مرجع صالح رسیدگی به اختلاف و دعاوی در حقوق بیمه

باتوجه‌به راه وحدت رویه دیوان عالی کشور درصورتی‌که اختلاف بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار به وجودید، بر اساس مستندات ماده 23 قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه محل انعقاد عقد بیمه مرجع صالح رسیدگی به اختلاف مذکور است. در خصوص دعوای وصول خسارت و الزام بیمه گر به پرداخت خسارت، مرجع صالح رسیدگی به دعوای مذکور، دادگاه حوزه قضایی هر کدام از شعب و نمایندگی شرکت بیمه است. همچنین براساس رای وحدت رویه دیوان عالی کشور، مرجع صالح رسیدگی به اختلافات در خصوص پرداخت خسارت وارده به خودرو با بیمه شخص ثالث، کمیسیون تخصصی بیمه است و مرجع قضایی صلاحیت رسیدگی به این اختلاف را ندارد.

مرور زمان در حقوق بیمه

بر اساس ماده 36 قانون بیمه، دعاوی و اختلافات بیمه گر و بیمه گذار باید در مدت دو سال از تاریخ وقوع حادثه مطرح شود و در مواردی که شامل مرور زمان شود، طرح دعوا مسموع نیست. همچنین با توجه به ماده 15 قانون بیمه، بیمه گذار باید بعد از وقوع حادثه و ایجاد خسارت، موضوع را در مدت پنج روز به بیمه گر اعلام کند؛ در غیراینصورت بیمه گر می تواند جبران خسارت را قبول نکند.

آیا درخواست تعدیل نفقه فرزند هم امکان‌پذیر است؟

تعدیل نفقه فرزند در طلاق توافقی یا سایر انواع طلاق که در مقاله طلاق چیست به همه آن‌ها اشاره کردیم، امری امکان‌پذیر است. بهتر است بدانید که تعدیل نفقه فرزند می‌تواند هم از جانب پدر انجام شود و هم از سوی مادر. طرفی که ادعای تعدیل نفقه کرده ملزم است که ادعای خود را در دادگاه اثبات کند.

آیا به زن قهر کرده نفقه تعلق می‌گیرد؟

درصورتی‌که زوجه هیچ‌گونه دلیل منطقی و قانونی برای ترک منزل و قهرکردن نداشته باشد، مرد می‌تواند به طور قانونی او را با رأی دادگاه به خانه بازگرداند اگر زن از برگشت به منزل امتناع کرد قانون زن را از نفقه محروم می‌کند و مرد قادر است نفقه را به زوجه نپردازد.

نفقه در دوران عقد به چه نحو است؟

از مواد مختلف قانون مدنی نظیر مواد 1106، 1108 و 1085 دررابطه‌با نفقه در دوران عقد نتیجه می‌گیریم که:

 

1. نفقه زوجه در دوران عقد بر ذمه شوهرش قرار می‌گیرد.

 

2. پدرخانم هیچ مسئولیتی نسبت به پرداخت نفقه دخترش پس از ازدواج ندارد.

 

3. منظور از عقد، صرفاً عقد دائم است. ازاین‌رو، به خانمی که در عقد موقت یا در دوران نامزدی است، نفقه تعلق نمی‌گیرد.

 

4. اگر زن ناشزه باشد؛ یعنی بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی امتناع کند، نمی‌تواند از شوهر خود نفقه بگیرد.

 

5. چنانچه خانم در دوران عقد از حق حبس خود استفاده کند تا مهریه‌اش را بگیرد، همچنان نفقه به او تعلق می‌گیرد.

نفقه در دوران عقد ماهی چقدر است؟

مبلغ نفقه در هیچ قانونی مشخص نشده است و هیچ‌گاه نمی‌توان عدد دقیقی را برای نفقه ارائه کرد. بر همین اساس، نفقه یک خانم نسبت به یک خانم دیگر متفاوت خواهد بود. ماده 1107 قانون مدنی در این زمینه گفته‌است: نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض.

آیا نفقه در دوران عقد به خانم تعلق می‌گیرد؟

"از مواد مختلف قانون مدنی نظیر مواد 1106، 1108 و 1085 دررابطه‌با نفقه در دوران عقد نتیجه می‌گیریم که:

 

1. نفقه زوجه در دوران عقد بر ذمه شوهرش قرار می‌گیرد.

 

2. پدرخانم هیچ مسئولیتی نسبت به پرداخت نفقه دخترش پس از ازدواج ندارد.

 

3. منظور از عقد، صرفاً عقد دائم است. ازاین‌رو، به خانمی که در عقد موقت یا در دوران نامزدی است، نفقه تعلق نمی‌گیرد.

 

4. اگر زن ناشزه باشد؛ یعنی بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی امتناع کند، نمی‌تواند از شوهر خود نفقه بگیرد.

 

5. چنانچه خانم در دوران عقد از حق حبس خود استفاده کند تا مهریه‌اش را بگیرد، همچنان نفقه به او تعلق می‌گیرد."

