توان به به دو دسته نسبی و تضامنی تقسیم نمود که آن ها عبارتند از :

مسئولیت نسبی: میزان مسئولیت در فرض نسبی به عوامل مختلفی همچون میزان تعهد، میزان تقصیر و… بستگی دارد و در صورت اثبات این امر شخص فقط و فقط تا همان مقدار تعیین شده مسئول می باشد.

برای مثال فرض کنید سرنشینان دو خودرو با یکدیگر تصادف نموده و پس از بررسی مشخص می شود که هردو به میزان مساوی قصور داشته اند که در این صورت مسئولیت و جبران خسارت نیز باید به صورت مساوی جبران شود.

مسئولیت تضامنی: نوع دیگر مسئولیت، مسئولیت تضامنی می باشد که در آن میزان مسئولیت برخلاف نسبی که مشترک یا درصدی بود در مسئولیت تضامنی میزان مسئولیت کامل و صد درصدی می باشد.

به بیان دیگر در مسئولیت تضامنی در صورتی که چند نفر مسئول یا مقصر باشند همه ی آنها مسئول پرداخت تمام و کمال وجه، جبران خسارت و… می باشند و به نوعی مسئولیت تضامنی کامل ترین نوع از میزان مسئولیت است.

مسئولیت قراردادی

همانطور که از نامش پیداست، مسئولیت، تعهد و ضمانی است که به وسیله ی یک تعهد به وجود می آید. مسئولیت های قراردادی نسبت به مسئولیت مدنی و غیر قراردادی شایع تر است و بسیاری از تعهدات را در برمی گیرد.

برای مثال انعقاد قرارداد فروش خانه والزام طرفین به تعهداتی که در برابر یک دیگر دارند.

مسئولیت مدنی بامثال؟

مسئولیت مدنی که جنبه ی بسیار عام و گسترده ای دارد و در بسیاری از قوانین ما به آن تصریح شده است و اصولا در حوزه های مالی محقق می شود؛ بیانگر وضعی است که شخص یا اشخاصی بدون وجود قرارداد یا تکلیف قانونی مکلف به پرداخت یا جبران خسارت به شخص یا اشخاص دیگر می شوند.

مسئولیت مدنی اصولا ریشه در تقصیر و اهمال شخص داشته و به عبارتی در اثر بی احتیاطی و بی مبالاتی وی منجر به ایجاد مسئولیت و به تبع آن پرداخت خسارت می گردد.

برای مثال شخصی در اثر سرعت زیاد و عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی با یک خودرو یا عابر پیاده ای تصادف نموده است که مسئول جبران خسارات وارده خواهد بود.

مسئولیت کیفری

مسئولیت کیفری در واقع حمایت قانون گذار از افراد جامعه و هنجار های موجود در جامعه می باشد. اصولا در مسئولیت کیفری درصورت نقض و خدشه وارد کردن به جامعه و افراد ،مرتکب یک جرم نیز شده است و علاوه بر اعمال مجازات می بایست از عهده خسارات وارده بر افراد نیز برآید.

برای مثال در جرم تخریب اموال علاوه بر کیفر عمل (حبس و جزای نقدی) می بایست خسارات وارد شده بر مال را نیز پرداخت نماید.

مسئولیت قانونی

مسئولیت قانونی در واقع همان مسئولیت اخلاقی است منتهی با یک تفاوت و آن هم در نوع پیگیری و مطالبه آن.

همانطور که اشاره شد در مسئولیت اخلاقی شخص مسئول جبران و ادای دین بود ولی قانونا امکان الزام وی وجود نداشت. اما در مسئولیت قانونی امکان الزام و مطالبه از وی امکان پذیر است.

برای مثال مطالبه ی وجه از شخصی به موجب سفته یا قراردادی که در دست طلبکار وجود دارد. بسیاری از مسئولیت ها در زمره مسئولیت های قانونی قرار دارند.

مسئولیت اخلاقی

یکی از انواع مسئولیت ها، مسئولیت اخلاقی می باشد. مسئولیت اخلاقی ریشه در وجدان و درون افراد دارد. مسئولیت اخلاقی بیشتر جنبه شخصی دارد و اصولا این نوع مسئولیت قابل مطالبه و پیگیری نمی باشد.

برای مثال شخصی به دیگری بدهی داشته ولی طرف مقابل مدارک و دلایلی برای مطالبه و اثبات ادعای خود ندارد. در این خصوص باید بیان داشت که درست است که از نظر قانونی شخص مسئولیت ندارد و قابل مطالبه نیست ولی در برابر طلبکار مسئولیت اخلاقی دارد.

مسئولیت یعنی چه

در لغت مسئولیت، مصدر مسئول و به معنای ضمانت، ضمان، تعهد و مواخذه است. و آنچه که انسان از وظایف و اعمال و افعال عهده‏ دار و مسئول آن باشد.