منظور از استرداد جهیزیه چیست؟

"ازآنجایی‌که زن، مالک تمام اموال موجود در جهیزیه است، می‌تواند هر زمان که بخواهد نسبت به استرداد جهیزیه، آن هم بدون اجازه از شوهر، اقدام کند. استرداد که به معنی بردن یا بازستاندن جهیزیه است، در اینجا از سوی زوجه و طی یک دعوای حقوقی انجام می‌شود. در واقع، خانم می‌تواند بدون ارائه دادخواست طلاق نیز تقاضای بردن جهیزیه از منزل مشترک را مطرح کند. حال چنانچه زن، سیاهه جهیزیه را داشته باشد که به امضای زوج و چند نفر شاهد رسیده است، فرایند راحت‌تری برای بردن جهیزیه‌اش پیش رو دارد تا زمانی که هیچ لیستی از جهیزیه‌اش ندارد."

فرم دادخواست حضانت بعد از طلاق از طرف مادر به چه معناست؟

منظور از دعوای حضانت فرزند، همان سرپرستی‌کردن و اداره فرزند است که درباره حضانت مطابق قانون گفته شده:

 

حضانت فرزند برعهده پدر ومادرش است و درصورت فوت هرکدام از پدر یا مادر، حضانت برعهده آن‌که زنده است، می‌باشد.

 

مثلاً اگر پدر فوت کند، حضانت با مادر است که زنده است و برعکس. گاهی پس از جدایی پدر و مادر و یا فوت پدر دادگاه به تقاضای ولیِ قهری (منظور از ولی قهری همان پدر یا جدّ پدری است یا دادستان)، دادن حضانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص می‌دهد.

مدارک لازم برای سلب حضانت از پدر یا مادر شامل چه مواردی است؟

· کارت ملی و شناسنامه فرد خواهان حضانت

 

· کپی طلاق‌نامه در صورت جدایی پدر و مادر

 

· اگر والدین هنوز از یکدیگر طلاق نگرفته‌اند، اثبات جدا زندگی کردن آن‌ها از طریق مدارکی مانند اظهارنامه ضروری است

 

· کپی سند ازدواج (عقدنامه)

 

· در صورت ضرب‌وجرح کودک، ارائه گواهی پزشکی قانونی

 

· درخواست تحقیقات و معاینه محلی از دادگاه برای اثبات مواردی مثل فساد و فحشا

 

· درخواست استعلام از مراجع ذی‌صلاح مثل کلانتری در مواردی که فرد مرتکب جرم شده یا اعتیاد دارد

چه مواردی باعث سلب حضانت فرزند از پدر یا مادر می‌شود؟

عمده دلایلی که باعث می‌شوند حضانت از پدر یا مادر گرفته شود (موارد سلب حضانت)، عبارت‌اند از:

 

1. اعتیاد به الکل، مواد مخدر یا قمار (سلب حضانت از پدر معتاد)

 

2. ارتکاب کارهای منافی عفت (داشتن فساد اخلاقی و ارتکاب به فحشا)

 

3. ابتلا به بیماری‌های روانی مثل جنون، با تشخیص پزشکی قانونی

 

4. ضرب و شتم کودک بیش از حد متعارف

 

5. اجبار طفل به انجام کارهای خلاف قانون مانند جیب‌بری، تکدی‌گری، فحشا و...

 

6. ابتلا به بیماری‌های واگیردار

 

7. سلب حضانت از مادر در صورت ازدواج مجدد پس از طلاق

 

البته باید تأکید کنیم که این موارد، می‌توانند بیشتر از این هم باشند. در واقع موارد سلب حضانت طفل محدود به این 7 مورد نبوده و مثلاً اگر پدر مکانی برای زندگی و شغلی برای امرار معاش نداشته باشد، بدون تردید صلاحیت حضانت کودکش را ندارد.

حق حضانت فرزند یعنی چه و حضانت طفل برعهده چه کسی است؟

"برحسب مواد 1168 و 1169 قانون مدنی، حضانت فرزند (چه دختر باشد یا پسر) در هر حال بر دوش پدر و مادر او قرار دارد. بااین‌وصف اگر والدین جدای از یکدیگر زندگی کرده یا طلاق بگیرند، تا هفت سالگی حضانت طفل با مادر بوده و پس از آن، پدر عهده‌دار سرپرستی خواهد شد. بعد از این سن، در صورت وجود اختلاف نظر میان والدین، دادگاه تشخیص می‌دهد که چه کسی واجد صلاحیت حضانت طفل است."

شرایط و راه‌های اثبات نسب چیست؟

برای اینکه بتوانید رابطه نسبی میان طفل با پدر یا مادرش را اثبات کنید، باید هر 3 شرط زیر رعایت شود:

 

شرط اول: اثبات رابطه زوجیت میان پدر و مادر که توسط عقدنامه، صیغه نامه، شهادت شهود، اقرار آن‌ها و حتی سوگند نیز ثابت می‌شود.

 

شرط دوم: ثابت‌کردن نسب مادر توسط گواهی ولادت، نظریه پزشکی قانونی، شهادت شهود، اقرار مادر و سایر امارات قضایی.