در اصطلاح حقوقی مسئولیت، تعهد قانونی شخص بر رفع ضرری که به دیگری وارد کرده بیان شده است. در همین معنا لفظ ضمان را به کار برده اند و معنی آن هر نوع مسئولیت اعم از مسئولیت مالی و مسئولیت کیفری است. بنابراین در هرجایی که کسی مکلف به جبران خسارات دیگری است، در برابر او مسئولیت داشته و باید پاسخگو باشد.

معمولاً مسئولیت را به مسئولیت اخلاقی، قانونی، قراردادی، غیر قراردادی، مدنی جزایی تقسیم بندی می ‏نمایند.

مسئولیت نسبی در شرکت نسبی تحت چه شرایطی ایجاد می شود؟

در صورتی که شرکت منحل شده باشد و دارایی شرکت برای پرداخت بدهی آن کافی نباشد.

آیا شریک در شرکت نسبی در قبال بدهی های شرکت که قبل از ورود او ایجاد شده است نیز مسئول است؟

بله در این فرض نیز اگر بعد از انحلال، دارایی شرکت برای پرداخت دیون آن کافی نباشد شریک مزبور مسئولیت نسبی دارد.

در شرکت نسبی مسئولیت هر شریک در پرداخت دیون شرکت به چه میزان است؟

به ‌نسبت سرمایه ای است که به شرکت آورده اند. اگر شریکی۱/۳از سرمایه شرکت را تامین کرده است به همین نسبت مسئول پرداخت دیون شرکت است.

تفاوت مسئولیت نسبی و مسئولیت تضامنی

در حقوق ایران زمانی که چند نفر نسبت به یک دین مسئول پرداخت باشند، اصل بر مسئولیت مشترک است نه مسئولیت تضامنی؛ ولی در خصوص اسناد تجاری همه ی مسئولین سند چه صادرکننده چه ظهرنویسی و ضامنین در مقابل دارنده سند مسئولیت تضامنی دارند و در عرض یکدیگر اند یعنی طلبکار به هر کدام که خواست برای وصول طلب رجوع کند.

در مسئولیت نسبی هر یک از متعهدین در برابر طلبکار مسئول پرداخت بخشی از دین است و علی‌الاصول دین بطور مساوی بین آن‌ها تقسیم می شود به طور مثال اگر چهار نفر در مقابل شخصی متعهد به پرداخت مبلغ چهارصد هزار تومن باشند، شخص طلبکار می‌تواند از هر کدام از آن‌ها تا صد هزار تومان از طلب را مطالبه کند.

در مقابل زمانی که مسئولیت تضامنی است هر یک از متعهدین در مقابل طلبکار مسئول پرداخت تمام طلب است به‌ این معنی که طلبکار مختار است که به هر کدام از متعهدین که برای وصول تمام یا بخشی از طلبش رجوع کند.

برای مثال در صورتی که چهار نفر در مقابل طلبکار متعهد به پرداخت مبلغ چهار صد هزار تومان باشند و مسئولیت آن ها تضامنی باشد، طلبکار می‌تواند تمام مبلغ چهارصد هزار تومن را از هر یک از آن‌ها که بخواهد دریافت کند یا به انتخاب خود بخشی از آن را از یکی به بخش دیگر مبلغ را از شخص دیگر دریافت کند.

مسئولیت شرکای جدید در شرکت نسبی

مسئولیت شرکای جدیدی که پس از تشکیل شرکت نسبی وایل شد شخصی به عنوان شریک به شرکت وارد شود نسبت به بدهی های شرکت که قبل از ورود او به شرکت ایجاد شده است نیز با سایر شرکا به نسبت سهم‌الشرکه اش مسئولیت نسبی دارد. با این حال شرکاء می‌توانند خلاف این را شرط کنند.

لازم به ذکر است که این قرار تنها بین خود شرکا قابل استناد و‌ معتبر است و در برابر اشخاص ثالث کان لم یکن و غیر قابل استناد است.

لازم به ذکر است که شریک قبلی که سهم‌الشرکه خود را به شریک جدید واگذار کرده است نسبت به بدهی شرکت هیچ مسئولیتی ندارد، چه این دین قبل از خروج او از شرکت ایجاد شده باشد و چه بعد از خروج او از شرکت.

همچنین ماده ۱۴۲ قانون تجارت در خصوص مسئولیت مدنی هیئت‌مدیره و مدیرعامل مقرر می‌دارد:

« هر یک از اعضای هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت در مقابل شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از قانون یا اساس‌نامه شرکت یا مصوبات مجمع عمومی بر حسب مورد منفردا یا مشترکاً مسئول هستند و دادگاه حدود مسئولیت هر یک را برای جبران خسارت تعیین می کند». در این ماده نیز قانون‌گذار مسئولیت نسبی را مورد پذیرش قرار داده است یعنی هر کدام از آن‌ها را ملزم کرده است که تنها بخشی از خسارت را جبران کنند».