 

شرط سوم: اثبات نسب پدر توسط آزمایش ژنتیک و ثابت‌کردن اماره فراش.

دعوای اثبات نسب چیست و در چه مواردی استفاده می‌شود؟

"برای اینکه رابطه پدر فرزندی و همچنین رابطه مادرفرزندی به اثبات برسد، باید ابتدا رابطه زوجیت میان مادر و پدر آن فرزند اثبات شود. حال اگر پدر یا مادری، فرزندشان را ملحق به خود ندانند، می‌توان علیه آنان دعوای اثبات نسب اقامه کرد. بر این مبنا، ممکن است این دعوا را مادری مطرح کند که مدعی است فرزند متولدشده از او، متعلق به پدر است درحالی‌که پدر چنین ادعایی را نمی‌پذیرد. به یاد داشته باشید که اثبات نسب مادری، به دلیل دوران بارداری و فرایند زایمان، به‌مراتب آسان‎تر از اثبات نسب پدری است."

مصادیق بطلان بیمه در حقوق بیمه

• بر اساس ماده 8 قانون بیمه، بیمه مجدد برای یک موضوع باطل است. در صورتیکه بیمه مضاعف عمدی و با تقلب بیمه گذار انجام شود، بیمه مجدد باطل و حق بیمه دوم به بیمه گذار برگشت داده نمی شود.
• بر اساس ماده 11 قانون بیمه، در مواردی که بیمه گذار به تقلب قیمت مال بیمه شده را بیشتر از قیمت واقعی آن نشان دهد.
• بر اساس ماده 12 قانون بیمه، در صورتیکه بیمه گذار اظهارات خلاف واقع را عمدا بیان کند، بیمه باطل می شود. اما اگر اظهارات خلاف واقع عمدا بیان نشده است، حق بیمه به بیمه گذار پرداخت می شود.
• بر اساس ماده 18 قانون بیمه، در صورتی که قبل از عقد بیمه خطر ایجاد شود، عقد بیمه باطل است، مگر خلاف آن اثبات شود که به میزان 9 دهم حق بیمه به بیمه گذار مسترد و یک دهم حق بیمه برای امور اداری تعلق می گیرد.
• بر اساس ماده 23 قانون بیمه در صورتیکه بیمه عمر شخص بدون رضایت وی انجام شود، عقد بیمه باطل است و رضایت بیمه شده باید صریح و کتبی باشد.

مصادیق انفساخ بیمه در حقوق بیمه

• درصورتی‌که قانون جدید تصویب و کلیه عملیات بیمه‌ای شرکت بیمه باتوجه‌به قانون منع شود.
• درصورتی‌که مورد بیمه به دلایلی به جز حوادثی که بیمه شده، از بین رود.

مصادیق فسخ بیمه از طرف بیمه‌گذار

قانون‌گذار در قانون بیمه برای حمایت از بیمه‌گذار موارد فسخ بیمه از طرف بیمه‌گذار را به شرح ذیل بیان کرده است:

• در صورتی که تشدید خطر در حوادث رفع شود و حق بیمه اضافی به بیمه‌گذار پرداخت نشود.
• درصورتی‌که مورد بیمه انتقال یابد.
• در صورت ورشکستگی بیمه‌گر
• در صورت توقیف خودرو و عدم استفاده از خودرو، بیمه‌گذار می‌تواند عقد بیمه را فسخ کند.

مصادیق فسخ بیمه از طرف بیمه‌گر

مصادیق فسخ عقد بیمه از طرف بیمه‌گر به شرح ذیل است:

• فسخ به دلیل نپرداختن حق بیمه
• در صورت اظهار خلاف واقع بیمه‌گذار
• تشدید خطر و عدم پرداخت حق بیمه اضافی توسط بیمه‌گذار
• انتقال‌دادن مورد عقد بیمه
• در صورت ورشکستگی بیمه‌گذار

اصل قاعده نسبی در حقوق بیمه

اصل قاعده نسبی در بیمه شامل قاعده نسبی در مورد خسارت و قاعده تناسب بین مبلغ بیمه شده و خسارت است. در صورتی که مالی کمتر از قیمت واقعی آن قیمت‌گذاری شود، در صورت وقوع حادثه خسارت وارده باتوجه‌به تناسب مبلغ قیمت‌گذاری از طرف بیمه‌گر پرداخت می‌شود. در اصل قاعده نسبی خسارت قابل‌پرداخت بر اساس حق بیمه پرداختی، حق بیمه واقعی و خسارات برآورد شده از طرف بیمه‌گر پرداخت می‌شود.

اصل جانشینی در حقوق بیمه

بر اساس ماده 30 قانون بیمه، بیمه گر در جبران خسارت وارده در صورت وقوع حادثه، جانشین بیمه گذار است و بیمه گذار حق مراجعه به عامل حادثه موضوع بیمه را ندارد و بیمه گر در تمام موارد پیگیری و طرح دعاوی بیمه اقدام می کند. اصل جانشینی در بیمه اموال، مسئولیت و در بیمه درمانی اشخاص اجرا می شود.