شرایط مسئولیت نسبی در قانون تجارت

شرکت های تجاری انواعی مختلفی دارند که در ثبت و مسئولیت شرکا باهم تفاوت هایی دارند. گاهی دو یا چند شخص برای انجام فعالیت تجاری شرکتی را تشکیل می دهند، در صورتی‌که در قالب شرکت نسبی باشد و در زمان انحلال دارایی شرکت برای پرداخت بدهی های شرکت کافی نباشد مسئولیت هر یک از شرکا به نسبت سهم‌الشرکه ای است که به شرکت آورده اند.

برای مثال اگر کل سرمایه شرکت ۱۰۰ هزار تومان باشد و شخص الف ۲۰ هزار تومن سرمایه به شرکت آورده باشد حال اگر شرکت منحل شود و بدهی شرکت ۱۰۰۰۰۰۰ تومان باشد شخص الف به میزان ۲۰۰ هزار تومان مسئول پرداخت بدهی شرکت است.

البته همان‌ طور که فوقا گفته شد در صورتی شرکا مسئول پرداخت دیون شرکت هستند که اولا شرکت منحل شده باشد و ثانیا دارایی شرکت برای پرداخت بدهی های شرکت کافی نباشد، با این‌حال تا قبل از انحلال شرکت شرکا مسئول پرداخت بدهی‌های شرکت نیستند و دیون شرکت از خود شرکت مطالبه می شود .

تعریف مسئولیت نسبی

مسئولیت نسبی در مقابل مسئولیت تضامنی قرار دارد و‌ ناظر به فرضی است که چند نفر متعهد به انجام تعهد و اداء دین یا جبران خسارت هستند و مسئولیت هر کدام به نسبت خسارتی است که وارد کرده اند یا تعهدی است که بر عهده آنها قرار گرفته است. در حقوق ایران مسئولیت نسبی در روابط کارگر و کارفرما مورد پذیرش قرار گرفته است.

زمانی که کارگر در اثر حادثه‌ ی ناشی از کار دچار آسیب می‌شود کارشناس با تعیین سهم هر کارگر و کارفرما در ایجاد حادثه آن‌ها را به نسبت تقصیرشان مسئول می‌ داند.

مثلاً در یک حادثه کارگر ۳۰ درصد و کارفرما ۷۰ درصد مقصر شناخته می شود که در این‌ جا کارفرما به نسبت ۷۰ درصد باید خسارت کارگر را جبران کند. علاوه بر این در حقوق تجارت هم مسئولیت نسبی مورد پذیرش قرار گرفته است.

 

اطلاعیه انتشار اوراق قرضه

اطلاعیه انتشار اوراق قرضه باید مشتمل بر نکات زیر بوده و توسط دارندگان امضاء مجاز شرکت، امضاء شده باشد:

1.  نام شرکت؛
2. موضوع شرکت؛
3.  شماره و تاریخ ثبت شرکت؛
4.  مرکز اصلی شرکت؛
5.  مدت شرکت؛
6.  مبلغ سرمایه شرکت و تصریح به اینکه کلیه آن پرداخت شده است؛
7.  در صورتی که شرکت سابقاً اوراق قرضه صادر کرده است مبلغ و تعداد و تاریخ صدور آن و تضمیناتی که احتمالاً برای بازپرداخت آن در نظر گرفته شده است و همچنین مبالغ بازپرداخت شده آن و در صورتی که اوراق قرضه سابق قابل تبدیل به سهام شرکت بوده باشد مقداری از آن‌گونه اوراق ‌قرضه که هنوز تبدیل به سهم نشده است؛
8. در صورتی که شرکت سابقاً اوراق قرضه مؤسسه دیگری را تضمین کرده باشد مبلغ و مدت و سایر شرایط تضمین مذکور؛
9.  مبلغ قرضه و مدت آن و همچنین مبلغ اسمی هر ورقه و نرخ بهره‌ای که به قرضه تعلق می‌گیرد و ترتیب محاسبه آن و ذکر سایر حقوقی که‌ احتمالاً برای اوراق قرضه در نظر گرفته شده است و همچنین موعد یا مواعد و شرایط بازپرداخت اصل و پرداخت بهره و غیره و در صورتی که اوراق ‌قرضه قابل بازخرید باشد شرایط و ترتیب بازخرید؛
10.  تضمیناتی که احتمالاً برای اوراق قرضه در نظر گرفته شده است؛
11. اگر اوراق قرضه قابل تعویض با سهام شرکت یا قابل تبدیل به سهام شرکت باشد مهلت و سایر شرایط تعویض یا تبدیل؛ خلاصه گزارش وضع مالی شرکت و خلاصه ترازنامه آخرین سال مالی آن که به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام رسیده است.

طبق ماده 53 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت

دارندگان اوراق قرضه در اداره امور شرکت هیچ‌گونه دخالتی نداشته و فقط بستانکار شرکت محسوب می‌شوند. دارندگان اوراق قرضه، مانند سهام داران شرکت نمی‌باشند و فقط بستانکار شرکت محسوب می‌شوند.